Үзбәк Аҡмырҙин

	Үзбәк Аҡмырҙин
Тыуған ваҡыты	1791
Тыуған урыны	Кинйәабыҙ ауылы, Бошман-Ҡыпсаҡ улусы, Ырымбур өйәҙе, Ырымбур губернаһы (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Көйөргәҙе районы)
Үлгән ваҡыты	билдәһеҙ
Вафат урыны	билдәһеҙ
Хеҙмәт иткән урыны	Рәсәй империяһы
Ғәскәр төрө	кавалерия
Хеҙмәт итеү йылдары	1811—1814
Хәрби алыш/һуғыш	1812 йылғы Ватан һуғышы,; Рус армияһының сит илгә походтары (1813—1814)
Наградалар һәм премиялар	IV дәрәжә Изге Георгий ордены

Үзбәк Аҡмырҙин (1791—?) — хәрби эшмәкәр. 1-се Башҡорт атлы полкы составында 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм 1813—1814 йылдарҙағы Рус армияһының сит илгә походтарында ҡатнашыусы.

Биографияһы

Үзбәк Аҡмырҙин сығышы менән Ырымбур губернаһы Ырымбур өйәҙе Бошман-Ҡыпсаҡ улусы (хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Мәләүез районы) Кинйәабыҙ ауылы башҡорттарынан.

Рядовой Үзбәк Аҡмырҙин 1811 йылдың 10 майында армияға алына^[1].

1811 йылда 9-сы кантон башҡорттарынан 1-се Башҡорт атлы полкы ойошторола, июндә полк Сембергә килә һәм Серпуховҡа ебәрелә. Курск губернаһында ҡышлай. 1812 йылдың 2 ғинуарында Луцк ҡалаһында 2-се армия командующийы П. И. Багратион 1-се һәм 2-се Башҡорт атлы полктарын ҡарап сыға. 1812 йылдың мартында 1-се Башҡорт полкы Рәсәй империяһының көнбайыш сиктәрендә Платовтың корпусы составына кордон хеҙмәтен үтәй. Ватан һуғышы башланғас, Платов казактары менән бергә 2-се Көнбайыш армияның сигенеүен ҡаплай^[2]^[3].

Үзбәк Аҡмырҙин 1-се Башҡорт атлы полкы составында 1812 йылдың 15 июнендә Гродно янындағы алышта батырсылыҡ күрһәтә^[4].

1812 йылдың 1 июлендә — Мир, 5 июлдә — Несвиж, 18 июлендә — Романов янындағы алыштарҙа ҡатнаша. Мир янындағы алыштан һуң яҡшы хеҙмәте өсөн урядник званиеһын ала.

12 августта — Смоленск, 1812 йылдың 3-5 сентябрҙә — Можайск янындағы алыштарҙа ҡатнаша^[1].

1813 йылдың 13 ғинуарында Данциг (Гданьск) ҡәлғәһен ҡамауҙа батырлыҡ күрһәтә^[5]. 1813 йылдың 12 мартында — Несвиж, мартта — Линбург янындағы алыштарҙа ҡатнаша.

1813 йылдың 15-16 авгусында — Ютербок, 21-22 августта Винтербург янындағы алыштарҙа ҡатнаша һәм бында күрһәткән батырлығы өсөн 1813 йылдың 6 декабрендә киләһе чинға күтәрелә.

1813 йылда 1-се Башҡорт атлы полкы командаһы Лейпцигтағы "Халыҡтар һуғышы"нда ҡатнаша. 1813 йылдың октябрендә был полк шулай уҡ Лейпцигтағы "Халыҡтар һуғышы"нда ҡатнашҡан 4-се, 5-се һәм 14-се Башҡорт полктары менән бергә Дрезден гарнизонына ҡаршы һуғышҡан 2-се, 15-се һәм 18-се Башҡорт полктарына ярҙамға ебәрелә^[6]. 1813 йылдың 10 ноябрендә 1-се Башҡорт атлы полкы Дефентер ҡәлғәһе, 8-9 декабрҙә — Бреда ҡәлғәһе, 1814 йылдың 24-25 февралендә — Лаон ҡалаһы янындағы алыштарҙа ҡатнаша.

1814 йылдың мартында Парижды алыуҙа ҡатнаша^[1].

Бүләктәре

Изге Георгий хәрби орденының батырлыҡ билдәһе^[7].
«1814 йылдың 19 мартында Парижды алған өсөн» көмөш миҙалы
«1812 йылғы Ватан һуғышы иҫтәлегенә» көмөш миҙалы

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Асфатуллин С. Г., 2000, с. 118
↑ Гатиятуллин З. Башкиры 9-го и 10-го кантонов в Отечественной войне 1812 года // Ватандаш. — 2013. — № 4. — ISSN 1683-3554.
↑ Рахимов Р. Н. 1-й Башкирский полк в Отечественной войне 1812 года // Бородино и наполеоновские войны. Битвы. Поля сражений. Материалы II Международной научной конференции, посвященной 195-летию Бородинского сражения (Бородино, 3-5 сентября 2007 г.) / Сост. А.В. Горбунов. — Можайск, 2008. — 408 с..
↑ Асфатуллин С. Г., 2000, с. 27
↑ Асфатуллин С. Г., 2000, с. 136
↑ Асфатуллин С. Г., 2000, с. 140
↑ Хабибуллин И. З. История формирования Башкирского казачьего войска // Вестник Челябинского государственного университета. — 2010. — № 10. — С. 17.

Әҙәбиәт

Асфатуллин С. Г. Северные амуры в Отечественной войне 1812 года. — Уфа: Уфимский полиграфкомбинат, 2000. — С. 140-141. — 160 с. — ISBN 5-85051-181-4.

[Асфатуллин_С._Г.—2000——118-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Асфатуллин С. Г., 2000, с. 118

[Гатиятуллин_З.-2] Гатиятуллин З. Башкиры 9-го и 10-го кантонов в Отечественной войне 1812 года // Ватандаш. — 2013. — № 4. — ISSN 1683-3554.

[Рахимов_Р._Н.-3] Рахимов Р. Н. 1-й Башкирский полк в Отечественной войне 1812 года // Бородино и наполеоновские войны. Битвы. Поля сражений. Материалы II Международной научной конференции, посвященной 195-летию Бородинского сражения (Бородино, 3-5 сентября 2007 г.) / Сост. А.В. Горбунов. — Можайск, 2008. — 408 с..

[Асфатуллин_С._Г.—2000——27-4] Асфатуллин С. Г., 2000, с. 27

[Асфатуллин_С._Г.—2000——136-5] Асфатуллин С. Г., 2000, с. 136

[Асфатуллин_С._Г.—2000——140-6] Асфатуллин С. Г., 2000, с. 140

[Хабибуллин_И._З.-7] Хабибуллин И. З. История формирования Башкирского казачьего войска // Вестник Челябинского государственного университета. — 2010. — № 10. — С. 17.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]