Спокан (Вашингтон)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Спокан
ингл. Spokane
Флаг
Нигеҙләү датаһы 1871
Рәсем
Рәсми атамаһы Spokane
Кем хөрмәтенә аталған Спокан[d]
Этнохороним Spokanite һәм Spokanites
Нигеҙләүсе James N. Glover[d]
Рәсми тел инглизсә
Дәүләт  Америка Ҡушма Штаттары
Административ үҙәге Спокан[d]
Административ-территориаль берәмек Спокан[d]
Сәғәт бүлкәте PDT[d]
Статистическая область Spokane metropolitan area[d]
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан Спокан[d]
Хөкүмәт башлығы вазифаһы Mayor of Spokane, Washington[d]
Хөкүмәт башлығы Nadine Woodward[d][1]
Халыҡ һаны 228 989 кеше (1 апрель 2020)[2][3]
Процент водной поверхности 1,2875 процент[4]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 562 ± 1 метр
Туғандаш ҡала Махачҡала[5], Нисиномия[d], Лимерик[d], Чечхон[d], Гирин[d] һәм Любек[d]
Милке Spokane International Airport[d] һәм Joe Albi Stadium[d]
Майҙан 180,018452 км²[6]
Почта индексы 99201–99220, 99223–99224, 99228, 99251–99252, 99256, 99258, 99260 һәм 99299
Рәсми сайт spokanecity.org
Урынлашыу картаһы
Тема иҡтисады economy of Spokane, Washington[d]
Число домохозяйств 93 075 ± 1079[7]
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр 23 832
Доход на душу населения 30 791 $[8]
Official map URL my.spokanecity.org/opend…
Урындағы телефон коды 509
Карта
 Спокан Викимилектә

'Спокан[9] (ингл.  Spokane, spoʊˈkæn, амер. spō·kăn) — АҠШ-тың көньяҡ-көнбайышында, Вашингтон штатындағы ҡала, Сиэтл ҡалаһынан көнсығышҡа ҡарай 436. км (271 миль) һәм Канаданың төньяҡ сигенән 180 км (110 миль) алыҫлыҡта урынлашҡан. Шул уҡ исемле йылға буйында ята һәм Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәһенең административ үҙәге булып тора (ингл.  Inland Northwest). Был иң ҙур ҡала һәм Спокан округының үҙәге[10].

Дэвид Томпсон Спокан территорияһын өйрәнә һәм 1810 йылда Төньяҡ-Көнбайыш Spokane House компанияһының төҙөлөүе һәм киңәйеүе ваҡытында Европа ултырағына нигеҙ һала. Был сауҙа порты Вашингтонда беренсе ауыл һәм 16 йыл дауамында Ҡаялы һәм Каскад тауҙары территорияһында йәнлек тиреһе менән һатыу итеүҙең үҙәге була. 19 быуат аҙағында бында алтын һәм көмөш табыла. Спокандың тирә-яғы Төньяҡ Америкала ҡаҙылмалар сығарыу буйынса иң файҙалы төбәктәрҙең береһе була. Спокан иҡтисады оҙаҡ ваҡыт тәбиғәт ресурстарының хаҡына бәйле була; әммә һуңынан тармаҡтарҙың диверфикацияһы үтә һәм хәҙер ҡалала юғары технологиялы йүнәлештәрәүҙем үҫешә.

Спокан ҡалаһы (башта Спокан Фоллс тип аталған) 1871 йылда барлыҡҡа килә һәм 1881 йылда рәсми рәүештә ҡала статусын ала. Ҡаланың исеме индеецтар ҡәбиләһе Спокандан килеп сыҡҡан, урындағы Сэлиш индеецтары теленән тәржемә иткәндә «Ҡояш балалары» тигәнде аңлата[11]. Ҡалаға шулай уҡ «Күксин ҡала» исеме лә нығынған, сөнки был ерҙәрҙә егерменсе быуаттар аҙағынан күпләп сирень үҫтергәндәр[12]. 1881 йылда Төньяҡ-тымыҡ океан тимер юлын төҙөү тамамланғандан һуң ҡаланың эре тимер юлы үҙәге булараҡ стратегик хәле арҡаһында Спокан халҡы ныҡ арта. Спокан шулай уҡ Атайҙар Көнө байрамы менән билдәле, ул йыл һайын июнь айында үткәрелә.

2010 йылда АҠШ-тың халыҡ иҫәбен алыу буйынса мәғлүмәттәргә ярашлы ҡала халҡы 208 916 кеше тәшкил итә, ҙурлығы буйынса был Вашингтон штатында икенсе һәм Сиэтл һәм Портлендтан ҡала Тымыҡ океан Төньяҡ-Көнбайыштың Америка өлөшөндә өсөнсө күрһәткес. Спокан АҠШ-та халҡының һаны буйынса 102-се ҡала һәм Спокан метрополитен статистик ареалдың үҙәк ҡалаһы ролен үтәй, ул Спокан округы сиктәре менән тап килә. 2010 йылда округ халҡы 471 221 кеше тәшкил итә[13].

Спокан округынан көнсығышҡа ҡарай Кёр-д'Ален статистик ҡала округы урынлашҡан, ул тулыһынса Кутеней округынан тора; ике округтың дөйөм халҡы 2010 йылда 609 715 кеше тәшкил иткән, был ҙурлығы буйынса Сиэтл, Портленд һәм Ванкуверҙан ҡала Төньяҡ-Көнбайышта дүртенсе күрһәткес. Федераль хөкүмәт һәм Идаралыҡ Департаменты һәм Бюджет 2010 йылғы иҫәп алыу һөҙөмтәләре раҫланған осраҡта Спокан ҡала статистик округын Кутеней окургы менән рәсми берләштереүҙе планлаштыра. Яңы округ «Спокан-Кёр-д’Ален ҡала статистик округы» тип аталасаҡ. Был 2013 йылдан һуң да ҡалмай эшләнәсәк һәм шул ваҡытҡа халыҡтың һаны 650 000 тиклем артасаҡ[14].

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һүрәттә: Спокан шарлауыҡтары 1888 йылда

Беренсе кешеләр Спокан территорияһында 8—12 мең йыл элек йәшәгән. Былар балыҡсылар һәм йыйыусылар берләшмәһе булған, уларҙы был төбәктең уңдырышлы ерҙәре йәлеп иткән. Ваҡыт үтеү менән урмандар ярлылана башлаған һәм төп америка ҡәбиләләре тамыраҙыҡтар, еләк йыйыу һәм балыҡ тотоу менән шөғөлләнгән[15]. Спокан ҡәбиләләре һунарсылар һәм йыйыусылар ҡәбиләләренең йәки Бөйөк Тигеҙлектәр ҡәбиләләренең тоҡомдары булған[15]. Тәүге тикшеренеүсе-европалылар урындағы ҡәбиләләрҙән уларҙың ата-бабалары «төньяҡтан» килгәнен беләләр[15]. Спокан шарлауыҡтары урындағы ҡәбиләләрҙең балыҡ тотоу һәм һатыу итеү үҙәге булған.

XIX быуат башында Төньяҡ-Көнбайыш компания ике һунарсыны Ҡаялы тауҙарҙан көнбайышҡа ҡарай йәнлек тиреһен табыу өсөн урындарҙы эҙләргә ебәрә[16]. Был һунарсылар Спокан ҡәбиләләренә осраған беренсе аҡ тәнле кешеләр була. Индеецтар уларҙы Сама — изгеләр тип ҡабул иткәндәр, һәм уларҙы Колвилль йылғаһы үҙәнендә ҡышлауға туҡтауҙы һорағандар[17]. Һуңыраҡ ҡәбилә ҡунаҡтарҙың бер ниндәй ҙә «ҙур тылсымға» эйә булмауҙарын күргән, сөнки уларҙың ырыуҙаштары 1782 йылда тәүгә сифилис эпидимияһынан күпләп үлеүен дауам иткән, унан ҡәбиләнең яртыһынан ашыу халҡы үлгән[17][18].

Сауҙа посы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәһен беренселәрҙән булып Колумбия округында Төньяҡ-Көнбайыш Компанияһы бүлексәһендә башлыҡ булып эшләгән ғалим-географ Дэвид Томпсон тикшергән[19]. Хәҙерге Канада-Американың сиктәре районында Британ Колумбияһынан йүнәлештә урынды киҫеп үтеп, Томпсон Төньяҡ-көнбайыш компанияһының йәнлек тиреләрен, бигерәк тә ҡондоҙҙо табыу буйынса эшмәкәрлеген көньяҡҡа ҡарай киңәйтергә теләй. Айдахо һәм Монтанала Каллиспелл Хауз һәм Сэлиш Хауз сауҙа постарына нигеҙ һалғандан һуң, Томпсон артабан көнбайышҡа табан киңәйергә уйлай. 1810 йылда Томпсон һунарсы Жак Рафаэль Финлэйҙы һәм Финан МакДональдты Спокан йылғаһына Вашингтондың көнсығыш өлөшөндә сауҙа посты төҙөргә ебәрә, ул пост Спокан һәм Колвилль ҡәбиләләре индеецтары менән алмашыныу өсөн ҡулланылырға тейеш була[19].

Кесе Спокан һәм Спокан йылғалары ҡушылған урында Финлэй һәм МакДональд яңы сауҙа посы төҙөй, ул Вашингтон штатында беренсе оҙайлы Европа ултырағы була[19]. Был Спокан Хауз йәки тик ябай «Спокан» исеме аҫтындағы сауҙа посы 1810 йылдан 1826 йылға тиклем эшләй[20]. Британия Төньяҡ-көнбайыш компанияһы тарафынан идара ителеүсе Спокан Хауз һәм, һуңғараҡ, Гудзон ҡултығы компанияһы 16 йыл дауамында Ҡаялы һәм Каскад тауҙары араһында ҡиммәтле тиреләр менән сауҙа итеүҙең үҙәге була. Көньяҡ -Көнбайыш Компанияны Гудзон ҡултығы Компанияһы биләп алғандан һуң 1821 йылда эшмәкәрлек Спокан Хауздан Форт Колвиллгә күсерелә; әммә компания эшмәкәрлеген артабан Спокан янында дауам итә[21].

Америка ауылы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1818 йылғы Инглиз-америка конвенцияһына ярашлы Орегон ерҙәре менән уртаҡ инглиз-америка биләмәһе, ахыр сиктә Орегон сиге тураһында бәхәстәргә килтерә, был бәхәс Америка күскенселәренең Орегон юлы буйлап күп килеүенә бәйле була. Бәхәс Орегон килешеүенә ҡул ҡуйыу менән тамамлана, уға ярашлы 1846 йылда Бөйөк Британия 49-сы параллелдән көньяҡтараҡ ерҙәрҙе, Канаданың хәҙерге сиктәрен тапшыра.

Беренсе Америка күскенселәре, сквоттер Джей Джей Даунинг һәм С.Р. Скрэнтон 1871 йылда Спокан шарлауыҡтары янында участка биләй[22]. Спокан шарлауыҡтарының көньяҡ яры буйында бергә ҙур булмаған таҡта ярыу заводы асалар[22]. 1873 йылда был төбәкте үтеүсе орегонлылар Джеймс Н. Гловер һәм Джаспер Матини Спокан йылғаһының һәм уның шарлауыҡтарының әһәмиәтен юғары баһалай. Улар инвестиция потенциалын күрә һәм Даунинг менән Скрэнтондан 160 акр (0,65 км²) участканы һәм таҡта ярыу заводын 4000 долларға һатып ала[23]. Гловер һәм Матини Төньяҡ Тымыҡ океан тимер юлы компанияһының төньяҡ йүнәлештәге тармаҡ төҙөлөшөнә дәүләт заказы булғанын беләләр[24]. Һуңыраҡ Гловер «Спокан атаһы» булараҡ билдәле була[25].

