Эстәлеккә күсергә

Перов Василий Григорьевич

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Перов Василий Григорьевич
Рәсем
Зат ир-ат[1]
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
Тыуған көнө 21 декабрь 1833 (2 ғинуар 1834)[2]
Тыуған урыны Тобольск, Көнбайыш-Себер генерал губернаторлығы[d], Рәсәй империяһы[2]
Вафат булған көнө 29 май (10 июнь) 1882[2] (48 йәш)
Вафат булған урыны Кузьминки[d], Ухтомская волость[d], Мәскәү өйәҙе[d], Мәскәү губернаһы[d], Рәсәй империяһы[2]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе туберкулёз
Ерләнгән урыны Мәскәүҙәге Дон зыяраты[d]
Ҡәбере һүрәте
Атаһы Григорий Карлович Криднер[d]
Нәҫеле Криденер[d]
Һөнәр төрө рәссам
Эшмәкәрлек төрө живопись[3] һәм Һынлы сәнғәт[d][3]
Уҡыу йорто Мәскәү һынлы сәнғәт, архитектура һәм төҙөү сәнғәте училищеһы[d]
Уҡыусылар Власов, Павел Алексеевич[d]
Кемдә уҡыған Сергей Константинович Зарянко[d]
Әүҙемлек урыны Мәскәү
Сәләмәтлек торошо туберкулёз
Сәнғәт йүнәлеше реализм[d]
Йоғонто яһаусы Эдуард Мане[4]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Большая золотая медаль Императорской Академии художеств
Хеҙмәттәре тупланмаһы Метрополитен-музей[d][5], Румянцевский музей[d], Николаевский областной художественный музей имени В. В. Верещагина[d], Дәүләт Третьяков галереяһы[d], Государственный Русский музей[d], Эрмитаж Дәүләт Музейы[d], Екатеринбургский музей изобразительных искусств[d], Әрмәнстандың Милли картиналар галереяһы һәм Национальный музей «Киевская картинная галерея»[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]
Файлы артиста по адресу Frick Art Research Library[d]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы Vasilij Perov
 Перов Василий Григорьевич Викимилектә

Перов Василий Григорьевич (2 ғинуар 1834 йыл — 10 июнь 1882 йыл) — Рәсәй империяһы рәссамы, Күсмә сәнғәт күргәҙмәләре берекмәһенә нигеҙ һалыусы ағзаларҙың береһе.

Василий Григорьевич Перов губерна прокуроры барон Георгийҙың (Григорий) Карлович Криденерҙың һәм Тубылда тыуып үҫкән А. И. Иванованың никахһыҙ тыуған улы була. Тыуған көнө билдәһеҙ: 1833 йылдың 21—23 декабре (1834 йылдың 2 йәки 4 ғинуары) Малай тыуғандан һуң күп тә үтмәй ата-әсәһе өйләнешкән була, ләкин Василийҙың атаһының фамилияһына һәм исеменә хоҡуғы булмай[6].

Оҙаҡ ваҡыт рәсми документтарҙа крёстный атаһының фамилияһы «Васильев» фамилияһы менән күрһәтелгән. «Перов» фамилияһы грамота уҡытыусыһы тарафынан ҡушамат булараҡ барлыҡҡа килгән. Уҡытыусыһы ошо ҡушамат менән уҡыусыһын тырышлығы һәм яҙыу өсөн перо менән оҫта командалыҡ иткәне өсөн билдәләгән[7].

