Эстәлеккә күсергә

Чжан Имоу

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Чжан Имоу
Рәсем
Зат ир-ат[1][2]
Гражданлыҡ  Ҡытай
Кана әлифбаһында исеме チャン・イーモウ
Тыуған көнө 2 апрель 1950({{padleft:1950|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:2|2|0}})[3][4] (74 йәш) или 14 ноябрь 1951({{padleft:1951|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:14|2|0}})[3] (73 йәш)
Тыуған урыны Сиань, Ҡытай
Внебрачный партнёр Chen Ting[d] һәм Гун Ли[d]
Һөнәр төрө кинорежиссёр, актёр, сценарий яҙыусы, кинопродюсер, оператор-постановщик
Биләгән вазифаһы Ҡытай халыҡ сәйәси кәңәшләшеү советының Бөтә Ҡытай комитеты ағзаһы[d]
Уҡыу йорто Пекинская киноакадемия[d]
Сәнғәт йүнәлеше fifth generation Chinese cinema[d][5]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Азиатская кинопремия за прижизненные достижения[d] (22 март 2010)

Golden Rooster Award for Best Director[d] (1999)

Golden Rooster Award for Best Director[d] (2000)

Golden Rooster Award for Best Director[d] (2003)

Кинопремия "Золотой петух", номинация "Лучший актёр"[d] (1988)

Азиатская премия культуры Фукуока[d] (2002)

Гран-при Каннского кинофестиваля[d] (1994)

гран-при жюри Берлинале[d] (2000)

Серебряный лев[d] (1991)

премия BAFTA за лучший неанглоязычный фильм[d] (1993)

премия BAFTA за лучший неанглоязычный фильм[d] (1995)

почётный доктор Йельского университета[d] (23 май 2010)

Досье в Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d]
 Чжан Имоу Викимилектә

Чжан Имоу (ҡытайса 张艺谋|Zhāng Yìmóu; 14 ноябрь 1951 йыл) — Ҡытай актёры, режиссёр, продюсер һәм сценарист.

Биографияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Чжан Имоу 1951 йылдың 14 ноябрендә Ҡытай Халыҡ Республикаһы Шэньси провинцияһының Сиань ҡалаһында Гоминьдан консерватив сәйәси фирҡәһе яҡлылар ғаиләһендә тыуған. Чан Кайши армияһында оло ағаһының хәрби хеҙмәттә булғаны өсөн «мәҙәни инҡилап» ваҡытында Имоу мәктәптән ҡыуыла һәм төҙәтеүгә ауыл хужалығы коммунаһына ебәрелә. Шулай итеп, 1968 йылдан 1971 йылғаса ул ауыл хеҙмәте менән мәшғүл була, артабан 1971—1978 йылдарҙа туҡыу фабрикаһында эшләй. Был осорҙа Чжан Имоу һүрәт төшөрөү һәм һәүәҫкәр нигеҙҙә фотография менән мауығып китә (үҙенең тәүге камераһын һатып алырға аҡса йыйыу маҡсатынан 18 лет йәшендә донор була һәм биш ай дауамында ҡан тапшыра).

1978 йылда Пекин киноакадемияһы асылғанда Чжан Имоуға 27 йәш була — нисек үҫмер егет-ҡыҙҙар менән имтихан тапшыраң инде… Хыялын тормошҡа ашырыу өсөн уға шәхсән илдең мәҙәниәт министрлығына мөрәжәғәт итергә тура килә: «Мәҙәни инҡилап арҡаһында 10 йыл ғүмерен юғалтыусы»ға ташлама яһауҙы һорап яҙған ғаризаһына бер потфель тиерлек фотографияларын да өҫтәй. Уның үтенесен ҡәнәғәтләндерәләр, һөҙөмтәлә Чжан Имоу киноакадемияһы студенты булыу бәхетен татый һәм был һөнәри уҡыу йортон 1982 йылда уңышлы тамамлай.

Ҡытайҙа ҙур уңыш яулаған һәм, донъя экрандарына сығып, илдә төшөрөлгәндәр араһынан тәүгеләрҙең береһе булып Берлин кинофестиваленең «Алтын айыу» призын яулаған «Ҡыҙыл гаолян» исемле дебют фильмендә үк Чжан Имоу үҙен күренекле режиссёр итеп таныта. Уның ижад емештәрен артабан Европала хайран ҡалып ҡабул итәләр, сөнки әҫәрҙәрҙә һәр саҡ етди социаль проблемалар күтәрелә, һәм шул сәбәптән дә инде режиссёр «диссидент» булараҡ танылыу ала. Атап әйткәндә, уның Ҡытай яҙыусыһы Юй Хуаның «Йәшәргә» исемле романы буйынса төшөргән фильмын үҙ илендә күрһәтеү тыйылғандан һуң, Европала һәм АҠШ-та ул айырыуса ҙур ҡыҙыҡһыныу тыуҙыра.

2005 йылда Чжан Имоу Парижда Италияның танылған композиторы, музыкала «веризм» йүнәлешенең сағыу вәкилдәренең береһе Джакомо Пуччиниҙың (1858—1924) «Турандот» операһын сәхнәләштерә, төп партияны Ирина Гордей башҡара. Әҫәрҙе масштаблы һәм сағыу итеү өсөн костюмдар һәм декорациялар буйынса режиссёр үҙенең ватандаш рәссамдарын йәлеп итә, тамашала 450-гә яҡын статист ҡатнаша. Чжан Имоу Европа опера мәктәбе үҙенсәлектәрен Ҡытай операһының декоратив шартлылыҡтары менән оҫта берләштереүгә өлгәшә. Әйткәндәй, был опера спектакле яҙмаһын Рәсәйҙең «Культура» телеканалы 2011 йылдың 20 мартында беҙҙең ил тамашасыларына тәҡдим итә.