1880 йылдың 21 октябрендә АҠШ армияһы подполковник Генри Клэй Мерриам етәкселеге аҫтында Спокандан төньяҡ-көнбайышҡа ҡарай 56 миль (90 км) алыҫлыҡта Колумбия һәм Спокан йылғалары тамағында Спокан Лагерына нигеҙ һалына[26]. Лагерҙың стратегик торошо Төньяҡ Тымыҡ океан тимер юлын һәм америка ауылдарының һаҡлау кәрәклеге менән билдәләнә[27].

Спокан 1895 йылдар тирәһендә

1881 йылға Төньяҡ-тымыҡ океан тимер юлы төҙөлөп бөтә, был яҡтарға Европа күскенселәренең килеүе тәьмин ителә[28]. Спокан шарлауыҡтары ҡалаһы (Спокан булып 1891 йылда үҙгәртелгән) рәсми рәүештә 1881 йылдың 29 ноябрендә барлыҡҡа килә, яҡынса унда 1000 кеше йәшәгән[29]. Ҡала халҡы йылдам арта, 1890 йылға 19 922 кеше тәшкил итә, 1900 йылда тимер юлдарының булыуы арҡаһында 36 848 тиклем кешегә арта[30]. Был яҡын төбәктәрҙән (Миннесота, Көньяҡ һәм Төньяҡ Дакота), шулай уҡ алыҫ илдәрҙән дә — Финляндия, Германия һәм Англиянан күскенселәрҙе йәлеп итә. 1910 йылға халыҡ 104,000 кешегә етә; Төньяҡ-тымыҡ океан тимер юлының үҫеше Спокан ҡалаһына Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәһендә коммерция үҙәге сифатында Уалла-Уалла ҡалаһын уҙып китергә ярҙам итә[31].

Спокан 1889 йылдың 4 авгусына тиклем киңәйә, әммә иртәнге сәғәт алтыла башланған янғын үҙәк коммерция өлөшөн юҡҡа сығара[32]. Насос станцияһындағы техник проблемалар менән бәйле янғын башланған мәлдә ҡаланың һыу менән тәьмин итеү селтәрендә баҫым булмай. Уттың таралыуына ҡамасауларға тырышып, янғын һүндереүселәр биналарҙы динамит менән юҡ итә башлай. Был сараларға ҡарамаҫтан, ут таралыуын дауам итә. Ялҡынды һүндерергә маташҡанда шланганларҙың был маҡсат өсөн яраҡлы түгеллеге асыҡлана. Һөҙөмтәлә, ел иҫеүе туҡтай, һәм янғын да үҙенән үҙе туҡтай. Янғында 32 квартал емерелә һәм бер кеше һәләк була[33].

Янғын менән бәйле байтаҡ емерелеүҙәргә ҡарамаҫтан, Спокан үҙ үҫешенән туҡтамай; янғын ҙур төҙөлөш өсөн урын яһай[30]. 1889 йылда ҙур янғындан һуң ҡаланың үҙәк өлөшө тергеҙелә, 1891 йылда ул хәҙерге «Спокан» исеме аҫтында теркәлә[34]. Янғындан һуң өс йыл үткәс, 1892 йылда, Джей Джеймс Хиллдың Оло Төньяҡ тимер юлы яңы барлыҡҡа килгән Хиллъярд ҡалаһына барып етә (ул Споканға 1924 йылда инә) — был урын рельефының тигеҙлеге арҡаһында оҫтаханалар һәм депо төҙөү өсөн һайлана[35]. Тимер юлы тармағының булыуы ҡалаға мөһим транспорт үҙәге әүерелеүенә булышлыҡ итә[36]. Фермерлыҡ һәм руда табыу төбәктәре араһында урынлашыуы арҡаһында Спокан мөһим тимер юлы һәм логистика үҙәгенә әйләнә[37]. Northern Pacific, [./https://ru.wikipedia.org/wiki/Union_Pacific_Railroad Union Pacific Railroad], Great Northern, һәм Chicago, Milwaukee, St. Paul and Pacific тимер юлдары операторҙары килгәндән һуң Спокан АҠШ-тың көнбайышында иң мөһим тимер юл үҙәктәренең береһе булып китә[30][36].

XX быуат[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Great Часовня һәм Павильон Риверфронт Northern Depot аҡш парктар

Спокан «Атайҙар көнөнөң тыуған иле» булараҡ билдәле. Споканда йәшәүсе Сонора Смарт Додд йыл һайын үткәрелә торған был байрамдың нигеҙ һалыусыһы булып һанала[38]. «Атай Көнөнөң әсәһе» тип аталған Сонораға әсәһе уны һәм биш бәләкәй ҡустыһын алыҫтағы көнсығыш Вашингтонда атаһына тәрбиәләргә ҡалдырып вафат булғанда 16 йәш була. 1909 йылда, Сонора Споканда Central United Methodist сиркәүендә Әсә көнөнә вәғәз ишетә, ул атайҙарға шундай уҡ ихтирам күрһәтеү теләге менән рухлана. Киләһе йыл ул урындағы YMCA бүлексәһе менән үҙ идеяларын әйтә, ул, Ministerial Alliance кеүек, был идеяны хуплай һәм Споканда 1910 йылда тәүге тапҡыр байрамды ойоштороуҙа ярҙам итә[39]. Сонора был байрамды атаһының тыуған көнөндә, 5 июндә, билдәләргә тәҡдим итә. Әммә, байрамдарға әҙерләнеү өсөн пасторҙарға ваҡыт кәрәк була, шуға күрә Атайҙар Көнө 1910 йылдың 19 июнендә байрам ителә.

Спокан ҡалаһының үҫеше XX быуаттың икенсе ун йыллығында ҡырҡа туҡтап ҡала, был халыҡ һанының кәмеүенә килтерә[40] Байтаҡ кимәлдә бының сәбәбе булып иҡтисадтың әкренәйеүе тора. Урындағы шахталар һәм ресурстар сығарыу буйынса контроль эре милли компанияларға күсә, улар алынған капиталды ҡаланан сығара, шулай итеп урындағы кимәлдә инвестицияның үҫеше кәмей[41]. 20-30-сы йылдарҙа шулай уҡ кире иҡтисади хәл менән бәйле бик аҙ үҫеш күҙәтелә. Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәһе файҙалы ҡаҙылмаларға, шулай уҡ ауыл һәм урман хужалығы продукттарына ихтыяждың кәмеүенә бәйле була[42]. Спокандағы хәл Икенсе Донъя һуғышы башланыу менән яҡшыра, сөнки Спокан үҙәнендә алюминий етештереү ойошторола, был төбәктә электр энергияһының осһоҙ булыуы менән аңлатыла һәм самолеттарға ихтыяждарҙың үҫеүенә сәбәп була.

Яй үҫештең тиҫтә йылдарынан һуң Кинг Коул етәкләгән Спокан бизнесмендары Спокан Анлимитедын ойоштора, был ойошма ҡаланың үҙәк өлөшөндә эшлекле әүҙемлектең йәнләнеүенә булышлыҡ итергә тейеш була[43]. Ауыр көрәштән һуң, 1965 йылда яңы паркинг төҙөлөшө төрөндә уңыштар килә. Тиҙҙән, иҡтисадтың йәнләнеүе буйынса тырышлыҡтар ҡаланың үҙәк өлөшөндәге Хэйвермейл Утрауын яҡшыртыуға туплана, унда башлыса тимер юлы депоһы һәм складтар урынлашҡан була. Спокан шарлауыҡтарын демонстрациялап ял итеү паркын һайлау иң яҡшы вариант була, һәм ойошма тимер юлы компанияларына үҙенең инфраструктураһын утрауҙан ситкә сығарыуҙы күндереүгә өлгәшә[44]. 70-се йылдарҙа , Спокан үҙенең йөҙ йыллыҡ юбилейын байрам итергә йыйына һәм Спокан Анлимитед байрамды, йәримнкәне әҙерләү һәм үткәреү өсөн шәхси фирманы яллай[44]. Фирмалар халыҡ-ара күргәҙмә ойошторорға тәҡдим итә, был Экспо'74 күргәҙмәһен үткәреүгә килтерә.

Спокан 1974 йылда халыҡ-ара күргәҙмә ҡабул иткән иң бәләкәй ҡала булып, «Тирә-яҡ мөхит» темаһы буйынса беренсе халыҡ-ара күргәҙмә үткәрә [45]. Экспо'74 Икенсе донъя һуғышынан һуң шулай уҡ беренсе Америка күргәҙмәһе була, унда СССР вәкилдәре лә килә. Был ваҡиға ҡаланың үҙәген үҙгәртә, тимер юлдары алып ташлана һәм үҙәк өлөшөнөң ҡиәфәтен дә үҙгәртәләр. Экспо '74 күргәҙмәһенән һуң күргәҙмә биләмәһе 100 акр (0,4 км²) майҙаны менән Риверфронт паркына әүерелә[46]. 70-се йылдар аҙағы Спокандың үҫеш осоро була, 80-се йылдар башында ҡалала ике бейек йорт — 18 ҡатлы Фарм-Кредит Банкының бинаһы һәм 20 ҡатлы финанс үҙәге Сифест бинаһы төҙөлә, унда бөгөн Банк-оф-Америка урынлашҡан[47].

Был осорҙоң уңыштары тағы иҡтисади түбәнәйеү менән туҡтап ҡала, уның процесында көмөшкә, ағасҡа һәм ауыл хужалығы продукцияһына хаҡтар һиҙелерлек кәмей. Ауыр осор булыуға ҡарамаҫтан, Спокан иҡтисады ҡалалағы үҫеүсе Key Tronic компанияһынан һәм башҡа технология компаниялары өсөн ғилми, маркетинг һәм етештереү потенциалынан файҙа күрә башлай, Был Спокандың тәбиғи ресурстарға ихтыяждарын кәметергә ярҙам итә[48].

XXI быуат[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Споканда һауа коридоры селтәре киң үҫешкән

Һуңғы йылдарҙа Спокан күләме өс миллиард долларлыҡ инвестицияға һәм River Park Square сауҙа үҙәге төҙөлөшөнөң тамаланыуына нигеҙләнгән глобаль яңырыу кисерә[49]. Киртланд Каттер проектлаған иҫке Давенпорт ҡунаҡханаһы 20 йыл буйына эшләмәй торғандан һуң тулыһынса реконструкция үтә[50]. Holley Mason бинаһы реконструкция үтә, Big Easy концерт залы төҙөлә, Spokane Convention Center киңәйтелә, тарихи ҡунаҡханалар Montvale һәм Fox Theater (Спокан симфония оркестрының залы) бмналары тергеҙелә[50]. Яңы төҙөлөш проекттары эшләнеү өҫтөндә. Урындағы төҙөүсе Роб Брюстер яңы VOX Башняһын төҙөргә тәҡдим итә, ул ҡалала иң бейек ҡоролма булыуы мөмкин[51].