Василий тыуғандан һуң бер нисә йыл үткәс, атаһы дәүләт хеҙмәтенән бушатыла, һәм ғаилә Архангельскиға, һуңынан Дерпт янындағы Криденерс — Суслептың ғаилә имениеһына күсенә. Күпмелер ваҡыт Василий Перов Һамар губернаһында — ағалы-ҡустылы, атаһының беренсе никахынан улдарының имениеларында йәшәй. Атаһы 1842 йылда Языков имениеһы идарасыһы вазифаһын алғас, ғаилә Түбәнге Новгород губернаһы Арзамас өйәҙе Саблуковоға күсеп килә. Бында Василий сәсәк (оспа) менән ауырый, ауырыуҙың эҙемтәһе — насар күреү — ғүмерлеккә уның менән ҡала. Һынлы сәнғәткә ҡыҙыҡһыныу атаһы саҡырған рәссамдың ижадын күҙәткәндә барлыҡҡа килә. 1843—1846 йылдарҙа Василий Арзамас өйәҙе училищеһында уҡый, педагог Фаворский менән йәшәй. Һүрәт төшөрөүҙе үҙ аллы өйрәнеүен дауам итә. Әсәһе улын Түбәнге Новгород гимназияһына ебәрергә теләгән. Ләкин атаһы Пияишное (Пиявочное) ауылында яңы хеҙмәт урыны ала. Василий А. В. Ступиндың Арзамас сәнғәт училищеһына уҡырға ебәрелә, унда 1846—1849 йылдарҙа уҡый (өҙөклөктәр менән)[8]. Башҡа уҡыусыларҙан алдараҡ Ступин Перовҡа майлы буяуҙар менән һүрәт төшөрөргә рөхсәт итә: «Васенка юғалып ҡалмаясаҡ — уның таланты бар, унан рәссам сығыр», тип маҡтаған.. Ҡайһы бер мәғлүмәттәр буйынса, уҡыусыларҙың береһе менән низағ арҡаһында Перов мәктәпте тамамлап өлгөрмәй.


Пияишноелағы ата-әсәһе янына ҡайтҡас, «Распятие» композицияһын эшләй башлай, ул Бөйөк пост барғанда яҙыла һәм Изге аҙнала (Страстная неделя) тамамлана. Картина Никольский ауылы эргәһендә урынлашҡан сиркәүҙә урынлаштырыла. Был осорҙа Перов бер нисә портрет һәм жанрлы картиналар яҙа: «Нищий, просящий милостыню», «Деревенская тройка», «Народное гуляние в семик»[9].

Н. Г Криденер. 1856. Рус дәүләт музейы

1852 йылда Василий Перов Мәскәүгә килә, 1853 йылда Мәскәү һынлы сәнғәт, скульптура һәм архитектура училищеһына уҡырға инә. Матди хәле насар булғанлыҡтан, уҡыуын ҡалдырырға теләй, Училище уҡытыусыһы Е. Я. Васильев уға ярҙам итә: Перовты үҙ йортонда урынлаштыра, атаһылай уның тураһында хәстәрлек күрә. Уның уҡытыусылары: М. И. Скотти, А. Н. Мокритский, Н. А. Рамазанов; училищены С. К. Зарянко етәкселегендә тамамлай.

1856 йылда «Рәссамдың ағаһы Николай Григорьевич Криденер портреты» өсөн Император сәнғәт академияһына тапшырылған Перовҡа ҙур булмаған көмөш миҙал тапшырыла. Был әҫәр элеккесә XIX быуат башындағы сәнғәт традициялары менән тығыҙ бәйләнгән, Ступино мәктәбенең үҙенсәлектәрен үҙ эсенә алған; әммә артабанғы эштәрендә Перов новатор ролен үтәй. 1857 йылда яҙылған «Приезд станового на следствие» картинаһы рәссамға ҙур көмөш миҙал алып килә. Ул йәмәғәтселектең һәм тәнҡитселәрҙең иғтибарын йәлеп итә; Перовта «Федотовтың туранан-тура вариҫын һәм дауам итеүсеһен» күрәләр.

Картинаның сюжеты халыҡ йыры һүҙҙәре менән билдәләнә: «Мать плачет, как река льётся; сестра плачет, как ручей течёт;жена плачет, как роса падёт — взойдёт солнышко, росу высушит». Е. Я. Васильев етәкселегендә яҙылған «Сцена на могиле» картинаһы менән Перов, композицияһы буйынса артыҡ яһалма тип иҫәпләп, ҡәнәғәтһеҙлек белдерә.

