Хосе де Рибера
Хосе йәки Хуселе де Рибера (исп. José de Ribera) Спаньолетто ҡушаматлы (Ауазы Spagnoletto — «бәләкәй испанлы»; 17 февраль 1591 йыл, Хатива — 2 сентябрь 1652 йыл, Неаполь — барокко дәүерендәге испан караваджисы, итальян Неаполендә йәшәгән һәм эшләгән. Һынлы сәнғәт эштәренән тыш графиканың ҙур күләмен ҡалдырған.Гойяға тиклем эшләгән иң мөһим испан гравёры.
Уның күпселек әҫәрҙәре Прадо музейынды һәм неаполитан сиркәүҙәрендә һаҡлана (башлыса, изге Януарий ғибәҙәтханаһында).
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Биограф Паломино хәбәр итеүенсә, Франсиско Рибальтаның оҫтаханаһында уҡыған . Рибераның йәшлек йылдары тураһында мәғлүмәттәр әҙ[22]. 1613 йылдарҙан ҡалмай Италияға күсеп килеүе ихтимал, унда, нигеҙҙә, Парма һәм Римдә боронғо оҫталарҙың картиналарын өйрәнә.
Рәссамдың һаҡланған барлыҡ эштәре неаполитан осорона ҡараған. Рибераның Неаполдә тәүге тапҡыр булыуы тураһында 1616 йылда хәбәр ителә, был ваҡытта ул урындағы ҡыҙға өйләнә. Урындағы руханиҙарҙың, вице-король герцог Осундың, шулай уҡ уның вариҫтарының заказдары буйынса эшләй. Заказсыларҙың күбеһе Рибераның картиналарын үҙҙәре менән Испанияға алып китә, унда Рибераны баһалайҙар һәм күп эштәренең күсермәһен алалар. 1626 йылда ул Изге Лука рим академияһының ағзаһы булып һайлана.
Ижады
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Рибераның тәүге картиналары тенебризм традицияһына ярашлы һәм остазы Рибальта эштәренә оҡшаш, Караваджоның көслө йоғонтоһо аҫтында башҡарылған. Һуңыраҡ караваджо нигеҙенә Караваджонан сиктән тыш алыҫ булған Караччи болон академистарының йоғонтоһо һалына. Караваджо осрағында һымаҡ уҡ, Рибераның стиль манераһы яҡтылыҡ һәм күләгә контрасына ҡорола. Драматик ыҙа сигеү күренештәренда тән ғазабы һәм ыҙа сигеү өҫтөнән рухтың һәм ихтыяр көсөнөң еңеүен күрһәтә.
Рибера һүрәттәренең натурализмы уны ҡурҡыныс легендаларҙың һәм ғәйбәттәрҙең геройы яһай. Күп йылдар төрмәләрҙә һорау алыу ваҡыттарын һүрәткә төшөрә, кешеләрҙең язалау ваҡытында үҙҙәренең тотошон күҙәтә. Рибераның ижади мираҫында мифологик һәм дини темалар өҫтөнлөк итә. Уны боронғо тарих, Иҫке һәм Яңы Ғәһед ваҡиғалары, изгеләрҙең тормош күренештәре ҡыҙыҡһындыра. Шулай уҡ бер нисә портрет һаҡланған.
Ҙур совет энциклопедияһында билдәләнеүенсә, яҡынса 1635 йылдан алып Рибера «баҫалҡыраҡ төҫтәргә күсә: әҫәрҙәрендә яҡтылыҡ һәм күләгәләр йомшағыраҡ була, төҫтәр гаммаһы алтын һәм көмөш төҫмөрҙәр менән тулыландырыла»[23]. Ҡурҡыныс реалистик деталдәр тупаҫ буяу аша башҡарыла. Яра, йыйырсыҡ, һаҡалдарҙың драматик эффекты йыш ҡына буяу ҡатламын ҡалынайтыу юлы менән өлгәшелә.
Рәссамдың иң яҡшы әҫәрҙәренең береһе тип «Изге. Инесса» картинаһы иҫәпләнә (1641; Дрезден, картиналар галереяһы)[24].
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
- ↑ http://kulturnav.org/bea21d6d-8a8e-4496-b4da-021ade076692 — 2016.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118788604 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
- ↑ Jusepe Ribera // Энциклопедия Брокгауз (нем.)
- ↑ Jusepe de Ribera // Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (нем.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
- ↑ 6,0 6,1 José de. El Españoleto Ribera // Diccionario biográfico español (исп.) — Real Academia de la Historia, 2011.
- ↑ http://explore.rkd.nl/explore/artists/66553 — Нидерландский институт истории искусств.
- ↑ Waterhouse E. Italian Baroque Painting — Лондон: Phaidon Press, 1962. — Б. 174.
- ↑ https://www.artnet.com/artists/jusepe-de-ribera/past-auction-results — 1998.
- ↑ Jusepe de Ribera // SNAC (ингл.) — 2010.
- ↑ Sánchez A. E. P. Jusepe [José] de Ribera // Ribera, Jusepe [José de] (ингл.) // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T071858
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 José de Ribera // Encyclopædia Britannica (ингл.)
- ↑ https://cs.isabart.org/person/31165
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 RKDartists (нидерл.)
- ↑ http://pba-opacweb.lille.fr/fr/search-notice?type=list&filters%5Bfacets.id%5D%5B%5D=5cc2aee05c0284355b8b4f23
- ↑ https://www.fine-arts-museum.be/nl/de-collectie/artist/de-ribera-jusepe-1
- ↑ http://kmska.be/collection/work/data/3xx6as
- ↑ https://www.bellasartes.gob.ar/
- ↑ https://web.archive.org/web/http://wallachprintsandphotos.nypl.org/catalog/405361
- ↑ https://collections.mnaha.lu/
- ↑ https://library.si.edu/art-and-artist-files
- ↑ Jose de Ribera (Spanish painter) (англ.). — статья из Encyclopædia Britannica Online.
- ↑ [ Рибера Хусепе де] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- ↑ Т. П. Каптерева. Искусство Испании // Всеобщая история искусств. Том 4. Искусство 17-18 веков
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- [ Хусепе Рибера] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәләБольшой советской энциклопедии[ Хусепе Рибера] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- Рибера, Хосе // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Рибера Хусепе де. 2020 йыл 7 август архивланған. Картины 2020 йыл 7 август архивланған. и биография 2021 йыл 25 ғинуар архивланған.
- Хусепе де Рибера. Испанская живопись. 2013 йыл 16 декабрь архивланған.