Спокандың көнбайыш өлөшөндәге Kendall Yards (Спокан йылғаһының төньяҡ яры буйлап) төҙөлөшө ҡала тарихында иң ҙур проекттарҙың береһе була. Спокан йылғаһы ярында үҙәктән ҡапма-ҡаршы яҡтағы төҙөлөш үҙенә торлаҡ һәм коммерция зоналарын,шулай уҡ майҙандарҙы һәм ял итеү өсөн урындарҙы эсенә ала. 80 акр биләмәлә урынлашҡан Kendall Yards проекты тамамланғанда 2600 торлаҡ берәмектән һәм яҡынса 1 000 000 квадрат фут (93 000 м²) офис, коммерция һәм сауҙа майҙандарынан торасаҡ[52].

2011 йылдың ғинуарында Споканда террористик һөжүм маташыуҙарына юл ҡуйылмай.

2015 йылдың 6 февралендә ҡала өҫтөнән аҡһыл төҫтәге содалы сәйер «ҡойо ямғыр» үтә. Бер нисә ай үткәс, ғалимдар уның килеп сығышын аңлата: һелтеле Саммер күле өҫтөндә барлыҡҡа килгән дауыл, башлыса натрий карбонатынан торған саңды күлдән 800 километрға осороп алып китә, саң ямғыр болото менән уҡмаша, был ғәҙәти булмаған яуым-төшөи өс штаттың минимум 15 ҡалаһында үтә[53].

Спокандың үҙәк өлөшө панорамаһы, көньяҡтан күренеш

Географияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Топография[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан Көнсығыш Вашингтонда Спокан йылғаһы буйында,шул уҡ исемдәге штаттың көнсығыш сиге эргәһендә, Айдахонан 20 миль (32 км) , Канада сигенән көньяҡҡа ҡарай 110 километр (180 км), Сиэтлдан көнсығышҡа табан 280 миль (450 км) һәм Калгаринан көньяҡ-көнбайышҡа ҡарай 428 миль (689 км) алыҫлыҡта урынлашҡан[54]. Спокан көнсығыш Вашингтонды, төньяҡ Айдахоны, көнбайыш Монтананы һәм төньяҡ-көнсығыш Орегонды үҙ эсенә алған Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәгә инә[34]. АҠШ халыҡ иҫәбен алыу бюроһы мәғлүмәттәре буйынса ҡала 152 км² майҙанды биләй, шуның 150 км² ҡоро һәм 2км² һыу тәшкил итә[55].

Канада утрауҙары эргәһендә Спокан йылғаһы

Спокан Колумбия йылғаһы бассейнының көнсығыш өлөшөндә — көнсығышҡа ҡарай Ҡаялы тауҙар итәге алдына, Селкирк тауҙарына ҡарай күтәрелгән киң ауыш тигеҙлектә урынлашҡан[56]. Ҡала үҙәк Вашингтондың Колумбия бассейнының сүл өлөшө һәм урман менән ҡапланған төньяҡ Айдахо тауҙары араһындағы ике аралыҡта ята[56]. Спокан округының иң бейек нөктәһе булып Селкирк тауының көнсығыш яғында диңгеҙ кимәленән 5883 фут (1793 м.) бейеклектәге Спокан тауы тора[57]. Төп һыу сығанағы булып Спокан йылғаһы тора, ул башланғысын төньяҡ Айдахолағы Кер-д Ален күленән алған Колумбия йылғаһының 179-километрлыҡ ҡушылдығы. Йылға Вашингтон штаты аша көнбайышҡа табан аға, Спокан ҡалаһының үҙәк өлөшөн киҫеп үтеп, Лата Крик йылғаһы менән ҡушыла, Лата Крик көньяҡтан көнбайышҡа ҡарай аға һәм Колумбия йылғаһына ҡарай ағып, төньяҡта Кесе Спокан йылғаһын ҡыуып етә һәм уның менән ҡушыла[58].

Спокан диңгеҙ кимәленән 1843 фут (562 м) бейеклектә урынлашҡан[59]. Ҡаланың иң түбән нөктәһе ҡаланың төньяҡ сиге эргәһендә, Спокан йылғаһы буйында, 1608 фут бейеклектә (490 м) урынлашҡан ( Риверсайд паркы), ә иң бейек нөктәһе төньяҡ-көнсығыш өлөшөндә, Хиллъярд янында, Бейкон-Хилл һәм Норз-Хилл-Резервуарға яҡын, 2591 фут (790 м) бейеклектә урынлашҡан[60].

Климаты[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан дымлы континенталь климат зонаһында урынлашҡан ( Кеппен классификацияһына ярашлы), был климаттың һирәк төрө, үҙенең ҡалҡыу урында урынлашыуы һәм ҡыш яуым-төшөмдөң байтаҡ кимәле арҡаһында климаттың уртаса-ҡоро тибына индереп булмай[61][62]. Был территорияға йәй айҙарында йылы, ҡоро, ә ҡышын һалҡын һәм дымлы климат хас[56]. Ҡыш һәм йәй миҙгеле өҫтөнлөклө булып тора, шул уҡ ваҡытта миҙгелгә күсеш бик тиҙ алмашына. Уртаса алғанда, июль һәм август айҙары йылы була, ә декабрь иң һалҡын ай булып тора[63]. Йәй температура йыш ҡына 30 °F (17 °C) арта, ә ҡыш киреһенсә — 6 °C тәшкил итә. Уртаса температура декабрҙә -2,7 °C, июль-августа уртаса температура 20,3 °C кимәлендә була.

Көнбайышта Каскад тауҙары һәм төньяҡ-көнсығышта Ҡаялы тауҙары араһында урынлашыуы арҡаһында ҡала Тымыҡ океан Төньяҡ-Көнбайышының төп өлөшө өсөн хас булған һауа шарттарынан һаҡланып тора. Каскад тауҙары Тымыҡ океан яғынан дымлы һәм сағыштырмаса уртаса һауа торошоноң үтеп инеүе өсөн барьер булып тора[64]. һөҙөмтәлә Спокан территорияһында яуым-төшөм кимәләнең яртыһынан аҙырағы яуа, ул уның көнбайыш күршеһендә- Сиэтлда ла күҙәтелә. Яуым-төшөмдөң уртаса йыллыҡ кимәле Споканда 430 мм, шул уҡ ваҡытта был күрһәткес Сиэтлда 940 мм тәшкил итә[64]. Иң күп яуым-төшөм декабрь айында була, ә йәй йылдың иң ҡоро ваҡыты булып тора[63]. Ҡаялы тауҙар Споканды ҡышын Канада аша төньяҡтан килгән һалҡын һауа массаларының үтеп инеүенән һаҡлай, һәм артабан көньяҡҡа ҡарай китә, шулай итеп, ҡаланы ҡышҡы арктик һауаның насар күренештәренән яҡлай[64].

Температураның экстремаль дәүмәле 42 °C һәм -34 °C тәшкил итә, әммә температура 38 °C юғары һәм -23 °C түбән бик һирәк күҙәтелә[56].

Спокан климаты
Күрһәткес Ғин. Фев. Март Апр. Май Июнь Июль Авг. Сен. Окт. Нояб. Дек. Йыл
Абсолют максимум, °C 16,6 17,2 23,3 32,2 36,1 38,3 42,2 42,2 36,6 30,5 21,1 15,5 42,2
Уртаса максимум, °C 1,3 4,2 9,4 14,0 19,1 23,2 28,5 28,3 22,7 14,5 5,3 0,1 14,2
Уртаса температура, °C −1,6 0,3 4,3 8,0 12,6 16,5 20,7 20,5 15,3 8,4 1,8 −2,8 8,6
Уртаса минимум, °C −4,6 −3,6 −0,7 2,1 6,0 9,7 12,9 12,6 8,0 2,3 −1,7 −5,8 3,1
Абсолют минимум, °C −34,4 −31,1 −23,3 −10 −4,4 0,5 2,7 1,6 −5,5 −13,8 −29,4 −31,6 −34,4
Яуым-төшөм нормаһы, мм 45 33 40 32 41 31 16 14 17 29 58 58 420
Сығанаҡ: World Climate

Ҡала өлөшө[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төнгө Спокан, көньяҡ-көнбайыштан күренеш

Спокан уратып күп районындар менән уратып алынған. Улар араһында: Гринакрс, Вашингтон, Медикал-Лейк, Вашингтон Чини, Эйрвэй Хейтс, Мид, Колберт, Спокан-Валли, Милвуд, Найн-Майл-Фоллс, Отис-Орчардс һәм Либерти-Лейк

Тирә-яҡтары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан тарихының ҙур өлөшө уның тирә-яғының күп төрлөлөгөндә сағылған. Был диапазон үҙәк өлөштә Викториан дәүере стилендәге ҡоролмаларҙан башлана һәм Төньяҡ Спокандың заманса кварталдары менән тамамлана.

Ҡаланың тирә-яҡтары үҙенең тарихы менән иғтибарҙы йәлеп итә, быны ҡалала 18 тарихи райондың булыуы дәлилләй, улар АҠШ-тың тарихи урындарының Милли реестрына индерелгән. Был Вашингтон штатында башҡалар араһында иң юғары күрһәткес булып тора[65]. Спокандың 50 проценттан ашыу үҙәк өлөшө тарихи мираҫ тип танылған[11]. Милли реестрға ингән 1300 ашыу шәхси биләмәләр Спокан округы территорияһында урынлашҡан, шуларҙың 15 район булып тора[66].

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Халыҡ иҫәбе
Йыл Халыҡ %±
1880350
—
189019 9225592%
190036 84885%
1910104 402183.3%
1920104 4370%
1930115 51410.6%
1940122 0015.6%
1950161 72132.6%
1960181 60812.3%
1970170 516-6.1%
1980171 3000.5%
1990177 1963.4%
2000195 62910.4%
2010208 9166.8%
1880-НД source:[67][68]

|} 2005—2007 йылдарҙа Америка йәмәғәт һорау алыу мәғлүмәттәре буйынса, халҡының 86,4 % европеоид расаһы вәкилдәре тәшкил итә, 3,1 % — афроамерикандар, 3,5 % — америка индеецтары йәки Алясканың ерле халҡы, 3,7 проценты — азиаттар, 0,6 % — Гавай утрауҙарының ерле халҡы, 1,1 % — башҡа раса вәкилдәре тәшкил итә. Дөйөм халыҡ һанының 3,9 процентын Латин америкаһы милләтенән вәкилдәр тәшкил итә. Халыҡтың 26,5 проценты юғары йәки бакалавр дәрәжәһенә эйә була[69].

2000 йылда халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, ҡала халҡы һаны 195 629 кеше, 81 512 йорт хужалығы, 47 276 ғаилә 87,941 берәмектәге торлаҡ фондында йәшәй, халыҡ тығыҙлығы бер квадрат милгә 3 387 кеше тәшкил итә (1 307.7/km²). Ҡаланың раса составы түбәндәгесә: 89,5 % — аҡ тәнлеләр, 2,1 % — афроамерикандар, 1,8 % — АҠШ-тың төп халҡы, 2,3 % — азиаттар, 0,2 % — Океаниянан сығыусылар, 0,9 % — башҡа расалар, һәм 3,4 % — ике һәм унан күберәк раса вәкилдәре. Латиноамериканлылар халыҡтың дөйөм һанынан 3,0 % тәшкил итә.

