Сливен
| Сливен | |
| Байраҡ | Герб |
 |  |
 | |
| Рәсми атамаһы | Сливен[1] һәм Sliven[1] |
|---|---|
| Дәүләт |
 Болгария |
| Административ үҙәге | Сливенская область[d] һәм Сливен (община) |
| Административ-территориаль берәмек | Сливен (община)[1] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+2:00[d] һәм UTC+3:00[d] |
| Халыҡ һаны |
88 387 кеше (15 июнь 2024)[2], 104 509 кеше (15 июнь 2024)[2] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 243 метр |
| Туғандаш ҡала | Алба-Юлия[d], Текирдаг[d], Гера[3], Мелитополь[d], Печ (ҡала, Венгрия)[4], Воронеж[5], Тараклия[d], Махачҡала, Светлогорск[d], Тернополь, Джараш[d], Кесариани[d], Кутаиси, Чунцин, Чхонан[d] һәм Быдгощ[d] |
| Милке | Hadzhi Dimitar Stadium[d] |
| Майҙан | 193,78 км² |
| Почта индексы | 8800 |
| Рәсми сайт | sliven.bg |
 | |
 | |
| Яуаплы | Проект:Болгария[d][1] |
| Урындағы телефон коды | 044 |
| Элементтың күренеше өсөн категория | Category:Views of Sliven[d] |
 | |
 Сливен Викимилектә | |
Сливен — Болгарияла ҡала, Сливен өлкәһенең һәм Сливен общинаһының административ үҙәге.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1834 йылда ҡалала сауҙагәр Д. Желязковтың буҫтау фабрикаһы асыла - Болгария территорияһында ул фабрика-завод тибындағы беренсе предприятие була[6][7][8].
1876 йылдың Апрель ихтилалы барышында Сливен 2-се революция округының үҙәге булып тора, әммә ихтилал төрөк ғәскәрҙәре тарафынан баҫтырыла[9]
1878 йылдың 4 ғинуарында рус-төрөк һуғышы барышында ҡаланы генерал К. Деллингсхаузендың рус отряды азат итә[10].
XIX быуат аҙағында Сливен виноград үҫтереү, ебәкселек һәм келәмдәр етештереү үҙәге булараҡ билдәле була. 1893 йылда ҡалала халыҡ һаны 23,2 мең кеше тәшкил итә, бында бер нисә буҫтау фабрикаһы һәм спирт заводы, типография, реаль һәм һөнәрселек училищеһы булған[10].
1941 йылдың 1 мартында Венала Болгарияның «Рим — Берлин — Токио» пактына ҡушылыуы тураһында документҡа ҡул ҡуйыла, уға ярашлы 1941 йылдың 2 мартында Болгария территорияһына немец ғәскәрҙәре индерелә[11]. Артабан, Сливен Ҡаршылыҡ хәрәкәте үҙәктәренең береһе була - ҡалала һәм уның тирә-яҡтарында подполье эшләй, һуңыраҡ партизандар отряды ойошторола. 11-се Сливен пехотаһы полкында хәрби ойошма барлыҡҡа килә, ул ҡала подпольеһы һәм партизандар менән бәйләнеш тота. 1944 йылдың 7 сентябрендә 11-се пехота полкы хәрби хеҙмәткәрҙәре немец яҡлы офицерҙарҙы ҡулға ала һәм Хаджи Димитр отрядынан партизандар менән бергә ҡаланы яулай, улар Болгарияның Гитлерға ҡаршы коалицияһына күскәнгә тиклем хәрби складты һаҡлай[12].
1955 йылда ҡала халҡы һаны 40 мең самаһы кеше тәшкил итә. Сливен илдә төп туҡыу сәнәғәте (йөн, ебәк һәм кизе-мамыҡ туҡыма етештереү буйынса), машиналар эшләү (туҡыу сәнәғәте предприятиелары өсөн ҡорамалдар етештерә), күн һәм быяла етештереү үҙәктәренең береһе була, ҡаланың тирә-яҡтарында күмер сығарыла һәм виноград үҫтерелә[6].
1975 йылда ҡала халҡы һаны 90 мең кеше тәшкил итә[8], 1985 йылда - 102 мең. кеше[13].
1970—1980 йылдарҙа Сливен илдә туҡыу сәнәғәте үҙәктәренең береһе булып тора (тәү сиратта йөн туҡыма етештереүҙә махсуслашҡан), шулай уҡ машина эшләү предприятиелары (туҡыу сәнәғәте предприятиелары өсөн ҡорамалдар, станоктар, автомобиль генераторҙары һәм стартерҙары сығарған), быяла сәнәғәте, аҙыҡ-түлек сәнәғәте һәм ағас эшкәртеү сәнәғәте предприятиелары эшләгән[8][13][14].
2003 йылдан 2011 йылға тиклем Сливен община кметы булып Йордан Лейчков Янков булған (бойондороҡһоҙ, II мандат - ГЕРБ-тан кандидат).
