Яһилиәт

Яһилиәт (ғәр. جاهلية‎; рус. Джахилия) — ислам динен ҡабул иткәнгә тиклемге тәүтормош тупаҫлығы һәм әҙәпһеҙлеге билдәләмәһе. Киң мәғәнәлә — «тәбиғи хәл» аналогы: законһыҙлыҡ һәм рәхимһеҙлек.

Этимологияһы

Харлампий Барановтың ғәрәп-рус һүҙлегендә ғәр. جاهلية‎ (Яһилиәт) һүҙенең ошондай мәғәнәләре бирелә : 1) наҙанлыҡ; 2) мәжүсилек; ғәр. الجاهلية‎ йәки ғәр. الجهلاء‎ — исламға тиклемге дәүер.

Мәҙәниәте

Исламға тиклемге ғәрәптәрҙә ҡунаҡсыллыҡ, килешеүгә тоғролоҡ ҙур хөрмәт ҡаҙанған. Исламға тиклемге йәмғиәттең примитив сифаттары араһында түбәндәгеләрҙе билдәләргә мөмкин: ҡон ҡайтарыу; ҡайһы берҙә ата-әсәләре аҫрай алмам тип ҡурҡып, яңы тыуған ҡыҙҙарҙы тереләй күмеп ҡуйған.

Ислам иңгәс, Аллаһы Тәғәлә яңы тыуған сабыйҙарҙы үлтереүҙе тыйған аяттар ебәрә:

Фәҡирлектән ҡурҡып, балаларығыҙҙы үлтермәгеҙ, беҙ уларҙы ла, һеҙҙе лә туйындырабыҙ, ысынлап та, уларҙы үлтереү ҙур гонаһ!"(Сүрә әл-Исра, аят 31).

«Тереләй күмелгәндән уны ниндәй гонаһтары өсөн үлтереүҙәрен һорарҙар» (әт-Тәкүир сүрәһе, 8-9).

Шуның менән тәртипһеҙ тормош, наҙанлыҡ юҡҡа сығарыла. Яһилиәт тар-мар ителә.

Яһил

Яһил (ғәр. جَاهِلٌ‎ — тупаҫ, ҡырағай, наҙан; рус. Джахиль) — яһилиәт осоронда йәшәгән кешеләрҙе атаған термин. Урта быуат ислам дине белгесе Ибн Тәймиә, моғайын, заманының мосолман йәмғиәтендә диндән ситкә китеүселәрҙе һүрәтләү өсөн «яһил» терминын ҡулланған беренсе кеше булғандыр.

Әҙәбиәт

• Браницкий А. Г., Корнилов А. А. Религии региона. — Н. Новгород: ННГУ имени Н. И. Лобачевского, 2013. — 305 с. Архивная копия от 28 июль 2014 на Wayback Machine
• Панова В. Ф., Вахтин Ю. Б. Жизнь Мухаммеда. — М.: Политиздат, 1990. — 493 с.

Һылтанмалар

• «Пророк, ниспосланный милостью для всех миров»(недоступная ссылка) — о джахилии на сайте Шамиля Аляутдинова umma.ru
• Вернулись ли мы во времена джахилии?