АҠШ-тың 2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса ҡалала даими 208 916 кеше йәшәгән. Спокан Америкала ҙурлығы буйынса йөҙөнсө ҡала булып тора.

81 512 йорт хужалығында 18 йәшкә тиклем балалар менән бергә 29,4 % йәшәй, 41,3 % никах та йәшәүсе парҙар, 12,4 % ғаиләлә яңғыҙ ҡатын-ҡыҙар, 42,0 % ғаилә ҡормағандар. 33,9 процент хужалыҡтарҙа яңғыҙ кешеләр йәшәй, ә 11,7 процент ғаиләлә 65 йәшлек һәм унан өлкән йәштәге яңғыҙ кешеләр йәшәй. Йорт хужалығынан уртаса күләме 2.32, ғаиләнең уртаса күләме 2.98 тәшкил итә.

Халыҡтың йәш буйынса бүленеше түбәндәгесә билдәләнә: 24,8 проценты — 18 йәшкә тиклем, 11,1 % 18-24 йәш, 29,6 % 25-44 йәш, 20,5 % 45-64 йәш, һәм 14,0 % — һәм 65 йәштән өлкән. Уртаса йәш 35 йәш тәшкил итә. Һәр 100 ҡатын-ҡыҙға 93 ир-егет тура килә. Һәр 100 ҡатын-ҡыҙға 18 йәштән өлкән 89.9 ир-егет тура килә.

Ҡалала уртаса килем кимәле - $32 273 доллар, ә ғаиләнең уртаса килеме $41 316 тәшкил итә. Ир-аттың уртаса килеме $31 676, ҡатын-ҡыҙҙарҙың $ 24 833 тәшкил итә. Ҡалала йән башына килем $18 451 доллар. Яҡынса 11,1 % ғаилә һәм 15,9 % халҡы ярлылыҡ сигендә йәшәй, шул иҫәптән 19,3 % 18 йәштән алып һәм 9,6 % 65 йәштән һәм өлкәнерәк йәштәгеләр.

Дин мәғлүмәттәре архивтары Ассоциацияһы отчеттарына ярашлы 2000 йылда Спокан муниципаль статистик районы халҡының дини составы түбәндәгесә: 43 397 — протестант -инжилдар, 32 207 — протестанттар; 776 — православие динендәге кешеләр; 57 187 — католиктар; 17 351 — башҡа дин тотоусылар һәм 267 021 дин тотмағандар[70].

Иҡтисады[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан фонд биржаһы

1883 йылда алтын һәм көмөш Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәлә табылған; шул уҡ ваҡытта ҡала, логистика үҙәге булараҡ, шахтерҙарҙы тәьмин итә, улар Спокан аша юл буйлап Кер-д' Аленға, шулай уҡ Колвилль һәм Кутенайға үтә[71]. 1890 йылдар уртаһында төбәктә файҙалы ҡаҙылмаларҙың ятҡылыҡтары эшкәртелә[72]. Территория Төньяҡ Америкала файҙалы ҡаҙылмалар сығарыу буйынса иң эре райондарҙың береһе иҫәпләнә[73]. Тәбиғәт ресурстары Спокан иҡтисади тормошонда ҙур роль уйнай, Спокан ағас, файҙалы ҡаҙылмалар сығарыу, ауыл хужалығы һәм аҙыҡ-түлек етештереү буйынса төп үҙәк булып ҡала.

Төбәктең етештереү лидерҙары булып ағастан изделиелар етештереү буйынса заводы, тау-байыҡтырыу һәм аҙыҡ-түлек етештереүсе комбинаттар тора. 1000 Fortune рейтингында торған Потлэтч Корпорейшн компанияһының штаб-фатиры Споканда урынлашҡан, ул Арканзас, Айдахо, Миннесота, һәм Орегонда урман хужалыҡтарына ла хужа булып тора[74]. Йәнәш торған көньяҡ йүнәлештәге ауыл хужалығы етештереү төбәге Пэлоуз булараҡ билдәле. Спокан районында шулай уҡ шарап һәм һыра етештереү комбинаттары эшләй[75].

Урман һәм ауыл хужалығы урындағы иҡтисадтың мөһим элементы булыуын дауам итә, әммә Спокан шулай уҡ башҡа йүнәлештәрҙе лә әүҙем үҫтерә, уларға биотехнологиялар һәм юғары технологиялы тармаҡтар инә[48]. Генетика өлкәһендәге тиҙ үҫешеүсе Signature Genomic Laboratories компанияһының Споканда штаб-фатиры бар[76], мәғлүмәттәрҙе үлсәү һәм йыйыу өсөн программа менән тәьмин итеүҙең төп бүлексәһе Либерти-Лейкта урынлашҡан[77]. Red Lion Hotels Corporation компанияһының ҡалала шулай уҡ төп офисы бар. Спокан компанияларҙы сеймал материалдарға еңел үтеп инеү мөмкинселеге, шулай уҡ сығымдарҙың түбән кимәле, мәҫәлән, электр энергияһына хаҡтар түбәнерәк булыуы менән йәлеп итә[78][79]. Споканда иҡтисади үҫеш алты төп тармаҡҡа: етештереү, аэрокосмос индустрияһы, һаулыҡ һаҡлау, мәғлүмәти технологиялар, һанлы медиа һәм таҙартыу технологияларына йүнәлтелгән. Споканда 100 -квартал сымһыҙ селтәр йәйелдерелгән[80]

Төп тармаҡтары мәғариф, һаулыҡ һаҡлау һәм социаль хеҙмәттәр, ваҡлап һатыу сауҙаһы. Башҡа тармаҡтарҙан үҙ эсенә төҙөлөш, етештереү, транспорт, файҙалы ҡаҙылмалар сығарыу, финанс хеҙмәте, коммуникациялар, күсемле һәм күсемһеҙ милек, сәйәси секторҙы ала[81]. Бынан тыш, Спокан округында АҠШ-тың барлыҡ төрөндәге ҡораллы көстәр бар.

Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәнең үҙәге булараҡ, Спокан коммерция, етештереү, медицина,транспорт һәм сауҙа эшмәкәрлегенең, шулай уҡ күңел асыу индустрияһының мөһим үҙәктәренең береһе булып тора[82][83]. Ҡалала бөтә Төньяҡ-Көнбайыш өлкәне 80 000 кв. миль (210 000 км²) биләмәлә хеҙмәтләндереүсе ҙур сауҙа майҙандары бар. Спокан Рим-Католик Епархияһы, Спокан Епископ епархияһы һәм Көнсығыш Вашингтон Синодының — Айдахоның административ үҙәге булып тора. Был төбәктә туризм ныҡ үҫешә[84]. Спокан рафтинг, кемпинг һәм туризмдың башҡа төрҙәре буйынса «база лагеры» булараҡ билдәле.

Мәҙәниәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төньяҡ-көнбайыш мәҙәниәт һәм сәнғәт музейы

Спокан 4 миҙгелле климат зонаһында ята, уның янында күп һанлы йылғалар, күлдәр бар. Ҡаланан алыҫ түгел таулы урын бар, унда саңғыла, йәйәү һәм велосипедта йөрөргә мөмкин[85]. Ҡала халҡы һәм ҡунаҡтар бер-береһенән алыҫ булмаған аралыҡта 76 күлгә, гольф өсөн 33 майҙанға, 5 саңғы курортына, 5 милли паркҡа , Колумбия йылғаһы тарлауығына, һәм Гранд-Кули[86] дамбаһына бара ала. Глейшер милли паркы Спокандан дүрт сәғәтлек юлда ята, ә Маунт-Рейнир Милли паркы һәм Норт-Каскейдс Милли паркына дүрт сәғәт ярымда йәйәүләп барып етергә мөмкин. Һигеҙ сәғәт эсендә башҡа парктарға, шул иҫәптән Йеллоустон Милли паркына, һәм Канада Банф һәм Джаспер парктарына барып етергә була[86].

Милли граждандар лигаһы ҡалаға 1974 һәм 2004 йылдарҙа Бөтә америка бүләген бирә. Милли граждандар лигаһы ойошмаһы граждандар менән бергә мөһим йәмәғәт бурыстарын билдәләй һәм уларҙы башҡарыуҙа ҙур һөҙөмтәләргә ирешә[87][88]. Ҡалала бер нисә музей бар, уларҙың иң ҙурҙары Мәҙәниәт һәм сәнғәттең Төньяҡ-көнбайыш музейы, Смитсон музейы[89]. Спокандың XIX быуатта төҙөлгән ҡоролмалар араһында урынлашҡан музейы ҡала үҙәгенән бер нисә квартал алыҫлыҡта ята.

Театр һәм сәнғәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Фокс театры

Споканда төп ҡала театры, Спокан симфония оркестры, джаз оркестры, опера театры һәм башҡа музыкаль урындар бар[90].

Спокан мәҙәни ваҡиғалар сараларының үткәреү датаһы (февраль һәм октябрь айҙарының тәүге йомаһы). сәнғәт кварталдарында бик күп халыҡты йыя. Ошондай райондар булып Давенпорт, Гарленд-Бизнес һәм Ист-Спраг тора[91]. Айҙың һәр йомаһында урындағы сәнғәт эшмәкәрҙәре үҙҙәренең оҫталығын күрһәтә[92].. Давенпорт районында күп художество галереяларын күрергә була, шулай уҡ театр коллективтарының сығышын ҡарарға була[93].

Спокан симфония оркестры классик музыканы, Джаз Оркестры джаз музыкаһын уйнай. Симфония оркестры 1945 йылда ойошторолған һәм Спокан филармонияһы тип аталған[94]. Бөтә ил күләмендә танылған джаз оркестры 1962 йылда төҙөлгән,, коллектив 17 кешенән тора, сығыштарҙы профессиональ кимәлдә өҙлөкһөҙ үткәреп тора, үҙ яҡташтарының финанс ярҙамы менән файҙалана[95].

Театр урындағы берҙән-бер Interplayers Ensemble профессиональ компанияһы тарафынан ойошторола[96]. Театр саралары шулай уҡ Спокан граждандар театры һәм бер нисә һәүәҫкәр театрҙар һәм ҙур булмаған коллективтар тарафынан үткәрелә. 1931 йылда ул яңынан үҙенең баштағы Ар-деко стилендә тергеҙелгән Фокс театры хәҙер Спокан симфония оркестрының урындағы сәхнәһе булып тора. Сәнғәттәрҙең Ҡала Үҙәге 1988 йылда тергеҙелә һәм 2006 йылда Споканда тыуған Бинг Кросби хөрмәтенә үҙгәртелгән[97].

Ял итеү урындары һәм парктары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан һәм уның тирә-яҡтарында ял итеү урындары, балыҡ тотоу һәм күңел асыу өсөн күп һанлы күлдәре, шулай уҡ бер нисә ҙур паркы бар. 1907 йылда парктар буйынса комиссия ҡала парктарын төҙөү буйынса Olmsted Brothers компанияһын план эшләү өсөн яллай[98]. Парк биләмәләре ҡала тарафынан Беренсе донъя һуғышына тиклем ойошторолған булған.[99][100]. Бөгөнгө көндә Споканда дөйөм майҙаны 3488 акр (14,12км²) булған 75 парк иҫәпләнә[101].

