Турай Ишәлин
| Турай Ишәлин | |
| Тыуған көнө |
билдәһеҙ |
|---|---|
| Тыуған урыны |
Нуғай даруғаһы, Ҫыбы‑Мең улусы |
| Вафат булған көнө |
билдәһеҙ |
| Вафат булған урыны |
билдәһеҙ |
| Подданлығы | |
Турай Ишәлин — йөҙ башлығы. 1773—1775 йылғы Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашыусы, Е. И. Пугачёвтың полковнигы.
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Сығышы менән Нуғай даруғаһы Ҫыбы‑Мең улусы башҡорттарынан. Ҫыбы‑Мең улусы йөҙ башлығы.
1773 йылда Е. И. Пугачёвтың етәкселегендә Крәҫтиәндәр һуғышы тоҡанғас, ноябрҙә баш күтәреүселәр яғына сыға. Нуғай һәм Ҡазан даруғаларында баш күтәреүсе отрядтар ойоштора[1].
1774 йылдың ноябрь аҙағында ихтилалсылар ғәскәре полковниктары Ҡасҡын Һамаров, Ҡаранай Моратов, Ҡыҙрас Муллаҡаев, Ҡанбулат Юлдашев, Буҙан Смаҡов һәм Нуғай даруғаһының башҡа старшиналары менән берлектә Өфөнө ҡамауға алыуҙы ойоштора[2]. Өфөнө штурмлауҙа ҡатнаша, ҡаланы ирекле тапшырыу тураһында ҡамауҙағылар менән һөйләшеүҙәр алып бара[1].
1774 йылдың июнендә Буҙан Смаҡов, Ҡасҡын Һамаров, Ҡотлогилде Абдрахмановтар менән бергә 1500 кешенән торған ҡатнаш отряд етәкселегендә Өфө провинцияһының Бөгөлсән ауылы янында хөкүмәт ғәскәрҙәренә ҡаршы алыштарҙа ҡатнаша; июнь—июлдә Бөгөлмә ведомствоһы Дүсмәт ауылы янындағы, Өршәк һәм Дим йылғаларының үрге ағымындағы хөкүмәт ғәскәрҙәренә ҡаршы һуғыштарҙа ҡатнаша. Буҙан Смаҡов, Ҡотлогилде Абдрахманов һәм Ҡасҡын Һамаров менән берлектә Өфөгә яу әҙерләй[2].
Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 Ҡолбахтин Н. М. Турай Ишәлин // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ 2,0 2,1 Кулбахтин Н. М. Нуғай даруғаһының башҡорт юлбашсылары // Ватандаш. — 2005. — № 6. — С. 62—63. — ISSN 1683-3554.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Кулбахтин Н. М. Башкирские вожди Крестьянской войны 1773—1775 годов. Ч.1. — Уфа, 2005.
- Таймасов С. У. Восстание 1773—1774 гг. в Башкортостане. — Уфа: Китап, 2000. — 376 с. — ISBN 5-295-02163-7.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Ҡолбахтин Н. М. Турай Ишәлин // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.