Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте
| Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте | |
| Административ үҙәге | |
|---|---|
| Ойошма төрө |
Дини ойошма |
| Етәкселәре | |
| Нигеҙләнгән | |
| Нигеҙләнгән ваҡыты |
1882 |
| Бөтөрөлгән | |
| - | |
| Сайт | |
 Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте Викимилектә | |
Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте (босн. Islamska zajednica Bosne i Hercegovina, IZ BiH) ― Босния һәм Герцеговинала ислам дини ойошмаһы[1]. Балҡан төбәгендә, бигерәктә Сербияла (Санджакта), Хорватияла, Словенияла, Черногорияла һәм Венгрияла мосолмандарҙың юғары вәкиллекле органы булараҡ танылған[2].
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ислам йәмғиәте 1882 йылда Австро-Венгрия осоронда ойоштролған. Сербтар, хорваттар һәм словендар короллеге төҙөлгәндән һуң ислам общинаһы етәкселеге резиденцияһы Сараево ҡалаһынан короллектең баш ҡалаһы Белградҡа күсерелгән. Босния һәм Герцеговина бойондороҡһоҙлоҡ иғлан иткәс, 1993 йылда Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте резиденцияһы яңынан Сараевоға күсерелә[3].
Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте башта көсһөҙ ойошма булған, әммә Босния һәм Герцеговина президенты Алия Изебегович һәм дәүләттең ҡайһы бер хәрби лидерҙары ярҙамында йәмғиәткә ҡушылыу босняк милли үҙаңының бер өлөшө булып китә. Баш мөфтөй Мостафа Церич етәкселегендә (1993 йылдың апреле — 2012 йылдың ноябре) Ислам йәмғиәте босняк мәҙәниәтен үҫтереүҙә, һәм шулай уҡ ил сәйәсәтендә һәм босняк милли үҙаңы формалашыуында мөһим роль уйнай. Уның йоғонтоһона социалистик осорҙағы Югославиялағы мосолман булмағандарҙың күбеһе йәлеп ителә. Йәмғиәт шулай уҡ Сербияның Новопазарский Санджак төбәгендә һәм Балҡан ярымутрауының башҡа районыдарында йәшәүсе босняктарҙы йәлеп итә[3].
Босния мосолмандарының лидерҙары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Босния һәм Герцеговинаның баш мөфтөйҙәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Мостафа Хильми Хаджиомерович (1882―1893)
- Мәхмәт Тәүфиҡ Азабагич (1893―1909)
- Сөләймән Шарац (1910―1912)
- Мәхмәт Ямалетдин Чаушевич (1913―1930)
Югославияның баш мөфтөйҙәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ибраһим Маглажлич (1930―1936)
- Сәлих Сафвет Башич (1936—1938)
- Фәһим Спахо (1938―1942)
- Сәлих Сафвет Башич (1942―1947)
- Ибраһим Фежич (1947―1957)
- Сөләймән Кемура (1957―1975)
- Наим Хаджиабдич (1975―1987)
- Састранегара Муджик (1987―1989)
- Яҡуп Селимоски (1990―1991)
- Яҡуп Селимоски (1991―1993)
Босния һәм Герцеговинаның баш мөфтөйҙәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Мустафа Церич (1993―2012)
- Састранегара Кавазович (с 2012)
Юрисдикцияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте, һәм шулай уҡ община башлығы, Босния һәм Герцеговинаның баш мөфтөйө, донъяла 4 миллионға яҡын мосолманға юғары рухи власть булып тора. Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте бөтә Босния һәм Герцеговинаға, һәм шулай уҡ Хорватияға (Загребтағы мөфтиәт аша), Словенияла һәм бөтә донъя буйлап босняк дини ойошмаларына үҙенең юрисдикцияһын тарата.
Сербия мөфтиәттәре ике ислам общинаһына ҡарай — береһе Сербияның баш мөфтөйө Адем Зеклич етәкселегендәге айырым Сербия ислам йәмғиәте, икенсеһе илдең Санджак регионы мөфтиәте (мөфтөйө Муамер Зукорлич) Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте составында ҡалған.
Черногория ислам общинаһы шулай уҡ Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәтенә юрисдикцияһына эләкмәһә лә, уның баш мөфтөйөн үҙ илендә мосолмандарҙың юғары дини авторитеты булараҡ таный.
Венгрия ислам советы Босния һәм Герцеговинаның ислам йәмғиәте составына инергә әҙерлек белдергән[4].
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ About. Дата обращения: 17 июнь 2016.
- ↑ The Islamic Community of Bosnia and Herzegovina. islamskazajednica.ba. islamskazajednica.ba. Дата обращения: 17 июнь 2016. 2017 йыл 16 декабрь архивланған.
- ↑ 3,0 3,1 ICG, 26 February 2013
- ↑ Radio Sarajevo. Radio Sarajevo. Дата обращения: 14 май 2017. 2013 йыл 31 декабрь архивланған.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- International Crisis Group. Bosnia's Dangerous Tango: Islam and Nationalism (26 февраль 2013). Дата обращения: 17 апрель 2015. 2015 йыл 6 февраль архивланған.