Манито парк Дункан баҡсаһы

Экспо'74 күргәҙмәһенән һуң төҙөлгән Риверфронт паркы ҡаланың үҙәк өлөшөнөң 100 акрын (0,4 км²) биләй һәм ҙур ҡала сараларының үткәреү үҙәге булып тора[102]. Парктан Спокан шарлауығын күрергә мөмкин, шулай уҡ Скайрайд (Skyride) кеүек бер нисә аттракционға, 5 ҡатлы IMAX кинотеатрына, күңел асыу паркына (ҡыш ула боҙ һырғалаҡҡа әйләнә)[102]. барырға була. 1909 йылда Чарльз Луфф тарафынан барлыҡҡа килгән Риверфронт паркында ҡулдан эшләнгән карусель бар, уны Чарльз Луфф ҡыҙына туй бүләге итеп төҙөгән[103]. Карусель һаман да эшләй. Был парктан Спокан шарлауыҡтарын күрергә була, Спокан йылғаһының матур күренеше асыла. Иҫтәлекле урындарына шулай уҡ доктор Гейзер Дэвид исемендәге консерваторияны, Дункан классик баҡсаһын, Яңырыу дәүере стилендә Сакура Нагао төҙөгән япон Нисиномия баҡсаһын, Джон Финч дендрарийын индерегә була.

Йылдың йылы ваҡытында Споканда 6 аква-үҙәк эшләй.

Спокан районында бер нисә йылға һәм бик күп күлдәр бар. Йәй теләүселәр балыҡ тота, һыу инә алалар, бында һыу төрҙәре спорты һәм рафтинг менән шөғөлләнергә була. Иң ҙур һыу ятҡылығы булып Панд-Орей күле тора, уның майҙаны 383 км², тәрәнлеге 351 м тәшкил итә. Ҡыш биш саңғы курортына барырға була, улар ҡаланан ике сәғәтлек юлда ята. Бында саңғыла йөрөү өсөн юлдар булдырылған, эттәр егеп саф һауала йөрөргә мөмкин. Йылдың йылы ваҡытында был юлдар менән йәйәү йөрөгә яратыусылар һәм велосипедсылар файҙалана ала.

Ваҡиғалар һәм фестивалдәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан йыл һайын үткәрелә торған саралар урыны булып тороуы менән яҡындағы төбәктәрҙән кешеләрҙе йәлеп итә. Һәр йыл май айында Спокан күксин фестивале үткәрелә, ул осорҙа (май айының өсөнсө йәкшәмбеһендә) ҡораллы көстәр парады үткәрелә[104]. Сәскә атыу көнө май айының беренсе йәкшәмбеһендә үткәрелә, һәм спортсыларҙың ярыштарынан ғибәрәт, ул яҡынса 45 000 кешене йыя[105]. Спокан Хупфесты урам баскетболы буйынса донъяла иң ҙур ярыш, 2010 йылда 26 000 кеше ҡатнашҡан[106].

Сәскә атыу көнөндә йүгереп үтеү

Спокандың төп кинофестивале булып Спокан Халыҡ-ара кинофестивале тора. Унда жюри бөтә донъянан ҡыҫҡа метражлы эштәрҙе һәм документаль фильмдарҙы баһалай[107]. Икенсе кинофестиваль йыл һайын ноябрь айында үтә һәм ЛГБТ-берләшмәләр өсөн заманса кинолар күрһәтә[108]. Шулай уҡ, һәр августың икенсе шәмбеһендә музыка фестивале һәм Виллэдж Гарланд Сәнғәттәре (Garland Village Arts & Music Festival)ф фестивале үтә.

Башҡа ваҡиғалар булып Спокан йәрминкәләре, Япон аҙналығы, Lit Get!, Спокан ғорурлыҡ парады үтә. Спокан йәрминкәһе йыл һайын сентябрь айында үткәрелә[109]. Япон аҙналығы Спокан һәм Нисиномия ҡалаларының туғандаш дуҫлығы хөрмәтенә апрель айында уҙа[110]. Спокан университетының Мукогауа бүлексәһе һәм Уитворт, Гонзага, Спокан-Фоллс университеттарынан студенттар япон мәҙәниәте стилендә саралар үткәрә. Get Lit! — был әҙиптәр һәм китап һөйөүселәр фестивале апрель айында уҙғарыла[111]. Спокан ғорурлыҡ парады июнь айында үҙенең байрағы аҫтына бөтә лесбиянка һәм гейҙарҙы йыйып, был донъяла ҡиммәттәрҙең күп төрлөлөгөн билдәләй[112].

Спорты[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан Арена

Спокандың профессиональ спорт командалары булып Spokane Shock (Америка залындағы футбол), Spokane Indians (Төньяҡ-көнбайыш бейсбол лигаһы), Spokane Chiefs (Көнбайыш хоккей лигаһы), һәм Spokane Widows Black (ҡатын-ҡыҙҙар футбол премьер-лигаһы)[113]. Спокан Чифс хоккей клубында (ингл.  Spokane Chiefs, Спокан юлбашсылары), Валерий Бүре (1991—1994), Павел Буреның бер туған ҡустыһы сығыш яһай. .

Спокандың университет командалары: Gonzaga Bulldogs, улар Көнбайыш Яр буйы конференцияһында (WCC), Washington State Cougar, Eastern Washington Eagles һәм Idaho Vandals сығыш яһай..

1995 йылда Спокан Йәмәғәт Ужреждениелар бүлеге спорт саралары үткәреү өсөн Спокан Арена төҙөй. Үҙенең асылған ваҡытынан алып бер нисә рәт эре спорт ярыштары үтә. Беренсе шундай мөһим ваҡиға булып Мемориал Кубогы — 1998 була, Канада Хоккей Лигаһы чемпионы титулы өсөн уйын үтә[114]. Дүрт йыл уҙғас, America Skate 2002[115] Спокан Арена фигуралы шыуыу буйынса ярыштарҙы ҡабул итә[116]. Спокан Арена шулай уҡ баскетбол буйынса Штат чемпионаты урыны булып тора.

2007 йылда Спокан фигуралы шыуыу буйынса АҠШ чемпионатын Спокан Аренала ҡабул итә[117]. Был сара кешеләрҙең килеүе буйынса рекорд ҡуя. 155 меңгә яҡын билет һатыла, Sports Travel Magazine журналы версияһы буйынса Супер Боул XLI[118] кеүек ҙур ваҡиғаларҙы уҙып китеп «Йылдың спорт ваҡиғаһы» титулын алыу мөмкинлегенә эйә була.I[118]. Һөйөүселәр, спортсылар һәм аналитиктар, боҙҙа бейеү буйынса чемпион Танит Белбинды индереп, ҡаланың сараларҙы ойоштороу кимәлен юғары баһалай. Һуңынан Спокан тағы ла бер тапҡыр АҠШ-тың фигуралы шыуыу буйынса чемпионатын ҡабул итә, ул 2010 йылдағы Ванкувер[117] ҡышҡы олимпия уйындарына 18 көн ҡалғас тамамлана[119].

Клуб Спорт Лига Арена
Spokane Shock Америка Футзалы Футзал Лигаһы Спокан Арена
Spokane Indians Бейсбол Төньяҡ-көнбайыш (көнсығыш дивизион ) Ависта стадионы
Spokane Chiefs Шайба менән хоккей Көнбайыш хоккей лигаһы (АҠШ дивизионы) Спокан Арена
Spokane Widows Black Футбол Ҡатын-ҡыҙҙар премьер-лигаһы (Төньяҡ-тымыҡ океан дивизионы) Алби Джо стадионы

Спидбол[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спидбол уйыны Америкала физик тәрбиә буйынса дәрестәр ваҡытында бик популяр булып тора, ул Льюис һәм Кларк мәктәбе тарафынан уйлап сығарылға, был мәктәптә үҙенең командаһы бар, ул Спокан һәм Кёр-д`Алендың башҡа мәктәптәре менән ярыша. Пол Маккартниға спидбол уйыны ныҡ оҡшай, ул уны 2000 йылдың 20 мартында концерты алдынан Споканға барған сағында күрә, һәм Пекиндағы Йәйге Олимпия уйындарында ярыш программаһына индереү буйынса заявка бирә, әммә ул кире ҡағыла.

Спидбол Даны Залы Льюис һәм Кларк мәктәбе ҡаршыһында урынлашҡан.

Медиа[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ревивать Бинаһында (Building Review)

Споканда бик күп матбуғат баҫмалары сыға. Гәзиттәре араһынан төп көндәлек The Spokesman-Review гәзитен айырып әйтергә мөмкин[120], шулай уҡ махсуслашҡан баҫмалар, шул иҫәптән The Pacific Northwest Inlander гәзите, аҙнаһына ике тапҡыр сыҡҡан эшлекле журнал Споканский Журнал Бизнеса (Spokane The Journal of Business), ата-әсәләр өсөн айлыҡ Детская газета гәзите, ай һайын яңылыҡтар журналы GLBT Q View Northwest, әүҙем ял хаҡында айлыҡ күҙәтеү Out There Monthly, һәм Гарланд (Garland) районындағы айлыҡ ваҡиғалар тураһында The Times Garland гәзитен атарға мөмкин.

Споканда шулай уҡ журналдар баҫылып сыға — Spokane Coeur d’Alene Living — йорт һәм стиль тураһында айлыҡ журнал, The Spokane Sidekick күңел асыу һәм мәҙәни ваҡиғалар буйынса гид, The Word — юмористик айлыҡ баҫма, Sports HomeTeam — урындағы спорт ваҡиғаларына арналған таблоид Guide The Family — йыллыҡ баҫма, ул Спокан һәм Кёр- д' Ален мәктәптәрендә таратыла, унда Эске Төньяҡ-Көнбайыш өлкәлә ғаилә ҡиммәттәрен нығытыу тураһында материалдар бар. Шулай уҡ Спокандағы һәм күрше төбәктәрҙәге ваҡиғаларға арналған бер рәт онлайн — баҫмалар бар.

Arbitron рейтингы мәғлүмәттәре буйынса Спокан АҠШ-та радто баҙарында ҙурлығы буйынса 92-се булып тора, 12 йәштән алып һәм өлкән тыңлаусыларҙың һаны 502 600 кеше тәшкил итә[121]. Споканда егерме һигеҙ Am һәм FM радио станциялары тапшырыуҙар алып бара. Ҡалала шулай уҡ бер йәмәғәт (LPFM) станцияһы — KYRS-LP бар. KYRS урындағы берләшмә төркөмдәренә ҡыҙыҡлы булған трансляция алып бара.

Спокан АҠШ-та ҙурлығы буйынса 75-се телевизион баҙар[122]. Ҡалала алты телевизион станция эшләй, улар төп коммерция селтәрен һәм йәмәғәт телевидениеһын күрһәтә.

Сәйәсәте һәм идара итеүе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан ҡала Советы

Спокан ҡалаһы мэр һәм ҡала советынан тора. Спокан был идара итеү системаһына 2001 йылдың ғинуарында күсә[123]. 1999 йылдың ноябрь айында үтәсәк. спокан инициативаһы буйынса идара итеү формаһы алмашыныу[124]. Был етәкселек итеү формаһына ярашлы ҡалала ике бойондороҡһоҙ идара итеү тармағы бар: башҡарма (мэр) һәм закондар сығарыу (ҡала советы)[124]. Ҡала Советы ҡаланың сәйәсәтендә төп йүнәлеше бирә. Мэр Спокан ҡалаһында юғары вазифалы кеше булараҡ, идара итеү аппаратының эше һәм Ҡала Советы ҡабул иткән ҡарарҙар өсөн яуаплы.

