Банишевский Анатолий Андреевич
 | ||
.png) Анатолий Банишевский 1967 йылдың ноябрендә | ||
| Информация | ||
| Тыуа | 23 февраль 1946[1] Баҡы, Әзербайжан Совет Социалистик Республикаһы, СССР | |
| Вафат | 10 декабрь 1997 (51 йәш) Баҡы, Әзербайжан | |
| Гражданлығы | ||
| Позиция | Һөжүмсе | |
| Карьера | ||
Банишевский Анатолий Андреевич (әзерб. Anatoli Andreyeviç Banişevski; 23 февраль 1946[1], Баҡы — 10 декабрь 1997 (51 йәш), Баҡы) — СССР футболсыһы, һөжүм итеүсе, тренер. Баҡы ҡалаһының «Нефтчи» футбол командаһы капитаны, СССР йыйылма командаһы уйынсыһы. СССР-ҙың халыҡ-ара класлы (1990) һәм атҡаҙанған (1991) спорт мастеры. Әзербайжандың «Дан» ордены кавалеры (1996).[2]
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Анатолий Андреевич Банишевский 1946 йылдың 23 февралендә Әзербайжан ССР-ының баш ҡалаһы Баҡыла тыуған. Христиан диненең Рәсәй империяһында 18-се быуаттың икенсе яртыһында барлыҡҡа килгән секта вкилдәре молокандар ғаиләһендә тәрбиәләнә[3]. Барлыҡ тормошо ошо ҡалала үтә. Урындағы «Нефтчи» футбол клубына ул 16 йәшендә үк килә һәм бик тиҙҙән төп составта ныҡлы урын ала. Уның уйнағанын күҙәтеүселәр йәш футболсыға һоҡланып ҡарай һәм уның талантлы булыуын һис шикһеҙ ҡабул итә. Илдең билдәле футбол клубтары, шул иҫәптән Мәскәү һәи Киевтыҡылар уны үҙҙәренә саҡырып ҡарай, әммә Анатолий тыуған төбәгендә уйнауын дауам итә. Һөжүмсенең партнёры ла инде танылыу яулаған форвард Эдуард Маркаров (1942) була. СССР-ҙың футбол буйынса йыйылма командаһы тренеры Николай Петрович Морозов (1916—1981) оҫталығын күрһәтеп өлгәргән 19 йәшлек спортсыны илдең беренсе йыйылма командаһына саҡыра. Анатолийҙың бындағы дебюты бик тә уңышлы була — һигеҙ матчта ул ете гол индерә. Бразилияның төп стадионы Мараканала уйынсының хужалар ҡапҡаһына 25—40 метрҙан (был аралыҡ хаҡында әле һаман да берҙәм генә фекер юҡ) башы менән индергән тубы әле һаман да бөтә донъя футболының шедевры булып иҫәпләнә.
1966 йыл Анатолий Банишевский өсөн бигерәк тә уңышлы һанала: уйынсы СССР йыйылма командаһы составында донъя чемпионатында ҡатнаша һәм, ярыштың ярым финалына етеп, 4-се урын яулай. Шул уҡ йылда «Нефтчи» футбол клубына Советтар Союзы беренселегендә бронза миҙалдарға лайыҡ була.
СССР йыйылма командаһы икенсе урынды алған футбол буйынса 1972 йылғы Европа чемпионатынан һуң «еңелеүҙең төп сәбәпселәренең береһе» тип яһалма ғәйеп ташланып, Анатолий Банишевский спорттағы чиновниктарҙың ҡәһәрләүенә дусар була, һәм, уға нигеҙһеҙ мәрхәмәтһеҙлек күрһәтеп, ил йыйылма командаһына саҡырыуҙы туҡтаталар. Был хәлде уйынсы бик тә ауыр күсерә, ул футбол уйынын тамамларға теләп, бер ни тиклем ваҡыт бөтөнләй майҙанға сыҡмай тора. Шулай ҙа һуңыраҡ ул яратҡан һәм ғүмерлек эшенә әйләнгән шөғөлгә кире ҡайта һәм уйынсы карьераһын шул уҡ туған «Нефтчи» футбол клубы командаһында тамамлай.
