Әхтәмов Азамат Мөхтәр улы
Азамат Мөхтәр улы Әхтәмов | |
Тыуған көнө | |
---|---|
Тыуған урыны |
Башҡорт АССР-ы |
Вафат көнө | |
Вафат урыны |
Башҡортостан Республикаһы Өфө ҡалаһы |
Ил | |
Ғилми даирәһе | |
Альма-матер | |
Ғилми дәрәжәһе |
физика‑математика фәндәре докторы |
Ғилми исеме |
профессор |
Ғилми етәксеһе |
А. А. Шкаликов |
Награда һәм премиялары | |
Әхтәмов Азамат Мөхтәр улы (31 март 1962 йыл — 14 август 2020 йыл) — ғалим-математик. 1993 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2004—2008 йылдарҙа иҡтисадты фаразлауҙың математик ысулдары кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 2006—2008 йылдарҙа математика факультеты деканы, 2009—2015 йылдарҙа тотош мөхиттәр механикаһы кафедраһы мөдире. Физика-математика фәндәре докторы (2005), профессор (2007). Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2011), Башҡортостан Республикаһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (2011), юғары уҡыу йорттарының социаль-иҡтисади һөнәрҙәре өсөн математика дәреслеге төҙөү буйынса Бөтә Рәсәй конкурсы еңеүсеһе.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Азамат Мөхтәр улы Әхтәмов 1962 йылдың 31 мартында Башҡорт АССР-ының баш ҡалаһы Өфөлә тыуған. Тел белгесе Мөхтәр Әхтәмовтың улы.
1984 йылда Башҡорт дәүләт университетының математика факультетын тамамлағандан һуң үҙ аллы хеҙмәт эшмәкәрлеген Башҡортостан ауыл хужалығы институтында башлай. 1986—1989 йылдарҙа Мәскәү дәүләт университетының математика һәм механика факультетының аспирантураһында уҡый һәм, «физика‑математика фәндәре кандидаты» ғилми дәрәжәһенә диссертация яҡлағандан һуң, ауыл хужалығы институтында уҡытыуын дауам итә.
- 1989 йылдан — Башҡорт дәүләт университетында. 2009 йылдан тотош мөхит механикаһы кафедраһы мөдире.
- 2006—2008 йылдарҙа математика факультеты деканы.
- 2004—2008 йылдарҙа иҡтисадта математик методтар кафедраһы мөдире.
Диссертацияһының темаһы: Математическое моделирование и численное исследование в диагностике закреплений и нагруженности механических систем (2004).
- 200-ҙән артыҡ фәнни һәм методик хеҙмәттәре баҫылып сыҡҡан.
Ахтямов А. М. Математика для социологов и экономистов. — М.: Физматлит, 2004. — C. 463. Книга победила во Всероссийском конкурсе учебников по математике для социально-экономических специальностей высшего профессионального образования (2000), организованного Министерством образования РФ. Она допущена Министерством образования РФ в качестве учебного пособия для студентов высших учебных заведений, обучающихся по социально-экономическим направлениям и специальностям. Второе издание этой книги (2006) стало лауреатом конкурса на лучшую научную книгу 2006 года, организованного фондом развития отечественного образования.
- Рәсәй фундаменталь тикшеренеүҙәр фонды һәм БР Фәндәр академияһының Гранттар буйынса етәксеһе.
- «Башҡортостан уҡытыусыһы» журналының редколлегия ағзаһы.
Башҡорт тел ғилеме белгесе профессор Мөхтәр Хөснөлхаҡ улы Әхтәмовтың улы.
Азамат Әхтәмов 2020 йылдың 14 авгусында Өфө ҡалаһында вафат булды[1].
Ғилми хеҙмәттәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ахтямов А. М. О вычислении коэффициентов разложений по производным цепочкам одной спектральной задачи // Математические заметки. — 1992. — Т. 51. — № 6. — С. 137—139.
- Ахтямов А. М., Ахтямова М. С., Ахтямов М. Х. Математические термины: Русско-башкирский, башкирско-русский словарь математических терминов. - Уфа: Китап, 1993. - C. 176.