Башҡа төп вәкилдәр булып халыҡ һайлаған Ҡала Советының ете ағзаһы тора. Улар ҡала менән идара итеүҙә закондар сығарыу функцияһын башҡара[125]. Бынан тыш, Ҡала Советы ҡарарҙар ҡабул итә һәм ҡала эшмәкәрлеген юридик дәлилләй.

Хәҙер Спокан мэры вазифаһын Мэри Вернер биләй; уның был вазифала 2007 йылдың 27 ноябренән, уға тиклем Деннис Хессион булған[126]. Алдағы мэр Джим Вест алынғанға тиклем 2006 йылдың 3 ғинуарында Хессион ант ҡабул иткән[127].

Округ Суды Бинаһы Споканский

Спокан 2004 йылда һайланған Республикасы Кэти МакМоррис Роджерс күрһәткән Конгресҡа һайлауҙар буйынса Вашингтон штатының 5-се районы өлөшө булып тора. АҠШ сенатында штаттың өлкән вәкиле булып 1992 йылда һайланған Пэтти Мюррэй тора. АҠШ сенатында кесе вәкил булып 2000 йылда һайланған Мария Кантвелл тора. Вашингтон штатында губернатор 2004 йылдан алып демократ Кристин Грегуар[128].

Спокан консерватив ҡараштары менән танылған ҡала, һайлауҙарҙа Республиканлыларға өҫтөнлөк бирә[129]. Спокан округында һайлауҙарҙа Джон Маккейн 50 %-48 % АҠШ президентын һайлауҙарҙа еңеп сыҡһа ла (2008 йыл)[130], һөҙөмтәлә ҡаланың үҙендә Обама 60 %-37 % еңә[131]. АҠШ вәкилдәр палатаһының элекке спикеры демократ Томи Фоли Вашингтондың 5-се округының вәкиле булып, Спокандың ҙур ярҙамы менән, 30 йыл буйы эшләй. 1981 йылда ҡалала беренсе мэр-афроамерикан Джеймс Эверетт Чейз һайлана, ә унан һуң ҡала беренсе мэр ҡатынды, Вика МакНилды (McNeil Vicki)[129][132] һайлай.

Мәғарифы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Гонзага Университеты

Ике дөйөм йәмәғәт китапханаһы урындағы халыҡ ихтыяждарын хеҙмәтләндерә — Спокан Йәмәғәт Китапханаһы һәм Спокан округы китапханаһы. 1904 йылда филантроп Эндрю Карнеги аҡсаһына төҙөлгән Спокан йәмәғәт Китапханаһы үҙәк бүлектән һәм 6 район китапханаһынан тора[133]. Махсус коллекциялар Төньяҡ-көнбайыш тарихы буйынса материалдарҙы, генеалогияны, Вашингтон штаты тарихын һәм Спокан округының хөкүмәт документтарын үҙ эсенә ала[134].

Спокан йәмәғәт мәктәптәре бүлеге (8-се район) — ҙурлығы буйынса икенсе ҙур мәктәп, яҡынса 30 000 уҡыусыны 6 гимназия, 6 урта мәктәп һәм 34 башланғыс мәктәп хеҙмәтләндерә[135].

Споканда Гонзаганың һәм Уитворттың шәхси университеттары, Спокан колледждарының йәмәғәт системаһы, шулай уҡ университет ҡаласыҡтары һәм Феникс Университеты бар. Гонзага университеты һәм Юридик мәктәп иезуиттар тарафынан 1887 йылда барлыҡҡа килгән[136]. 1890 йылда Уитворт университетына нигеҙ һалына һәм ул Пресвитериан сиркәүе менән тығыҙ бәйләнештә була[137]. Көнсығыш Вашингтон Университеты (EWU) һәм Вашингтон Дәүләт Университеты (WSU) үҙенең эшмәкәрлеген туранан-тура ҡала үҙәгендә алып бара[138]. Төп университет ҡаласығы Спокандан көньяҡ-көнбайышҡа ҡарай 24 км алыҫлыҡта урынлашҡан.

Инфраструктураһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Медицина үҙәге Deaconess

Һаулыҡ һаҡлау[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡалала алты төп дауахана урынлашҡан, дүрт дауахана медицина ярҙамы күрһәтеүҙең тулы исемлегенә эйә[139]. Һаулыҡ һаҡлауҙы төбәктә күбеһенсә табышһыҙ компаниялар хеҙмәтләндерә.

Башҡа дауаханалары араһында төньяҡ-көнбайыш өлөштә Spokane Veterans Affairs Medical Center, . төньяҡта Holy Family Hospital, һәм Valley Hospital and Medical Center в Spokane Valle билдәләп китергә мөмкин. Егерме госпиталь селтәрҙәренең береһе Hospital Shriners госпитале шулай Споканда урынлашҡан[140].

Транспорты[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан урамдары донъяның дүрт яғына ориентирланған юл селтәре принцибына ҡоролған. Ҡағиҙә булараҡ, Споканда көнсығыштан көнбайышҡа табан барған юлдар авеню, ә көньяҡтан төньяҡҡа юлдар урам тип атала. Ҡалала төп юл булып Francis, Wellesley, Mission, Sprague һәм 29-сы авеню һанала. I-90 автомагистраленең төньяҡтағы өлөшө US 2 — US 395 киҫешкән урынға тиклем иң тығынлы транспорт коридоры булып тора, унан көн һайын 40 000 автомобиль үтә[141].

I-90 автомагистрале Споканға ингән урында

Спокан I-90 автомагистрале буйынса хеҙмәтләндерелә, ул көнсығыштан көнбайышҡа, Спокан үҙәге аша, артабан Spokane Valley, Liberty Lake аша, һәм көнсығышҡа ҡарай Айдахо һәм Монтана штаты аша Чикаго йүнәлешенә үтә[142].

Һуңғы 10 йылда Вашингтон Дәүләт Транспорт Департаменты (WSDOT) юлдарҙа тығындарҙы барлыҡҡа килмәһен өсөн юл селтәрен яҡшыртыу өҫтөндә эшләй. 2005 йылда, WSDOT Спокан-Айдахо I-90 автомагистрален киңәйтеү буйынса проекттың ике фазаһын тамамлай. Әлеге мәлдә магистраль алты һыҙатҡа тиклем киңәйтелгән, әммә тағы Айдахо менән Sullivan Road араларындағы участканы киңәйтеү өсөн 210 миллион доллар аҡса талап ителә[143].

Төньяҡ спокан коридоры[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Транспорт департаменты әлеге ваҡытта Төньяҡ Спокан Коридорҙы төҙөү өҫтөндә эшләй Тамамланған мәленә проект мөмкинлектәре сикләнгән 10.5 миль оҙонлоғондағы (км 16.9) магистраль буласаҡ, ул I-90 автомагистраленән алып Спокан аша төньяҡҡа һуҙыласаҡ[144]. Уны төҙөү өсөн 2 миллиард долларҙан ашыу аҡса тотонолған ($3 миллиард инфляцияны иҫәпкә алып)[144]. 2009 йылдың 22 авгусында рәсми рәүештә беренсе участкаһы асыла.

Йәмәғәт транспорты[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

СТА автобусы

Автомобилдәр киң таралғанға тиклем кешеләр ҡала буйлап трамвай менән ҡулланғандар. Ҡаланың күп боронғо урамдарында бөгөнгө көнгә тиклем юл япмаларында күренеп торған рельстар бар, сөнки уларҙың күбеһе һүтеп алынмаған[145]. 1922 йылдан башлап, трамвайҙар әкренләп үҙ эшмәкәрлеген кәметә, ә 1936 йылдың авгусында бөтә трамвай линиялары эшләүҙән туҡтай һәм автобус маршруттары менән алмаштырыла.

Бөгөн күпләп пассажир ташыуҙы Спокан транзит агентлығы (СТА) тәьмин итә. Хәҙер СТА яҡынса 150 автобусҡа эйә һәм 143 кв. миль (370 км²) майҙанлы территорияны хеҙмәтләндерә[146]. Спокан транзит агентлығы маршруттарының ҙур өлөшө үҙәктән Майҙандан юллана. Был тармаҡ менән юлланған пассажирҙар ҡалала һәр бер транспорт маршрутына эләгә ала.

Үткән быуаттың 90-сы йылдары аҙағында ташыуҙарҙың тиҙ йөрөшлө системаһын индереү тураһында һөйләшеүҙәр киң тарала. Тәҡдим ителгән яңы линия Майҙандан көнсығышҡа ҡарай Spokane Valley алып Liberty Lake тиклем үтәсәк, ә һуңынан Майҙандан Спокан халыҡ-ара аэропортына тиклем, Liberty Lake алып Coeur d’Alene] тиклем, һәм яңы Төньяҡ Спокан коридорына тиклем линиялар өҫтәләсәк[147]. 2006 йылда, $263 миллионлы проект тауыш биреү юлы менән билдәһеҙ ваҡытҡа ҡалдырылып кире ҡағыла. Һөйләшеүҙәрҙе алып барыу өсөн бойондороҡһоҙ йәмәғәт төркөмө The Inland Empire Rail Transit Association ойошторола[147].

Споканда Amtrak һәм Greyhound компанияларының тимер юл һәм автобус бәйләнеше бар, Spokane Intermodal Center аша тормошҡа ашырыла. Ҡалала Amtrak компанияһының Builder Empire Чикагонан килеүсе пассажир поезы туҡтай[148]. Шулай уҡ Сиэтл Портлендҡа ҡарай Spokane, Portland and Seattle Railway иҫке тимер юлдарынан мираҫҡа ҡалған төнгө рейстар башҡарыла.

Аэропорттары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Споканда Көнсығыш Вашингтон һәм Төньяҡ Айдахоны Спокан халыҡ-ара аэропорты (GEG) хеҙмәтләндерә. Спокандың Халыҡ-ара аэропорты ҙурлығы буйынса Вашингтон штатында икенсе аэропорт һанала, ул АҠШ граждандар авиацияһының Федераль идаралығы менән кесе транспорт үҙәге булып танылған[149]. Аэропорт Спокан үҙәгенән көнбайышҡа ҡарай 5 миль (8 км), алыҫлыҡта, яҡынса 10 минутлыҡ арала ята. Аэропорт менән ун эре авиалиния һәм өс йөк ташыу һауа юлы файҙалана[149]. Аэропорттың Халыҡ-ара аббревиатураһы — «GEG», 1960 йылға тиклем Geiger Field тарихи исемгә нигеҙләнгән һәм 1941 йылда авиация майоры Гарольд Гайгер хөрмәтенә аталған[150].

Спокандың көнсығышында Спокан йылғаһы яры буйында урынлашҡан Field Felts аэропорты дөйөм авиация аэропорты булып тора, ул Спокан округын хеҙмәтләндерә. Спокандың Халыҡ-ара аэропорты төҙөлгәнгә тиклем, ул төп аэропорт сифатында ҡулланыла.

