Үтәгән (Татарстан)

Үтәгән
	Үтәгән
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Старосляковское сельское поселение[d]
Почта индексы	422225

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Үтәгән.

Үтәгән^[2] (татар. Үтәгән, рус. Утяганово) — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһы Әгерже районы ауылы.

География[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауыл Бимә йылғаһы буйында, Әгерже ҡалаһынан көньяҡ-көнсығышҡа табан 85 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[3].

Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауылға йәнәй ырыуы башҡорттары нигеҙ һала. Ауыл Йәнәй улусының Туғыҙ түбәһенә ҡарай, һуңыраҡ был улус Вятка губернаһы Сарапул өйәҙенә ҡарай. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс, ауыл Иҫәнбай административ-территориаль улусы составына керә^[4].

1735—1740 йылдарҙағы башҡорт ихтилалдарын аяуһыҙ баҫтырыу һөҙөмтәһендә, ауыл кешеләре (аҫаба йәнәй башҡорттары) Иванай ауылына (хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Дүртөйлө районы) күсергә мәжбүр була һәм бында керҙәш булып китә^[4].

XX быуат башында ауылда мәсет, мәҙрәсә, мәктәп, земство мәктәбе, тирмән теркәлгән^[3].

1920—1921 йылдарҙа ауыл Вот автономиялы өлкәһе, ә 1921 йылдан Татар АССР-ының Әгерже кантоны, 1924 йылдан — Алабуға кантоны, 1928 йылдан — Саллы кантоны составына керә. 1930 йылдан Красный Бор районы, 1960 йылдан — Әгерже районы, 1963 йылдан — Алабуға районы, 1964 йылдан — йәнә Әгерже районы составында була^[3].

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1834 йылда ауылда 216 аҫаба башҡорт (шулай уҡ Яңы Мәчти тигән өлөшөндә 14 керҙәш башҡорт); 1840 йылда — 244 башҡорт (шулай уҡ 1841-1842 йылдарҙа Яңы Мәчти тигән өлөшөндә 30 башҡорт) иҫәпләнгән^[4].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: ^[3])
1859	1887	1905	1920	1926	1938	1949	1958	1970	1989	2002	2010
249	487	1093	1195	1295	1106	1051	793	713	408	364	287

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ ОКТМО (урыҫ)
↑ Камалов А. А., Камалова Ф. У. Атайсал. — Уфа: Башкирское издательство «Китап», 2001. — С. 377. — 544 с. — ISBN 5-295-02882-8.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Татарская энциклопедия.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 42-43. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[_105b06e9c4c296c1-1] ОКТМО (урыҫ)

[2] Камалов А. А., Камалова Ф. У. Атайсал. — Уфа: Башкирское издательство «Китап», 2001. — С. 377. — 544 с. — ISBN 5-295-02882-8.

[ТЭ-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Татарская энциклопедия.

[АМБ-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 42-43. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[1]

[2]

[3]

[4]