- Ахтямов А. М. Об определении краевого условия по конечному набору собственных значений // Дифференциальные уравнения. — 1999. — Т. 35. — № 8. — С. 1127—1128.
- Садовничий В. А., Султанаев Я. Т., Ахтямов А. М. Аналоги теоремы единственности Борга в случае нераспадающихся краевых условий // Доклады Академии наук. — 1999. — Т. 367. — № 6. — С. 739—741.
- Ахтямов А. М. О единственности восстановления краевых условий спектральной задачи по её спектру // Фундаментальная и прикладная математика. — 2000. — Т. 6, Вып. 4. — С. 995—1006.
- Ахтямов А. М. О коэффициентах разложений по собственным функциям краевой задачи со спектральным параметром в граничных условиях // Известия вузов. Математика. — 2000. — № 2. — С. 13—18.
- Ахатов И. Ш., Ахтямов А. М. Определение вида закрепления стержня по собственным частотам его изгибных колебаний // Прикладная математика и механика. — 2001. — Т. 65. — Вып. 2. — С. 290—298.
- Ахтямов А. М. О вычислении коэффициентов разложений по производным цепочкам Келдыша для одной эллиптической задачи с параметром в граничном условии // Математические заметки. — 2001. — Т. 69. — Вып. 4. — С. 622—624.
- Ахтямов A. M. Распознавание закрепления кольцевой мембраны по собственным частотам её колебаний // Известия РАЕН. МММИУ. — 2001. — Т. 5. — № 3. — С. 103—110.
- Ахтямов A. M. Можно ли определить вид закрепления колеблющейся пластины по её звучанию? // Акустический журнал. — 2003. — Т. 49. — № 3. — С. 325—331.
- Ахтямов А. М. К единственности решения одной обратной спектральной задачи // Дифференциальные уравнения. — 2003. — № 8. — С. 1011—1015.
- Ахтямов А. М. Диагностирование закрепления кольцевой пластины по собственным частотам её колебаний // Известия РАН. Механика твердого тела. — 2003. — № 6. — С. 137—147.
- Ахтямов А. М. Диагностирование нагруженности механической системы // Приборы и системы. Управление, контроль, диагностика. — 2003. — № 6. — С. 60.
- Ахтямов А. М. О коэффициентах разложений по собственным функциям краевых задач с параметром в граничных условиях // Математические заметки. — 2004. — Т. 75. — Вып. 4. — С. 493—506.
- Ахтямов А. М. Диагностирование нераспадающихся закреплений // Приборы и системы. Управление, контроль, диагностика. — 2004. — № 7. — С. 51—52.
- Akhtyamov A. M., Mouftakhov A. V. Identification of boundary conditions using natural frequencies // Inverse Problems in Science and Engineering. — 2004. — Vol. 12. — No. 4. — P. 393—408.
- Садовничий В. А., Султанаев Я. Т., Ахтямов А. М. Решение обратной задачи Штурма-Лиувилля с нераспадающимися краевыми условиями. // Евразийский математический журнал. — 2005. — № 2. — C. 57—75 (начало). — № 3. — C. 99—117 (окончание).
- Ахтямов A. M. Диагностика закрепления прямоугольной мембраны по собственным частотам её колебаний // Акустический журнал. — 2006. — Т. 52. — № 3. — C. 293—296.
- Ахтямов А. М., Ямилова Л. С. Идентификация условий замыкания провода по собственным частотам колебаний напряжения переменного тока // Электромагнитные волны и электронные системы. — 2006. — Т. 11. — № 2—3. — С. 15—17.
- Садовничий В. А., Султанаев Я. Т., Ахтямов А. М. Обратная задача Штурма-Лиувилля, теоремы единственности и контрпримеры // Доклады Академии наук. — 2006. — Т. 411. — № 6. — C. 747—750.
- Ахтямов А. М., Муфтахов А. В., Тайхер М., Ямилова Л. С. Об одном методе определения по собственным частотам условий закрепления прямоугольной пластины // Известия РАН. Механика твердого тела. — 2007. — № 1. — C. 100—113.