Mead Flying Service ҙур булмаған шәхси аэропорт Спокан округында Мид районынан төньяҡҡа ҡарай яҡынса 1 миль (1,6 км) алыҫлыҡта урынлашҡан[151]. Дип-Парк аэопорты Спокандан төньяҡҡа ҡарай 22 миль (35 км) алыҫлыҡта урынлашҡан. Күләме бәләкәй генә булыуға ҡарамаҫтан, ике осоу һыҙатының иҡтисади әүҙемлеге ҡалаға 4 316 077 доллар килтерә[152].

Монро урамында дамба

Коммуналь хужалығы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Спокан ҡалаһы һыу менән тәьмин итеү, канализация һәм ҡаты көнкүреш ҡалдыҡтарын йыйыу муниципаль системалары менән идара итә. Споканда Вашингтон штатында Спокан ҡаты ҡалдыҡтарҙың төбәк сиситемаһы сиктәрендә булдырылған сүп-сарҙы энергияға эшкәртеү буйынса берҙән-бер завод бар, шулай уҡ ҡаты ҡалдыҡтарҙы йыйыу һәм сорттарға айырыу буйынса ике станция эшләй, улар Спокан ҡалаһы һәм Спокан округы хеҙмәттәшлегендә барлыҡҡа килгән[153]. Электр энергияһы эшкәртеүсе завод менән генерациялана һәм комплекстың эше өсөн өсөн ҡулланыла, ә артығы һатыла[153][154]. Тәбиғи газ һәм электр менән тәьмин Utilities Avista тәьмин итә, шул уҡ ваҡытта телевидение, интернет һәм телефония хеҙмәттәрен Qwest Communications һәм Comcast күрһәтә.

Билдәле кешеләре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Эддингс Дэвид — фэнтези жанрында америка яҙыусыһы-фантасы
  • Ясиновский Николай Николаевич — бында совет, рәсәй культурисы, халыҡ-ара класлы спорт мастеры йәшәгән.
  • Джон Стоктон Хьюстон — америка баскетболсыһы, һаҡсы позицияһында уйынсы.
  • Майлз Кеннеди - рок-йырсы, билдәле Alter Bridge, Slash төркөмдәр музыканты

Туғандаш ҡалалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ https://my.spokanecity.org/mayor/about/
  2. ↑ Explore Census Data – Spokane city, Washington — Бюро переписи населения США.
  3. ↑ Перепись населения США 2020 года / под ред. Бюро переписи населения США
  4. ↑ United States. Bureau of the Census 2010 U.S. Gazetteer Files (ингл.) — Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2010.
  5. ↑ http://www.spokesman.com/blogs/spincontrol/2013/aug/07/moveon-petition-spokane-sister-city-years-behind-times/
  6. ↑ United States. Bureau of the Census 2016 U.S. Gazetteer Files (ингл.) — Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2016.
  7. ↑ https://data.census.gov/cedsci/table?d=ACS%205-Year%20Estimates%20Detailed%20Tables / под ред. Бюро переписи населения США — 2022.
  8. ↑ https://data.census.gov/cedsci/table?t=Income%20and%20Poverty&g=0100000US,%241600000&tid=ACSST5Y2020.S1902 / под ред. Бюро переписи населения США — 2022.
  9. ↑ Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 345.
  10. ↑ About Counties: Washington. National Organization of Counties. Дата обращения: 25 март 2009. Архивировано 5 июнь 2008 года. 2008 йыл 5 июнь архивланған.
  11. ↑ 11,0 11,1 Tour Director Handbook, Spokane. Spokane Regional Convention & Visitors Bureau. Дата обращения: 10 декабрь 2008. 2008 йыл 19 декабрь архивланған.
  12. ↑ History of the Spokane Lilac Festival. Spokane Lilac Festival (февраль 2004). Дата обращения: 15 декабрь 2008. 2008 йыл 24 апрель архивланған.
  13. ↑ Census: 's second remains Spokane state'-largest city — Spokesman.com — Два. 23, 2011
  14. ↑ Likely Combined MSA
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Al Ruby et. (2006), pp. 5-6
  16. ↑ Al Ruby et. (2006), pp. 34
  17. ↑ 17,0 17,1 Al Ruby et. (2006), pp. 35
  18. ↑ Al Ruby et. (2006), pp. 29
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Oldham, Kit The North West Company establishes Spokane House in 1810. Essay 5099. HistoryLink (23 ғинуар 2003). Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  20. ↑ Phillips (1971), pp. 135
  21. ↑ Meinig (1993), pp. 69
  22. ↑ 22,0 22,1 Wilma, David J. J. Downing and S. R. Scranton file claims and build a sawmill at Spokane Falls in May 1871. Essay 5132. HistoryLink (27 ғинуар 2003). Дата обращения: 2 ғинуар 2009.
  23. ↑ Schmeltzer (1988), pp. 39
  24. ↑ Hudson, Kensel W. (Spring 1971). «Spokane: The First Decade» (Idaho State Historical Society).
  25. ↑ Schmeltzer (1988), pp. 40
  26. ↑ Oldham, Kit U.S. Army establishes Fort Spokane at the junction of the Spokane and Columbia rivers in 1882. Essay 5358. HistoryLink (4 март 2003). Дата обращения: 16 декабрь 2008.
  27. ↑ 18
  28. ↑ Wilma, David First train arrives at Spokane Falls on June 25, 1881. Essay 5137. HistoryLink (28 ғинуар 2003).
  29. ↑ Arksey, Laura Spokane Falls (later renamed Spokane) is incorporated as a first-class city on November 29, 1881. Essay 9176. HistoryLink (3 октябрь 2009).
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Schmeltzer (1988), pp. 44
  31. ↑ Stratton (2005), pp. 29-30, 32-33
  32. ↑ Arksey, Laura Great Spokane Fire destroys downtown Spokane Falls on August 4, 1889. Essay 7696. HistoryLink (20 март 2006). Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  33. ↑ 25
  34. ↑ 34,0 34,1 Spokane (city). Microsoft Encarta Online Encyclopedia. Дата обращения: 13 декабрь 2008. 2009 йыл 26 апрель архивланған.
  35. ↑ Spokane Neighborhoods: Hillyard. HistoryLink. Дата обращения: 19 декабрь 2008.
  36. ↑ 36,0 36,1 Stratton (2005), pp. 32
  37. ↑ Schmeltzer (1988), pp. 41
  38. ↑ Leigh, 1997, pp. 276.
  39. ↑ Father's Day is conceived by Spokane's Sonora Smart Dodd and celebrated for the first time in Spokane on June 19, 1910. HistoryLink.
  40. ↑ 30
  41. ↑ Stratton (2005), pp. 35
  42. ↑ Stratton (2005), pp. 38
  43. ↑ Stratton (2005), pp. 211-212
  44. ↑ 44,0 44,1 Stratton (2005), pp. 215
  45. ↑ Stratton (2005), pp. 207
  46. ↑ Wilma, David Expo 74 Spokane World's Fair opens on May 4, 1974. Essay 5133. HistoryLink (27 ғинуар 2003). Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  47. ↑ Schmeltzer (1988), pp. 85
  48. ↑ 48,0 48,1 Schmeltzer (1988), pp. 87
  49. ↑ Welcome to Downtown Spokane. Downtown Spokane Partnership. Дата обращения: 14 декабрь 2008.
  50. ↑ 50,0 50,1 Arksey, Laura Davenport Hotel (Spokane). Essay 7545. HistoryLink.
  51. ↑ Boggs, Alison. Vox Tower would be Spokane's tallest building, 'The Spokesman-Review' (May 4, 2006), стр. B3. 15 ғинуар 2009 тикшерелгән. 2009 йыл 16 август архивланған.
  52. ↑ Kendall Yards. Black Rock Development. Дата обращения: 7 ғинуар 2009. 2009 йыл 13 ғинуар архивланған.
  53. ↑ Dirty Mystery Rain Scientists Say Solved They ' ve 2015 йыл 26 декабрь архивланған. (инг.) сайты seattle.cbslocal.com, 9 июнь 2015
  54. ↑ Calculate distance between two locations. Time and Date AS. Дата обращения: 11 ғинуар 2009.
  55. ↑ GCT-PH1. Population, Housing Units, Area, and Density: 2000. United States Census Bureau. Дата обращения: 27 ғинуар 2009. 2020 йыл 12 февраль архивланған.
  56. ↑ 56,0 56,1 56,2 56,3 Station Information Data Sheet - Spokane, Washington. National Weather Service (апрель 2008). Дата обращения: 10 ғинуар 2009.
  57. ↑ Mount Spokane. Washington State Parks. Дата обращения: 4 февраль 2009. 2012 йыл 10 сентябрь архивланған.
  58. ↑ Spokane County Profile. Employment Security Department, Labor Market and Economic Analysis Branch (ғинуар 2001). Дата обращения: 18 декабрь 2008. 2007 йыл 6 февраль архивланған.
  59. ↑ NWS Spokane, WA. National Weather Service. Дата обращения: 11 февраль 2009.
  60. ↑ 2004 DeLorme. 5.0 Topo Delorme Побережье USA Region (CD-ROM) 5.0. January 24, 2009
  61. ↑ «World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated» (GIF). Проверено 2007-09-28.
  62. ↑ Godfrey, Bruce Köppen Classification for Washington (GIF). Idaho State Climate Services: Biological and Agricultural Engineering Department - University of Idaho (11 февраль 2000). Дата обращения: 13 декабрь 2008. 2008 йыл 15 декабрь архивланған.
  63. ↑ 63,0 63,1 Average Weather for Spokane, WA. The Weather Channel. Дата обращения: 7 ғинуар 2009. 2014 йыл 30 июнь архивланған.
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 Climate of Washington (PDF). Climates of the States, Climatography of the United States No. 60. National Weather Service. Дата обращения: 2 февраль 2009. 2015 йыл 11 февраль архивланған.
  65. ↑ 57
  66. ↑ About Us. City-County of Spokane Historic Preservation Office. Дата обращения: 19 декабрь 2008. Архивировано 7 октябрь 2007 года. 2007 йыл 7 октябрь архивланған.
  67. ↑ Moffatt, Riley. Population History of Western U.S. Cities & Towns, 1850-1990. Lanham, Maryland: Scarecrow, 1996, 334.
  68. ↑ Subcounty population estimates: Washington 2000-2009 (CSV). United States Census Bureau, Population Division (18 март 2009). Дата обращения: 17 июль 2010.
  69. ↑ Spokane city, Washington — Selected in the United States Social Characteristics: 2005-2007 2020 йыл 11 февраль архивланған.
  70. ↑ Spokane, WA MSA. Metro Area Membership Report. The Association of Religion Data Archives (2000). Дата обращения: 2 ғинуар 2009. 2008 йыл 3 декабрь архивланған.
  71. ↑ Stratton (2005), pp. 28
  72. ↑ 48
  73. ↑ 66
  74. ↑ Symbol not found, CNN. 23 май 2010 тикшерелгән.
  75. ↑ Schmeltzer (1988), pp. 93
  76. ↑ About Us. Signature Genomic Laboratories, LLC. Дата обращения: 6 февраль 2009. 2009 йыл 5 март архивланған.
  77. ↑ Symbol not found, CNN. 23 май 2010 тикшерелгән.
  78. ↑ Tatge, Mark Paradise, Slightly Dry. Best Places. Forbes.com LLC (23 апрель 2007). Дата обращения: 10 февраль 2009. 2009 йыл 18 август архивланған.
  79. ↑ Lydgate, Chris The Buck Stopped Here. Mansueto Ventures LLC (май 2006). Дата обращения: 10 февраль 2009.
  80. ↑ Riley, Kate. New spunk, new mayor spur Inland Empire's capital, 'The Seattle Times Company' (July 24, 2004). 4 февраль 2009 тикшерелгән.
  81. ↑ Economy. City of Spokane. Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  82. ↑ About Spokane. City of Spokane. Дата обращения: 14 декабрь 2008.
  83. ↑ Meyers, Jessica. Should Spokane learn to 'speak Canadian?', The Spokesman-Review (July 30, 2007). 13 декабрь 2008 тикшерелгән.
  84. ↑ Schmeltzer (1988), pp. 88
  85. ↑ 79
  86. ↑ 86,0 86,1 Destinations: Spokane, Washington. MLT Inc.. Дата обращения: 17 декабрь 2008. 2009 йыл 14 ғинуар архивланған.
  87. ↑ National Civic League. National Civic League Announces Recipients Of 2004 All-America City Award. Пресс-релиз. Проверено February 22, 2009. 2004 йыл 28 июнь архивланған.
  88. ↑ All-America City: Past Winners. National Civic League. Дата обращения: 22 февраль 2009. Архивировано 25 март 2008 года. 2009 йыл 22 август архивланған.
  89. ↑ Northwest Museum of Arts & Culture (MAC). Smithsonian Institution. Дата обращения: 8 февраль 2009. Архивировано 26 сентябрь 2008 года. 2008 йыл 26 сентябрь архивланған.
  90. ↑ All Initiative Spokane Ages Music | The Spovangelist 2011 йыл 27 август архивланған.
  91. ↑ Crane, Julianne. Take a walk for the arts, The Spokesman-Review (April 1, 2004). 25 ғинуар 2009 тикшерелгән. 2009 йыл 16 август архивланған.
  92. ↑ First Friday. Downtown Spokane Partnership. Дата обращения: 19 февраль 2009.
  93. ↑ Galleries. Davenport District, Spokane, Washington. Дата обращения: 19 февраль 2009. 2009 йыл 17 август архивланған.
  94. ↑ About SSO. Spokane Symphony. Дата обращения: 25 ғинуар 2009.
  95. ↑ History of the Spokane Jazz Orchestra. Spokane Jazz Orchestra. Дата обращения: 25 ғинуар 2009. 2009 йыл 27 август архивланған.
  96. ↑ About Interplayers. Interplayers Ensemble. Дата обращения: 24 ғинуар 2009.
  97. ↑ Spokane honors most famous hometowner Bing Crosby by naming theater after him, International Herald Tribune (December 7, 2006). 5 ғинуар 2009 тикшерелгән.
  98. ↑ Kershner, Jim Olmsted Parks in Spokane. Essay 8218. HistoryLink (18 июль 2007). Дата обращения: 6 ғинуар 2009.
  99. ↑ Schmeltzer (1988), pp. 64-65
  100. ↑ Arksey, Laura Spokane Board of Park Commissioners begins its duties on June 1, 1907. Essay 9387. HistoryLink (5 апрель 2010).
  101. ↑ Parks Tour. Spokane Park and Recreation Department. Дата обращения: 27 ғинуар 2009.
  102. ↑ 102,0 102,1 About the Park. Riverfront Park. Дата обращения: 25 ғинуар 2009. 2009 йыл 18 август архивланған.
  103. ↑ Natatorium Carousel/ Looff Carousel. City-County of Spokane Historic Preservation Office. Дата обращения: 25 ғинуар 2009. 2007 йыл 26 октябрь архивланған.
  104. ↑ Lilac Festival. Spokane Lilac Festival Association. Дата обращения: 29 март 2009. 2014 йыл 15 октябрь архивланған.
  105. ↑ Bloomsday History. Lilac Bloomsday Association. Дата обращения: 13 март 2009. 2007 йыл 14 сентябрь архивланған.
  106. ↑ A History: 1990-Present. Spokane Hoopfest Association. Дата обращения: 14 декабрь 2008. 2008 йыл 21 ноябрь архивланған.
  107. ↑ 99
  108. ↑ Spokane's GLBT Film Festival. Spokane Film Festival. Дата обращения: 24 ғинуар 2009.
  109. ↑ Spokane Interstate Fair. Fair and Expo Center. Дата обращения: 29 март 2009.
  110. ↑ Japan Week Spokane. Japan Week Spokane. Дата обращения: 5 март 2009.
  111. ↑ The Get Lit! Mission Statement. Eastern Washington University. Дата обращения: 5 март 2009.
  112. ↑ About OutSpokane. OutSpokane. Дата обращения: 5 март 2009. 2015 йыл 1 февраль архивланған.
  113. ↑ Recreation & Sports. Experience Spokane. Дата обращения: 25 ғинуар 2009.
  114. ↑ Knight, Stephen 1998 Memorial Cup Notebook. Canoe Inc. (8 май 1998). Дата обращения: 8 ғинуар 2009.(недоступная ссылка)
  115. ↑ 2002 Smart Ones Skate America. U.S. Figure Skating (27 октябрь 2002). Дата обращения: 24 ғинуар 2009. 2014 йыл 15 октябрь архивланған.
  116. ↑ !!№
  117. ↑ 117,0 117,1 Spokane, Wash., Selected to Host 2010 U.S. Figure Skating Championships. U.S. Figure Skating (5 май 2008). Дата обращения: 7 ғинуар 2009. 2011 йыл 13 июнь архивланған.
  118. ↑ 118,0 118,1 2007 State Farm U.S. Figure Skating Championships named "Sports Event of the Year", KHQ, WorldNow and KHQ (October 27, 2007). 15 декабрь 2008 тикшерелгән. 2009 йыл 26 август архивланған.
  119. ↑ 108
  120. ↑ Spokesman-Review.com, The Spokesman-Review. 25 ғинуар 2009 тикшерелгән. 2007 йыл 11 июль архивланған.
  121. ↑ Arbitron Radio Market Rankings: Spring 2008. Arbitron Inc. (14 март 2009). Дата обращения: 14 декабрь 2008. Архивировано 12 октябрь 2007 года. 2007 йыл 12 октябрь архивланған.
  122. ↑ Local Television Market Universe Estimates. Nielsen Media Research, Inc. (27 сентябрь 2008). Дата обращения: 18 декабрь 2008. 2004 йыл 4 июнь архивланған.
  123. ↑ City Government. City of Spokane. Дата обращения: 13 март 2009.
  124. ↑ 124,0 124,1 Council. City of Spokane. Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  125. ↑ Spokane Government. City of Spokane. Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  126. ↑ Mayor. City of Spokane. Дата обращения: 7 ғинуар 2009.
  127. ↑ Wiley, John K.. New Spokane mayor sworn in, succeeds recalled Jim West, The Seattle Times Company (January 23, 2006). 24 ғинуар 2009 тикшерелгән.
  128. ↑ Elected Officials. Washington Secretary of State (2009). Дата обращения: 10 ғинуар 2009.
  129. ↑ 129,0 129,1 Schmeltzer (2005), pp. 71
  130. ↑ President: Washington, CNN. 11 март 2009 тикшерелгән.
  131. ↑ Precinct Level Results. Spokane County Elections. Дата обращения: 8 июль 2009. 2009 йыл 16 август архивланған.
  132. ↑ Chase, James E. (1914-1987). HistoryLink. Дата обращения: 4 март 2009.
  133. ↑ About Spokane Public Library. Spokane Public Libraries. Дата обращения: 25 ғинуар 2009. 2009 йыл 16 август архивланған.
  134. ↑ Spokane Public Library. Spokane Public Libraries. Дата обращения: 25 ғинуар 2009. 2009 йыл 18 март архивланған.
  135. ↑ Visit Our Schools. Spokane Public Schools. Дата обращения: 6 ғинуар 2009. Архивировано 22 август 2008 года. 2008 йыл 22 август архивланған.
  136. ↑ Kershner, Jim Gonzaga University. Essay 8097. HistoryLink (21 февраль 2007).
  137. ↑ Arksey, Laura Whitworth College. Essay 8125. HistoryLink (21 апрель 2007).
  138. ↑ Riverpoint Online. Washington State University. Дата обращения: 26 ғинуар 2009. 2008 йыл 26 июнь архивланған.
  139. ↑ Healthcare. Greater Spokane, Incorporated. Дата обращения: 10 февраль 2009. 2009 йыл 17 август архивланған.
  140. ↑ Every Child Needs a Medical Home. Shriners International & Shriners Hospitals for Children. Дата обращения: 1 февраль 2009. Архивировано 23 август 2009 года. 2009 йыл 23 август архивланған.
  141. ↑ City of Spokane Traffic Flow Map. City of Spokane, Washington (2008). Дата обращения: 31 март 2009. Архивировано 18 март 2010 года. 2010 йыл 18 март архивланған.
  142. ↑ Official State Highway Map. Olympia, Washington: Washington State Department of Transportation (2008). Дата обращения: 13 март 2009. 2011 йыл 11 июнь архивланған.
  143. ↑ I-90 - Spokane to Idaho State Line. Washington State Department of Transportation (Fall 2008). Дата обращения: 14 декабрь 2008. 2008 йыл 23 ноябрь архивланған.
  144. ↑ 144,0 144,1 North Spokane Corridor Quick Facts. Washington State Department of Transportation. Дата обращения: 23 декабрь 2008. 2014 йыл 20 октябрь архивланған.
  145. ↑ Kershner, Jim Spokane's Streetcars. Essay 8080. HistoryLink (25 ғинуар 2007). Дата обращения: 5 март 2009.
  146. ↑ Frequently Asked Questions. Spokane Transit. Дата обращения: 24 ғинуар 2009. 2009 йыл 31 ғинуар архивланған.
  147. ↑ 147,0 147,1 The "Vision". InlandRail. Дата обращения: 14 декабрь 2008. 2009 йыл 18 август архивланған.
  148. ↑ Amtrak Stations - Spokane, WA (SPK). National Railroad Passenger Corporation. Дата обращения: 16 ғинуар 2011.
  149. ↑ 149,0 149,1 Spokane International Airport. Spokane International Airport. Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  150. ↑ Frequently asked Questions. Spokane International Airport. Дата обращения: 13 декабрь 2008.
  151. ↑ Mead Flying Service - Spokane, WA. WSDOT. Дата обращения: 30 март 2009. 2010 йыл 26 апрель архивланған.
  152. ↑ Deer Park Municipal Airport - Spokane County, WA. WSDOT. Дата обращения: 30 март 2009. 2010 йыл 26 апрель архивланған.
  153. ↑ 153,0 153,1 Roesler, Richard. Plant's electricity could gain value with ‘renewable’ status (Reprint), 'Spokesman-Review' (25 February 2009). 1 апрель 2009 тикшерелгән.
  154. ↑ The Spokane Regional Solid Waste System. Spokane Regional Solid Waste System. Дата обращения: 1 апрель 2009. Архивировано 24 март 2009 года. 2009 йыл 24 март архивланған.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Спокан_(Вашингтон)&oldid=1223768» битенән алынған