Беренсе чин. 1860


1840-сы йылдарҙың сатирик жанры вариҫы булараҡ рәссамды танытҡан «Первый чин. Сын дьячка, произведенный в коллежские регистраторы» картинаһы өсөн 1860 йылда Академия Перовҡа бәләкәй алтын миҙал тапшыра. Ҙур алтын миҙалға конкурсында ҡатнашыу хоҡуғын алғас, Перов Санкт-Петербургҡа күсә. Бында 1861 йылда «Ауылда вәғәз» («Проповедь в селе») һәм «Сельский крестный ход на Пасхе» картиналарын яҙа; беренсе тапҡыр ҙур алтын миҙал (1867) һәм сит илгә пансионер сифатында йөрөү хоҡуғын ала.

Был картина ҡыҙыу бәхәстәр тыуҙыра: В.Стасов уны хәҡиҡәт һәм ихласлыҡ, дөрөҫ иғтибарға лайыҡ типтар өсөн маҡтай; шул уҡ ваҡытта М. Микешин, бындай йүнәлеш ысын юғары сәнғәтте үлтерә, тормоштоң күҙгә күренмәгән яғын ғына күрһәтеп, уны хурлай, тип раҫлай. 1862 йылда училищены тамамлағандан һуң, Перов «Мытищиҙа сәй байрамы» картинаһын яҙа. Картина ҡапма-ҡаршы сағыштырыуға ҡоролған:. һимеҙ монах-аҡтыҡ һәм һуғыш инвалиды аҡһаҡ һуҡыр үҙен етәкләп йөрөүсе малай менән.



1862 йылдың көҙөндә Перов Елена Эдмондовна Шейнсҡа өйләнә һәм декабрҙә уның менән сәнғәт академияһында идарасы (пансионер) сифатында сит илгә сыға: бер нисә немец ҡалаһында (Берлин, Дрезден, Дюссельдорф) булып, Парижға килә.

1863-1864 йылдарҙа В.Г.Перов Парижда йәшәй һәм эшләй. Был осорға уның урам тормошоноң Европа күренештәре («Статуэткалар һатыусы»[10], «Савойяр», «Шарманщик», «Бульварҙа хәйерселәр», «Музыканты и зеваки»,"Тряпичники") һүрәтләнгән картиналары ҡарай. Академиянан ваҡытынан алда ҡайтырға рөхсәт алғас, Мәскәүгә ҡайта һәм ғүмеренең ҡалған өлөшөн шунда үткәрә. Перов ҡатынының ағаһы Ф. Ф. Резанова йортонда төпләнә.

«Тройка», «Гувернантканың килеүе», «Почта станцияһындағы күренеш» — ялланған эшселәрҙең ауыр, хурлыҡлы хәлен күрһәтә. Рәссам образды картина персонаждары тамашасыға шелтә менән ҡараған кеүек итеп ойошторған — тикшеренеүселәр билдәләүенсә, был үҙенсәлек рәссамдың байтаҡ портреттарына хас.


Тройка. 1866. Дәүләт Третьяков галереяһы

«Тройка» картинаһы өсөн В. Г. Перовҡа академик исеме бирелә. Ул картинаны П.M. Третьяков һатып ала.

Перовтың биш картинаһы 1867 йылда Бөтә донъя күргәҙмәһендә күрһәтелә: «Үлгәндәр менән хушлашыу», «Беренсе ранг», «Дилетант», «Гитарасы-бобыль», «Тройка» — сәнғәт белгестәре уның ижадын юғары баһалай; Т. Торе-Бюргер былай тип яҙған: «Ул предметтарҙы һайлауҙа ла, уларҙы аңлау һәм аңлатыу манераһында ла урыҫ». Шул уҡ йылда академик күргәҙмәлә Перов дүрт картинаһын ебәрә: «Таҙа дүшәмбе», «Рәсем уҡытыусыһы»,"Утопленница"[11], «Божья матерь и Христос у житейского моря»[12] һәм академик дәрәжәһен ала.