Хәҙерге ваҡыты
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2015 йылдан Сливен общинаһы кметы (мэры) - Николов Стефан Радев (ГЕРБ).
Халҡы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2008 йылдың 15 сентябренә ҡала халҡы 100 477 кеше тәшкил иткән[15].
|
Туғандаш ҡалалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Воронеж, Рәсәй
Светлогорск, Белоруссия
Тернополь, Украина
Гера, Германия
Тараклия, Молдавия- Мелитополь, Украина
Алба-Юлия, Румыния
Джараш, Иордания
Кесариани, Греция
Кутаиси, Грузия
Печ, Венгрия
Текирдаг, Төркиә- Чунцин, Ҡытай
Чхонан, Көньяҡ Корея
Шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Юлия Кристева (1941) — билдәле француз семиотигы, философ һәм яҙыусы.
- Кювлиев Йордан (1877–1910) — XX быуат башындағы болгар рәссамы-постимпрессионисы, Сливенда мәҙәни тормошто яйға һалыусы
- Нораир Нурикян (1948) — билдәле ауыр атлет, тренер, күп тапҡыр Болгария чемпионы, Европа чемпионы (1976), ике тапҡыр донъя (1972, 1976) һәм олимпия уйындары чемпионы (1972, 1976), биш тапҡыр донъя рекордсмены, Болгария Халыҡ Республикаһының Социалистик Хеҙмәт Геройы
- Жеков Никола (1865–1949) — хәрби етәксе, пехота генералы (1936), хәрби министр (1915), Беренсе донъя һуғышы осоронда хәрәкәттәге армияның баш командующийы.
- Димитр Штилянов (1976) — боксер, ике тапҡыр Европа чемпионы (2002, 2004).
- Иван Стоянов (1983) — футболсы.
- Азис (1978) — йырсы, автор-башҡарыусы.
- Добрович Димитр (1816–1905) — грек рәссамы. Сливен художество галереяһы уның исеме менән аталған.
- Панайот Хитов (1830–1918) — болгар гайдугы, Болгарияла төрөк хакимлығына ҡаршы милли-азатлыҡ хәрәкәтен ойошторусы һәм уның әүҙем ҡатнашыусыһы, хәрби етәксе. Болгар халҡының Милли геройы.
- Панайот Пондалов (1926–1984) — спортсы, волейбол тренеры. Болгарияның бөйөк волейболсыларының береһе. Сливен һәм Париж ҡалаларының почетлы гражданы.
- Цончо Родев (1926–2011) — яҙыусы. Сливен ҡалаһының почетлы гражданы.
Ҡыҙыҡлы факттар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- 2009 йылдың 12 сентябрендә, Воронеж ҡалаһы көнөндә Сливендан килгән делегация воронежлыларға 1329 рауза сәскәһе бүләк итә[16].
.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 НСИ Националният регистър на населените места (болг.)
- ↑ 2,0 2,1 https://www.grao.bg/tna/t41nm-15-06-2024_2.txt
- ↑ https://www.gera.de/sixcms/detail.php?id=17951
- ↑ https://pecs.hu/testvervarosok-partnervarosok/
- ↑ http://www.voronezh-city.ru/city/int_relationships/
- ↑ 6,0 6,1 Сливен // Ҙур Совет Энциклопедияһы. / редколл., Введенский гл. ред. А. Б. 2. изд. 39 шул. М., Дәүләт ғилми нәшриәте «ҙур совет энциклопедияһы», 1956
- ↑ Болгария // Совет тарихи энциклопедияһы / редколл., еҙ ҡуңыҙ гл. ред. м. 2 том. М., Дәүләт ғилми нәшриәте «Совет энциклопедияһы», 1961. 522. ст-563
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Сливен // Ҙур Совет Энциклопедияһы. / под ред. а. м. Прохоров. 3-изд. 23 шул. М., «советская энциклопедия», 1976. 561 стр.
- ↑ 1876 ихтилал апрель // Совет хәрби энциклопедия. / ре. В. Огарков. 1 шул. М., Боевом, 1976. 222 стр.
- ↑ 10,0 10,1 Сливен // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- ↑ The New Encyclopedia Britannica. Edition 15th. Macropaedia. Vol.29. Chicago, 1994. p.995
- ↑ Лена Георгиев, Д. Власов П. Туғанлашҡан. М., Боевом, 1982. стр. 21
- ↑ 13,0 13,1 Сливен // большой энциклопедический словарь (2-ттары йылдар). / редколл., гл. ред. а. м. Прохоров. 2 том. М., "советская энциклопедия", 1991. 364 стр.
- ↑ Сливен // Совет энциклопедик һүҙлек. редколл., гл. ред. а. м. Прохоров. 4-изд. М., «советская энциклопедия», 1986. 1223 стр.
- ↑
- ↑ Город Сливен подарил своему побратиму Воронежу 1329 роз(недоступная ссылка)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Сайт общины Сливен 2011 йыл 14 май архивланған. (рус.), (болг.), (инг.)
- Сайт Сливенской областной администрации (болг.)