Дёма Леонид Васильевич

Дёма Леонид Васильевич
Заты	ир-ат
Гражданлығы	Рәсәй империяһы  СССР  Рәсәй
Хеҙмәт итеүе	СССР
Тыуған көнө	18 июнь 1916({{padleft:1916|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})
Тыуған урыны	Стәрлетамаҡ районы, Краснояр ауыл Советы (Стәрлетамаҡ районы),Михайловка
Вафат булған көнө	17 декабрь 2004({{padleft:2004|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:17|2|0}}) (88 йәш)
Вафат булған урыны	Рәсәй, Силәбе өлкәһе, Магнитогорск ҡалаһы
Ерләнгән урыны	Магнитогорское правобережное кладбище[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Хәрби звание	Майор
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Ғәскәр төрө	авиация[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Дёма Леонид Васильевич (18 июнь 1916 йыл — 17 декабрь 2004 йыл) — СССР хәрби летчигы. Бөйөк Ватан һуғышы яугире. Советтар Союзы Геройы. Гвардия майоры.

Биографияһы

Леонид Васильевич Дёма 1916 йылда Башҡорт АССР-ы Стәрлетамаҡ районының Михайловка ауылында тыуған. Урыҫ.

Магнитогорск ҡалаһында фабрика-завод уҡыу мәктәбен тамамлай (39-сы ПУ-нан һуң, һуңыраҡ 97-се профессиональ-техник училище). Комбинатта пар энергияһын файҙаланыу цехында слесарь-электрик була. Бер үк ваҡытта Магнитогорск аэроклубын тамамлай, ә 1934 йылда летчик-инструкторҙарҙың Ҡазан мәктәбен тамамлай. Бөйөк Ватан һуғышы башланғанға тиклем Силәбе аэроклубында инструктор булып эшләй.

Армияла — 1941 йылдың июленән. 1942 йылдан КПСС ағзаһы. Капитан, 112-се гвардия истребителдәр авиаполкы 10-сы гвардия истребителдәр авиадивизияһы 10-сы истребитель авиакорпусының һауа-уҡсылар хеҙмәтенең командиры ярҙамсыһы

1941 йылдың октябрендә Л. В. Дема Көнбайыш фронтта һуғыша. Ул төнгө У-2 бомбардировщигы командиры итеп тәғәйенләнә. Был самолетта 95 хәрби осош яһай. Фашист ғәскәрҙәре тылына рейд яһаған Генерал П. А. Беловтың төркөмөнә боеприпастар һәм аҙыҡ-түлек ташый. 38 яралы һалдат һәм командирҙы алып сыға. Дошман ғәскәрҙәрен һәм хәрби техникаһын бомбаға тотоу өсөн осоштар яһай. Әммә ул осоусы-истребитель булғас ҡына уның таланты бөтә ҡеүәтендә күренә.

1944 йылдың 1 июленә 273 хәрби осош яһай, 38 һауа һуғышында шәхсән 17дошман самолетын бәреп төшөрә. Ауыр яранан һуң, У-2 самолетына әйләнеп ҡайта, ә һуғыш аҙағында тағы истребитель була, ләкин хәрби иҫәпте инде арттыра алмай.

Һуғыштан һуң Магнитогорск аэропортында диспетчер булып эшләй. Халактыр авиаотряды командиры була (Петропавловск-Камчатский ҡалаһы).

2004 йылда вафат була. Уң яҡ яр буйы зыяратында ерләнгән.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Советтар Союзы Геройы (26.10.1944);
• Ленин ордены;
• Ҡыҙыл Байраҡ ордены (06.03.1943);
• Ҡыҙыл Байраҡ ордены (26.06.1944)
• Беренсе дәрәжә Ватан һуғышы ордены (05.06.1943);
• Икенсе дәрәжә Ватан һуғышы ордены (06.04.1985);
• Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (11.04.1942).
• Осоу ҡаҙаныштары тәреһе (АҠШ).

Хәтер

• Еңеүҙең 55 йыллығын байрам итеү йылында Магнитогорск оборона йортона Советтар Союзы Геройы Л. В. Дема исеме бирелә һәм мемориаль таҡтаташ ҡуйыла.
• 2005 йылдың 5 ноябрендә ҡала башлығы Е. Карпов һәм «ММК» асыҡ акионерҙар йәмғиәтенең директорҙар кәңәшмәһе рәйесе урынбаҫары А. Морозов Геройҙың ҡатыны Вера Дмитриевна Демаға РФ-ның юғары йәмәғәт наградаһын — «Рәсәйҙең иң яҡшы кешеләре» энциклопедияһын һәм иҫтәлекле миҙал тапшыра.

Әҙәбиәт

• Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 б. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
• Выпускники и работники учреждений начального профессионального образования Челябинской области — Герои Советского Союза \\ ГУ ПО адм. Челяб. обл., ЧелИПРО; сост.: Н. И. Голендухин, Ф. М. Крылов, Е. М. Донских — Челябинск, 1998. — 31 с.

Һылтанмалар

• Дёма Леонид Васильевич // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 15 июнь 2021)
• Дёма Леонид Васильевич. «Герои страны» сайты.
• Леонид Васильевич.
• Авиаторы всех стран — соединяйтесь!
• Советского Союза Дема Леонид Васильевич.