Ф. Ф. Резанов. 1868. Государственная Третьяковская галерея
Н. Ф. Резанов. 1868.
Е. Э. Перова. 1868
Фомушка-сыч. 1868. Государственная Третьяковская галерея

1868 йылда Сәнғәт академияһы Перовтың пенсияһын ике йылға оҙайта. МОЛХ конкурсында беренсе премия Перовҡа намыҫлылыҡ менән ҡылыҡһырланған «Тимер юлдағы сәхнә» картинаһы өсөн бирелә. Ошо йылдан башлап, тормош-көнкүреш сюжеттарын үҫтереүҙе дауам итеп, Перов портреттар өҫтөндә эшләү өсөн күп көс сарыф итә башлай.

В. В. Безсонов. 1869. Государственная Третьяковская галерея
Ф. И. Резанова. 1869. Челябинская картинная галерея
Н. П. Ланин. 1869. Латвийский художественный музей
А. Ф. Писемский. 1869. Ивановский областной художественный музей
А. А. Борисовский. 1869. Государственный Русский музей
Девочка с кувшином. 1869. Государственный Русский музей

Үҙенең портреттарында Перов портрет сәнғәтенең яңы социаль-психологик перспективаларын билдәләй алған; ул полотнола кешене матди аныҡлығында ғына түгел, ә рухи донъяһын да тергеҙергә тырыша. . «В. В. Безсоновтың портреты» өсөн МОЛХ-тың беренсе премияһына лайыҡ була; П.M. Третьяков заказы буйынса «Портрет писателя А. Ф. Писемского» картинаһын яҙа.

Странник. 1870.
Третьяков дәүләт галереяһы

1869 йылда Мясоедов менән берлектә Перов "Күсмә сәнғәт күргәҙмәләре ширҡәте"нең Мәскәү төркөмөн ойоштора; ете йыл идара ағзаһы була. 1870 йылда «Ҡоштар» картинаһы өсөн беренсе OПХ премияһына лайыҡ була; «Странник» һәм «Ҡоштар» картиналары өсөн сәнғәт академияһы тарафынан профессор исеме бирелә.

1869 йылда менән берлектә Мясоедов ҡарамағындағы булдырыу идеяһын Күсмә күргәҙмәләр ширҡәте нәфис (ТПХВ), мәскәү перен передвижниктар төркөмдәр ойошторорға; ете йыл буйы уның идара ағзаһы була.

1870 йылда ул беренсе премия ала. ТПХ-ҺЫ картиналары өсөн «Птицелов»; картиналары өсөн «Странник» һәм «Птицелов» художество академияһының профессоры дәрәжәһенә лайыҡ була.

Портреты 1870 года
Автопортрет. 1870. Государственная Третьяковская галерея
А. Г. Рубинштейн. 1870. ГММК им. М. И. Глинки
Н. Г. Рубинштейн. 1870. Государственная Третьяковская галерея
Неизвестный. 1870. Государственная Третьяковская галерея
А. А. Кузнецова. 1870. Клайпедская картинная галерея

1870-се йылдарҙа Перов ижадында тормош-көнкүреш сюжеттары айырым урын биләй. Портреттарҙан тыш (Тимашева, А. Н. Островский, Степанов) ТПХВ-ның 1-се күргәҙмәһендә «Һунарсылар ялда», «Балыҡсы» картиналарын күрһәтә. 1871 йылда В. Г. Перов вафат булған С. К. Зарянко урынына МУЖВЗ уҡытыусыһы итеп тәғәйенләнә.

Портрет жанрын дауам итеп, 1871—1872 йылдарҙа П.M. Третьяков заказы буйынса Рәсәй яҙыусылары һәм ғалимдары: И. С. Тургенев, А. Н. Островский, Ф.M. Достоевский, А. Н. Майков, В. И. Даль, М. П. Погодин портреттарын башҡара; Мәскәү сауҙагәре И. С. Камыниндың портретын яҙа.

Портреты 1872 года
Ф. М. Достоевский. 1872.
Государственная Третьяковская галерея
А. Н. Майков. 1872.
Государственная Третьяковская галерея
М. П. Погодин. 1872.
Государственная Третьяковская галерея
В. И. Даль. 1872.
Государственная Третьяковская галерея
И. С. Тургенев. 1872.
Государственный Русский музей
С. Т. Аксаков. 1872. Саратовский художественный музей
И. С. Камынин. 1872.
Государственная Третьяковская галерея
П. С. Кампиони. 1872. Астраханская картинная галерея

М. Нестеров яҙған: «Ә уның портреттары? Островский геройҙарының бөтә даирәһен тиерлек үҙ эсенә алған был „сауҙагәр Камынин“ һәм Островский, Достоевский, Погодин үҙе — был тотош бер дәүер түгелме ни? Шундай иҫке төҫтәр ябай һүрәттәр менән сағылдырылған Перовтың портреттары оҙаҡ йәшәйәсәк һәм Лука Кранач портреттары һәм антик скульптура портреттары кеүек моданан сыҡмаясаҡ».

Ҡайһы бер портреттарында Перов шундай «дөрөҫлөккә» өлгәшә, урыҫ сәнғәтендә ул тик И.И Репин һәм В. В. Серовта билдәләнә.

1872 йылда Перов икенсе тапҡыр Елизавета Егоровна Другановаға өйләнә. Шул уҡ йылда 2-се күргәҙмәлә ТПХВ-ла портреттар серияһы күрһәтелә. 1873 йылда Веналағы Бөтә донъя күргәҙмәһендә уның «Балыҡсы» һәм «Һунарсылар ялда» картиналары күрһәтелә.

Түбәнге Новгородҡа, Волгаға, Ырымбур губернаһына сәйәхәт ҡыла; «Суд Пугачева» картинаһы өсөн этюдтар яҙа башлай. Был ваҡытта һунар ваҡытында һыуыҡ тейҙерә, үпкә сире үҫешә башлай.

Ҡырғыҙ-каторжниктың башы. 1873. Рус Дәүләт музейы

1874 йылда ТПХВ-ның 3-сө күргәҙмәһендә « Пластуны под Севастополем» картиналары, «Киргиз-каторжник» этюды күрһәтелә. И. С. Тургеневтың «Отцы и дети» романы сюжеты буйынса «Улының ҡәберендә ҡарт ата-әсәләр»)"Старики-родители на могиле сына") картинаһы яҙылған. Перовтың рухи тормошо һәм ижады был ваҡытта ҡапма-ҡаршылыҡлы, һоҡландырғыс характер ала башлай; рәссамдың картиналары һәм һүрәттәренең йыйылмаһында уның ижадында барлыҡҡа килгән образдар темаһына вариациялар, яңы асылған тарихи, әҙәби һәм дини сюжеттар билдәләнә.


Суд Пугачев. 1879. Рус дәүләт музейы

1877 йылда Перов ТПХВ-нан ағзалыҡтан сыға. 1878 йылда Бөтә донъя Париж күргәҙмәһе экспозицияһында «Мосафир» («Странник»), «Ҡош тотоусы», «Балыҡсы», «Фомушка-сыч» һәм «Һунарсылар туҡталышта» картиналары, шулай уҡ Ф.M. Достоевский һәм В. В. Безсоновтың портреттары менән ҡатнаша.

Өс тапҡыр Перов Пугачев өҫтөнән суд процесы сюжетына мөрәжәғәт итә. Пугачев образы аттағы ҡыйыу казактан — беренсе вариантта, мужикка— икенсе вариантта, өсөнсө вариантҡа — аяуһыҙ һәм ҡөҙрәтле йыртҡысҡа үҙгәрә.

"Пугачев сыуалышы"ның беренсе, иң яҡшы баҫмаһы киҫәктәргә бүленә. 1879 йылда өсөнсө вариантты тамамлай, ләкин рәссамды ҡәнәғәтләндермәй; Перов тағы ла картинаны яҙырға йыйына..