- Садовничий В. А., Султанаев Я. Т., Ахтямов А. М. Разрешимость обратной задачи Штурма-Лиувилля с нераспадающимися краевыми условиями // Доклады Академии наук. — 2007. — Т. 412. — № 1. — C. 26—28.
- Ахтямов А. М. Экономико-математические методы. Ч.1. Теория вероятностей и приложения. - Уфа: РИЦ БашГУ, 2007. - C. 376.
- Ахтямов А. М. Теория идентификации краевых условий и её приложения. — М. : Физматлит, 2009.
- Садовничий В. А., Султанаев Я. Т., Ахтямов А. М. Обратные задачи Штурма-Лиувилля с нераспадающимися краевыми условиями. — М.: Изд-во Московского университета, 2009.
- А.М. Ахтямов, Л.Р. Нусратуллина, Зависимость первой частоты колебаний квадратной пластины от длины закрепления по краям // XI Всероссийский съезд по фундаментальным проблемам теоретической и прикладной механики, Казань, 2015 - С. 256–258.
Ғилми эшмәкәрлеге
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]А. М. Әхтәмов яңы фәнни йүнәлеш авторы — спектраль мәсьәләләрҙең ситке шарттарын үҙ мәғәнәләре буйынса идентификациялау теорияһы.
Ғалим һәм уның уҡыусылары теорияһына өҫтәмәләр приложение сифатында тирбәлеү үҙйышлығы буйынса механик системаларҙың нығыныуын диагностикалау методы, шулай уҡ механик системаның тирбәлеү йышлығының тейешле (хәүефһеҙ) диапазонын тәьмин итеүсе нығытыуҙар әҙерләй.
Впервые сформулированы математические модели диагностирования вида закрепления мембран, стержней и пластин по собственным частотам их изгибных колебаний, показана корректность соответствующих задач, разработаны методы и пакеты программ для их решения.
Сформулированы математические модели диагностирования вида закрепления балок и пластин по значениям их прогибов в нескольких точках. Доказана корректность постановок соответствующих задач. Найдены точные и численные методы их решения.
Впервые поставлены и решены проблемы идентификации нераспадающихся краевых условий по спектру краевой задачи. На основе некоторых из этих результатов разработаны методы диагностирования сложных видов закреплений механических систем.
Получены новые результаты в классической теории обратных спектральных задач. Представлены явные решения обратной задачи Штурма-Лиувилля с нераспадающимися краевыми условиями, позволяющие решать её численно.
Впервые получены формулы вычисления коэффициентов разложения функций в ряды по производным цепочкам Келдыша, выписанные в терминах коэффициентов уравнения и краевых условий для широких классов спектральных задач, возникающих в механике.
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2011),
- Башҡортостан Республикаһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (2011).
- Рәсәй Федерацияһы Фән һәм мәғариф министрлығының Почёт грамотаһы (2008).
Сығанаҡтар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Владимир Романов. Видные ученые Башкортостана: Азамат Ахтямов (К 55-летию профессора-математика). «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2017, 31 март[2].
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ В Уфе ушел из жизни доктор физико-математических наук профессор Азамат Ахтямов. ИА «Башинформ», 14 августа 2020 года (рус.) (Тикшерелеү көнө: 14 август 2020)
- ↑ ИА «Башинформ», 2017, 31 март (рус.) (Тикшерелеү көнө: 31 март 2017)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Әхтәмов Азамат Мөхтәр улы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 29 март 2022)
- [1] 2021 йыл 16 апрель архивланған.
- 31 мартта тыуғандар
- 1962 йылда тыуғандар
- Алфавит буйынса шәхестәр
- Өфөлә тыуғандар
- 14 августа вафат булғандар
- 2020 йылда вафат булғандар
- Өфөлә вафат булғандар
- Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәрҙәре
- Алфавит буйынса ғалимдар
- Алфавит буйынса механиктар
- Физика-математика фәндәре докторҙары
- Мәскәү дәүләт университетын тамамлаусылар
- Башҡорт дәүләт университетын тамамлаусылар
- Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусылары
- Башҡорт дәүләт университеты профессорҙары
- Башҡортостандың Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаттары