Шишмә-Борай

Шишмә-Борай
Ил	РәсәйРәсәй
Координаталар	55°51′37″ с. ш. 55°31′24″ в. д.
Һанлы танытмалар
ОКАТО коды	80 218 837 005
ОКТМО коды	80 618 437 131
Шишмә-Борай

Шишмә-Борай (рус. Чишма-Бураево) — Башҡортостандың Борай районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 140 кеше. Почта индексы — 452965, ОКАТО коды — 80218837005.

Тарихы

1795 йылғы рәүиз материалдарына ярашлы Шишмә-Борай ауылында 188 башҡорт һәм 123 мари йәшәй, әммә артабанғы рәүиздәрҙә ауылда тик башҡорттарҙың ғына йәшәүе теркәлә: 1819 йылда - 252 башҡорт, 1834 йылда 308 башҡорт, 1859 й. - 520, 1834 й. - 308, 1859 й. - 520, 1870 й. - 442, 1920 й. - 196 башҡорт.

Йәлдәк ырыуының ир-егеттәре Рәсәй империяһы алып барған хәрби походтарҙа, сик буйын һаҡлауҙа әүҙем ҡатнаша. Мәҫәлән, поход старшинаһы, дистанция начальнигы зауряд- йөҙ башы Хөсәйен Сәфәров (Йосоптың улы) 7 тапҡыр сик буйы хеҙмәтендә була: Рәсәйҙең Ҡытай менән булған сик буйы һыҙатында, Верхнеуральск, Ырымбур, Орск һәм Гөбөрлө ҡәлғәләрендә. Уның улы Исмәғил дә атаһы юлынан китә, хәрби бурыстарын намыҫ менән үтәй. 24 йәшлек Хәмит Ашимов 1812 йылғы Ватан һуғышында ҡатнаша һәм яу ҡырында шәһит була.

1917 йылғы халыҡ иҫәбен алыу ауылдағы 213 ихатала 1 мең 803 башҡорттоң йәшәүен теркәй.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	140	64	76	45,7	54,3

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Борай): 16 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Яңы Таҙлар): 3 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Яңауыл): 84 км

Билдәле шәхестәре

• Саяпов Искәндәр Әғзәм улы (15.09.1934—8.07.2008), сценограф, рәссам. 1985—1997 йылдарҙа Туймазы татар дәүләт драма театрының баш рәссамы. 1980 йылдан СССР Рәссамдар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған рәссамы (1994). Халыҡ театрҙарының зона смотры (Өфө, 1973), Бөтә Рәсәй СССР художество вуздары студенттарының диплом эштәре күргәҙмәһе (Ленинград, 1978) лауреаты.

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 5 сентябрь 2019)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.  (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 5 сентябрь 2019)
• Коллектив авторов. История башкирских родов. Елдяк. / Хамидуллин С. И.. — Уфа: Китап, 2015. — Т. 13,. — С. 92-93. — 600 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-5-85051-605-5.

Һылтанмалар

• Шишмә-Борай // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 5 сентябрь 2019)
• Чишма-Бураево на портале «Генеалогия и Архивы»  (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 5 сентябрь 2019)