Перов был осорҙағы эске тормошоноң трагедияһын «Инжил» серияһы һәм «Никита Пустосвят» Иман тураһында бәхәс".картинаһы менән сағылдыра.

Ғүмеренең һуңғы йылдарында В. Г. Перов Л. П. Сабанеевтың «Природа и Охота» журналы[13] менән хеҙмәттәшлек итә. Уның ҡайһы бер хикәйәләре 1881—1887 йылдарҙа яҙыусы һәм тәнҡитсе Н. А. Александров (1841—1907) нәшер иткән "Художество журналы"нда[14]баҫылып сыға.

1881 йыл аҙағында тиф һәм пневмония (үпкә шеше) һаулығын ҡаҡшата. В. Г. Перов 49-сы йәшендә Мәскәү янындағы Кузьминка усадьбаһы территорияһында (хәҙер Мәскәү территорияһы).урынлашҡан ҙур булмаған Голицын дауаханаһында вафат була.[15] Рәссам Данилов монастыры зыяратында ерләнгән (уның ҡәберенә Голгофалағы тәре рәүешендәге ҡәбер ташы ҡуйылған).

Уның көлө Дон монастыры зыяратында яңынан ерләнә; яңынан ерләүҙең аныҡ датаһы билдәһеҙ. Рәссамдың яңы ҡәберенә скульптор Алексей Евгеньевич Елецкий эшләгән һәйкәл ҡуйылған.

Улы — Владимир Перов — рәссам була.

  • 1882/1883 — Беренсе (үлгәндән һуң) күргәҙмә (Мәскәү/Петербург).
  • 1934 — Күргәҙмә (ГТГ һәм ГРМ) тыуған көнөнә
  • 1988 — 150-йыллығы көнөнә ҡарата күргәҙмә (ГТГ).
  • СССР-ҙа һәм Рәсәйҙә Перовҡа арналған почта маркалары һәм почта конверты сығарыла:
  1. Deutsche Nationalbibliothek Record #118916157 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 ПЕРОВ // Большая российская энциклопедия (урыҫ)М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  3. 3,0 3,1 Чешская национальная авторитетная база данных
  4. https://prizedwriting.ucdavis.edu/sites/prizedwriting.ucdavis.edu/files/sitewide/pastissues/16–17%20BRANDT.pdf
  5. Метрополитен-музей — 1870.
  6. Новицкий А. Перов, Василий Григорьевич // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.М., 1896—1918.
  7. Дитерхис Л. К. Глава I // Василий Перов. Его жизнь и художественная деятельность. — СПб.: Издательство Ф. Ф. Павленкова, 1893. — 80 с. — (Жизнь замечательных людей). — 8100 экз.
  8. Сомов А. И. Перов, Василий Григорьевич // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  9. Собко Н. П. Василий Григорьевич Перов, его жизнь и произведения. — СПб.: Д. А. Ровинский, 1892. — 84 с., 60 л. ил. с.
  10. При подготовке выставки произведений Перова к 150-летию со дня его рождения была сделана рентгенограмма картины «Шарманщик», которая выявила композиционные изменения: справа на месте шарманки стоял стол, на котором находились скульптурные бюсты и статуэтка. В списке Н. П. Собко 1899 года упоминалась картина «Итальянец, продающий статуи», местонахождение которой неизвестно. Возможно, что картина «Шарманщик» была написана поверх этой картины или эскиза к ней.
  11. Картине «Утопленница» В. Г. Перов посвятил позже рассказ «На натуре. Фанни под № 30», опубликованный в «Художественном журнале» (1881. — № 1, 2).
  12. Картина находилась в церкви Косьмы и Дамиана в Шубине.
  13. См. Перов В. Г. Цветущие деревья // Природа и Охота. — СПб., 1881, декабрь. С. 10—11.
  14. Издававшийся в Москве на рубеже XX-го и XXI веков «Художественный журнал», не имеет ничего общего (кроме, разве что, названия) с изданием Н. А. Александрова.
  15. Здание Голицынской больницы.