Геодезия

Тѳҙѳүсе йорттон геометрия параметрҙары дѳрѳҫлѳғѳн тикшерә

электрон nikon 520 теодолиты

электрон теодолиты

донъяла беренсе теодолиттар

теодолит, 1840 йыл

Геоде́зия (бор. грек. γεωδαισία — ерҙе бүлеү, γῆ — ер һәм δαΐζω — бүлеү) — киңлекте үлсәү тураһында фәне. Геоде́зия — тѳҙѳлѳш эштәрҙен алмаштырғыһыҙ бүлеге. Геодезия менән йортттар һәм биналар проекттары ҡағыҙҙан донъяға миллимметр үткерлеғе менән күсерелә, материалдар күләме һисаплана, конструкцияларҙын геометрия параметрҙары дѳрѳҫлѳғѳ тикшерелә. Рәсәйҙә геодезистарҙы әҙерләгән махсус уҡыу йорттар бар (Мәскәү дәүләт геодезия һәм картография университеты, Себер геодезия академияғы, Мәскәү геодезия колледжы).

§Геодезияның тѳп бурыстары

Геодезияла «бик оҙаҡ» һәм «киләһе йылға» маҡсаттар айырыла.

бик оҙаҡ:

• Ерҙен гравитация ҡыры, ҙурлығы табыу
• берҙәм координаталар системаһын тѳҙѳү (һәр дәүләткә түгел, ә бѳтә Ер шарына берҙәм булған)
• Ерҙен тектоникаһын ѳйрәнеү

Рәсәйҙә киләһе йылға маҡсаттар:

• дәүләт һәм локаль кадастрҙар тѳҙѳү: ер, күсемһеҙ мѳлкәт дәүләт кадастры, һыу кадастры, урман һәм ҡала кадастры һәм башҡа;
• РФ-ң ситлекте демаркация һәм топограф-геодезия делимитацияһы (табыуы);
• электрон карталар тѳҙѳү ѳлкәлә ҡәғиҙәләләр сығартыу
• электрон картлар һәм геоинформацион системалар тѳҙѳү
• координаталарҙы спутник ысулдары менән табыу тураһында дәүләт программаны тѳҙѳү

§Геодезия бүлектәре

• Топография — ерҙе һүрәтләү тураһында фән
• Гидрография — һыу киңлеғе тураһында фән
• Инженер геодезия (ҡулланма геодезия) — геодезия эштәр һәм ысулдар инженер бурыстарҙа ҡулланыу. Төҙөлөштә ҡулланыла.
• Космос геодезия (спутник геодезия) — Ерҙен яһалма спутниктар йѳрѳшѳн ҡарау, Ер шарының ҙурлыҡтары табыу ѳсѳн
• Юғары геодезияһы —астрономогеодезия селтәр тѳҙѳү һәм юғары үткер үлсәүҙәр алып барыу ѳсѳн ысулдарҙы таба
• Аэрофотогеодезия – аэрофотосъемка һүрәттәр буйынса карталар тѳҙѳү
• Геодезия гравиметрияһы — Ер шары буйынса ерҙен ауырлыҡ кѳсѳ үҙгәреүҙе табыу
• Маркшейдер эше — тау сәнәғәтте хеҙмәтләндерғән геодезия бүлеге
• Кадастр — списогы, реестр. Мәҫәлән ерҙе ҡулланыусылар списогы (һалымдар алыу ѳсѳн).

§Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Бессель, Фридрих-Вильгельм
• Астрометрия
• География
• Картография
• ГЛОНАСС
• GPS
• Кадастр
• Теодолит
• Нивелир
• Тахеометр
• Светодальномер
• Радиодальномер
• Межевание
• Землеустроительная экспертиза
• Лазерный уровень

§Һылтанмалар

• Башҡорт энциклопедияһында мәкәлә
• Мәскәү дәүләт геодезия һәм картография университетының рәсми сайты
• Себер геодезия академияһының рәсми сайты
• геодезия тураһында сайт
• геодезия нигеҙҙәре