СССР-ҙың Футбол буйынса юғары лигаһында уйнаған «Нефтчи» командаһы составында футболсының өлгәшкән уңыштары түбәндәгеләрҙән тора: Советтар Союзының футбол буйынса 1966 йылғы чемпионатының бронза призёры була, 1976 йылда илдең Футбол буйынса беренсе лигаһында уйнағанда чемпионаттың көмөш миҙалдарына лайыҡ була.
Бынан һуң спортсы ниндәйҙер ваҡыт арауығында «Нефтчи» командаһы тренеры булып эшләй, Көнбайыш Африкала урынлашҡа Буркина-Фасо дәүләтендә йәш футболсыларҙы тәрбиәләй. Әммә ашҡаҙан аҫты биҙенең шешеүе — панкреатит һәм шәкәр диабеты ауырыуҙары ныҡлап бимазалай башлағас, Анатолий Банишевскийға тренерлыҡ эшмәкәрлеген ҡалдырырға тура килә. Билдәле футболсы 1997 йылдың 10 декабрендә вафат була һәм Баҡы ҡалаһы Ясамал районы зыяратының Икенсе почётлы ҡәберлектәр аллеяһында ерләнә.
Хәтер[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Әзербайжандың көньяҡ-көнсығышында урынлашҡан Масаллы ҡалаһындағы стадионға Анатолий Банишевский исеме бирелгән. 2003 йылда Европала һәм Азияның ҡайһы бер көнбайыш төбәктәрендә футбол менән идара итеүсе халыҡ-ара спорт ойошмаһы УЕФАның 50 йыллыҡ юбилейы айҡанлы уның составына ингән илдәр Анатолий Банишевскийҙы бер тауыштан «Һуңғы ярты быуаттың иң яҡшы футболсыһы» тип атаны. Әзербайжан футбол федерациялары ассоциацияһы шулай уҡ ошо дәүерҙең «Иң шәп уйынсыһы» итеп таный. 2010 йылдың 23 февралендә Баҡы ҡалаһында легендар футболсының тыуыуына 64 йыл тулыуҙы тантаналы шарттарҙа билдәләнеләр[4]. 2008 йылда Мәскәүҙең «Центр Пропаганды» нәшриәте Азер Джангиров авторлығында «След кометы. Страницы жизни Анатолия Банишевского» тигән матур йөкмәткеле китап баҫып сығарҙы.
СССР йыйылма командаһы өсөн уйындары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Анатолий Банишевский футбол буйынса ил йыйылма командаһы өсөн 50 матч үткәреп, улар барышында дәғәүәселәре ҡапҡаһына 19 гол индерә. Билдәле һөжүмсенең тәүге уйыны Бразилияның йыйылма командаһына ҡаршы 1965 йылда була һәм ул 0:3 ҡоро иҫәбе менән СССР уйынсылары файҙаһына тамамлана. Спортсы ил йыйылма командаһы составындағы һуңғы уйыны 1972 йылда ул саҡтағы Германия Федератив Республикаһының футбол буйынса йыйылма командаһы менән була. Анатолий Банишевский өсөн үҙенсәлекле иҫтәлеккә эйә булған был матчта ла Советтар Союзы футболсылары шулай уҡ ҡоро иҫәп — 0:3 менән матур еңеү яулай.
Ҡаршы яҡ командаһы ҡапҡаһына бер матчта Анатолий Банишевский индергән иң күп туптар һаны — өсәү. Был уйын 1965 йылда Грецияның футбол буйынса йыйылма командаһы менән була һәм 4:1 иҫәбе менән СССР йыйылма командаһы футболсылары файҙаһына тамамлана)[5].
Советтар Союзының футбол буйынса йыйылма командаһы составында уйнағанда 1966 йылда Анатолий Банишевский футбол буйынса донъя чемпионатының ярым финалсыһы була. Шундай уҡ кимәлдәге уңышҡа 1968 йылдағы футбол буйынса Европа чемпионатында тағы ла бер тапҡыр өлгәшә, ә 1972 йылда Европа беренселегендә көмөш миҙал алыуға ирешә.