Шул ваҡыттан бирле Чжан Имоу күп һанлы һәм төрлө кимәл бүләктәргә лайыҡ була, әммә уның киң ҡатлам тамашасылар алдында ныҡлап танылыуы тарихи темаға бағышланған монументаль «Герой» (2002) һәм «Осоусы хәнйәрҙәр йорто» (2004) кинофильмдары менән бәйле. Улар, донъя экрандарын урап сығып, 177 һәм 90 миллионға яҡын доллар касса йыйымдары туплаған. Үҙенең был ижад емештәрендә режиссёр, төрлө төҫтәр менән үҙенсәлекле эш итә белеүен тулыһынса күрһәтеп, әҫәрҙрендәге һәр күренеште тиерлек аҫыл сәнғәт өлгөһөнә әйләндергән. Кино белгестәре билдәләүенсә, тышҡы эстетикала юғары кимәлдәге эске философик һәм хистәр төйөнлөгөн йыйған көслөлөк сағыла. Ә уның сираттағы «Алтын сәскә ҡарғышы» фильмы төҫтәрҙең ныҡ уйнауы менән шаҡ ҡатыра һәм касса йыйымы буйынса Ҡытай рекордын ҡуя.

Бөгөн Ҡытайҙың иң ныҡ танылыу алған ике актрисаһы Гун Ли менән Чжан Цзыи нәҡ Чжан Имоу ярҙамы менән оло кинематографҡа юл ала — уларҙың икеһе лә Үҙәк драма академияһы студенттары булғанда уҡ тәүге тапҡыр уның фильмдарына саҡырыла.

Пекинда 2008 йылда үткән Йәйге Олимпия уйындарының асыу һәм ябыу тамашаларының төп ҡуйыусыһы Чжан Имоу була, ошо арҡала ул кино менән бәйле барлыҡ эштәрен туҡтатып тора.

Фильмография

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Режиссёр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
“ Әгәр ҙә Чжан Имоу әҫәрҙәре менән нимә әйткәнен иғтибар менән тыңлаһаң, ууларҙың генераль мотивын яҡшы ишетербеҙ — азатлыҡ, азатлыҡ, шәхес азатлығы! ”

— C. Торопцев

Йыл Исеме Ҡытай телендәге исеме Комментарийҙар
1987 Красный гаолян 红高粱 Алтын айыу
1989 Операция «Пума» 代号美洲豹 (сорежиссёр)
1990 Цзюй Доу 菊豆
1991 Подними красный фонарь 大红灯笼高高挂 Венеция кинофестивале — Көмөш арыҫлан
Инглиз телле булмаған иң яҡшы фильм өсөн BAFTA премияһы
1992 Цю Цзюй обращается в суд 秋菊打官司 Көмөш арыҫлан
1994 Душа живописца 画魂 (сорежиссёр)
1994 Жить 活着 Канн кинофестивале — Гран-при
Инглиз телле булмаған иң яҡшы фильм өсөн BAFTA премияһы
1995 Шанхайская триада 摇啊摇，摇到外婆桥
1995 Люмьер и компания Эпизод «Zhang Yimou/China»
1997 Сохраняй спокойствие 有話好好說
1999 Ни одним меньше 一个都不能少 Алтын арыҫлан
1999 Дорога домой 我的父亲母亲 Көмөш айыу
2000 Счастье на час 幸福時光
2002 Герой 英雄 Альфред Бауэр премияһы
2004 Дом летающих кинжалов 十面埋伏
2005 Путь в тысячу миль 千里走单骑
2006 Проклятие золотого цветка 满城尽带黄金甲
2007 У каждого своё кино Эпизод «Вечер в кино» («En Regardant le Film»)
2009 Женщина, пушка и лапша 三枪拍案惊奇
2010 Под ветвями боярышника 山楂树之恋
2011 Цветы войны 金陵十三釵
2014 Возвращение 归来
2016 Великая стена 长城
2018 Тень 影

Оператор

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Йыл Исеме Ҡытай телендәге исеме Комментарий
1982 Красный слон 红象
1983 Один и восемь 一个和八个 реж. Чжан Цзюньчжао
1984 Жёлтая земля 黃土地 реж. Чэнь Кайгэ
1986 Старый колодец 老井 реж. Ву Тяньмин
1986 Большой парад 大阅兵 реж. Чэнь Кайгэ

Актёр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Йыл Исеме Ҡытай телендәге исеме Комментарий
1986 Старый колодец 老井 Сунь Ванцзян
1987 Красный гаолян 红高粱
1989 Терракотовый воин 古今大战秦俑情 генерал Мэн Тяньфан
1997 Сохраняй спокойствие 有话好好说 Лю Дэлун

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Кроме того, три фильма Имоу номинировались на премию «Оскар» за лучший иностранный фильм: «Цзюй Доу» (1991), «Подними красный фонарь» (1992) и «Герой» (2003 год). Ленты «Шанхайская триада» и «Дом летающих кинжалов» получили номинации на «Оскар» за лучшую операторскую работу, а «Проклятие золотого цветка» номинировался на «Оскар» в категории «Лучший дизайн костюмов».

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ Record #111742197 // VIAF (билдәһеҙ) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Internet Movie Database (ингл.) — 1990.
  4. ↑ Zhang Yimou // SNAC (ингл.) — 2010.
  5. ↑ Zhang Yimou // https://www.biografiasyvidas.com/biografia/z/zhang_yimou.htm

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Чжан_Имоу&oldid=1186531» битенән алынған