Геодезия

Төҙөүсе йорттон геометрия параметрҙары дөрөҫлөғөн тикшерә

электрон nikon 520 теодолиты

электрон теодолиты

донъяла беренсе теодолиттар

теодолит, 1840 йыл

Геоде́зия (бор. грек. γεωδαισία — ерҙе бүлеү, γῆ — ер һәм δαΐζω — бүлеү) — киңлекте үлсәү тураһында фәне. Геоде́зия — төҙөлөш эштәрҙен алмаштырғыһыҙ бүлеге. Геодезия менән йортттар һәм биналар проекттары ҡағыҙҙан донъяға миллимметр үткерлеғе менән күсерелә, материалдар күләме һисаплана, конструкцияларҙын геометрия параметрҙары дөрөҫлөғө тикшерелә. Рәсәйҙә геодезистарҙы әҙерләгән махсус уҡыу йорттар бар (Мәскәү дәүләт геодезия һәм картография университеты, Себер геодезия академияғы, Мәскәү геодезия колледжы).

Геодезияның төп бурыстары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Геодезияла «бик оҙаҡ» һәм «киләһе йылға» маҡсаттар айырыла.

бик оҙаҡ:

Ерҙен гравитация ҡыры, ҙурлығы табыу
берҙәм координаталар системаһын төҙөү (һәр дәүләткә түгел, ә бөтә Ер шарына берҙәм булған)
Ерҙен тектоникаһын өйрәнеү

Рәсәйҙә киләһе йылға маҡсаттар:

дәүләт һәм локаль кадастрҙар төҙөү: ер, күсемһеҙ мөлкәт дәүләт кадастры, һыу кадастры, урман һәм ҡала кадастры һәм башҡа;
РФ-ң ситлекте демаркация һәм топограф-геодезия делимитацияһы (табыуы);
электрон карталар төҙөү өлкәлә ҡәғиҙәләләр сығартыу
электрон картлар һәм геоинформацион системалар төҙөү
координаталарҙы спутник ысулдары менән табыу тураһында дәүләт программаны төҙөү

Геодезия бүлектәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Топография — ерҙе һүрәтләү тураһында фән
Гидрография — һыу киңлеғе тураһында фән
Инженер геодезия (ҡулланма геодезия) — геодезия эштәр һәм ысулдар инженер бурыстарҙа ҡулланыу. Төҙөлөштә ҡулланыла.
Космос геодезия (спутник геодезия) — Ерҙен яһалма спутниктар йөрөшөн ҡарау, Ер шарының ҙурлыҡтары табыу өсөн
Юғары геодезияһы —астрономогеодезия селтәр төҙөү һәм юғары үткер үлсәүҙәр алып барыу өсөн ысулдарҙы таба
Аэрофотогеодезия — аэрофотосъемка һүрәттәр буйынса карталар төҙөү
Геодезия гравиметрияһы — Ер шары буйынса ерҙен ауырлыҡ көсө үҙгәреүҙе табыу
Маркшейдер эше — тау сәнәғәтте хеҙмәтләндерғән геодезия бүлеге
Кадастр — списогы, реестр. Мәҫәлән ерҙе ҡулланыусылар списогы (һалымдар алыу өсөн).