Уйындары статистикаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Сығанаҡ[6]
| Клуб | Йыл | Лига | Чемпионат[7] | Кубок[8] | Дубль[9] | Бөтәһе | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Уйын | Гол | Уйын | Гол | Уйын | Гол | Уйын | Гол | |||
| Баҡы ҡалаһының «Нефтчи» футбол командаһы | 1963 | Юғары Лига | 0 | 0 | 0 | 0 | — | 3 | - | 3 |
| 1964 | Юғары Лига | 20 | 3 | 1 | 1 | 0 | 0 | 21 | 4 | |
| 1965 | Юғары Лига | 27 | 8 | 1 | 0 | 0 | 0 | 28 | 8 | |
| 1966 | Юғары Лига | 14 | 12 | 0 | 0 | 0 | 0 | 14 | 12 | |
| 1967 | Юғары Лига | 21 | 13 | 4 | 0 | 0 | 0 | 25 | 13 | |
| 1968 | Юғары Лига | 18 | 8 | 3 | 3 | 0 | 0 | 21 | 11 | |
| 1969 | Юғары Лига | 7 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 7 | 1 | |
| 1970 | Юғары Лига | 24 | 6 | 4 | 2 | 0 | 0 | 28 | 8 | |
| 1971 | Высшая Лига | 28 | 10 | 5 | 5 | 0 | 0 | 33 | 15 | |
| 1972 | Юғары Лига | 26 | 10 | 2 | 1 | 0 | 0 | 28 | 11 | |
| 1973 | Беренсе Лига | 30 | 22 | 3 | 0 | 0 | 0 | 33 | 22 | |
| 1974 | Беренсе Лига | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| 1975 | Беренсе Лига | 17 | 6 | 0 | 0 | 0 | 0 | 17 | 6 | |
| 1976 | Беренсе Лига | 29 | 12 | 2 | 0 | 0 | 0 | 31 | 12 | |
| 1977 | Юғары Лига | 9 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 9 | 3 | |
| 1978 | Юғары Лига | 18 | 7 | 5 | 3 | 0 | 0 | 23 | 10 | |
| Бөтәһе | 288 | 121 | 30 | 15 | 0 | 3 | 318 | 139 | ||
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1990)
- СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастеры (1991)
- Әзербайжандың «Дан» ордены (1996).
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 Anatoliy Banishevskiy // FBref.com (билдәһеҙ)
- ↑ Текст Указа Президента Азербайджанской Республики Гейдара Алиева о награждении Анатолия Банишевского орденом «Слава». Дата обращения: 30 июль 2013. Архивировано из оригинала 23 октябрь 2015 года. 2015 йыл 23 октябрь архивланған.
- ↑ Беседа с Казбеком Туаевым. Svoboda.org.
- ↑ В Баку будет почтена память Анатолия Банишевского.Newsazerbaijan.ru
- ↑ Футболисты мира. Анатолий Банишевский. 2020 йыл 24 ноябрь архивланған.Footballplayers.ru
- ↑ Банишевский Анатолий Андреевич. Footballfacts.ru.
- ↑ Футбол буйынса СССР чемпионаты
- ↑ Футбол буйынса СССР Кубогы
- ↑ Баҡы ҡалаһының «Нефтчи» футбол командаһының дубль составы
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Профиль на сайте «Сборная России по футболу» 2021 йыл 3 февраль архивланған.
- Имя Анатолия Банишевского золотыми буквами вписано в историю азербайджанского футбола
- Любимец Азербайджана
- Один год — и вся жизнь… Статья Светланы Авдеевой
- Фото могилы
- Страница Анатолия Банишевского на сайте «Спортивный некрополь»
- Фуад Мамедов-Пашабейли. Три встречи с легендарным Толиком
- Футбольная общественность посетила могилу Анатолия Банишевского. Фото 2020 йыл 16 ғинуар архивланған.
- Вечная память! 74 года со дня рождения легенды азербайджанского футбола Анатолия Банишевского! — Фото — Видео