Ғәскәрова Гөлфирә Ильяс ҡыҙы
| Ғәскәрова Гөлфирә Ильяс ҡыҙы | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 СССР Рәсәй |
| Тыуған көнө | 7 июнь 1956 (67 йәш) |
| Тыуған урыны | Усман, Төрөмбәт ауыл Советы (Ауырғазы районы), Ауырғазы районы, Башҡорт АССР-ы, РСФСР, СССР |
| Һөнәр төрө | журналист, тәржемәсе, уҡытыусы |
| Уҡыу йорто | Башҡорт дәүләт университеты |
Ғәскәрова Гөлфирә Ильяс ҡыҙы (рус. Гаскарова Гульфира Ильсовна ; 7 июнь 1956 йыл) — матбуғат ветераны, йәмәғәт эшмәкәре, журналист, тәржемәсе, Рәсәй Федерацияһы һәм Башҡортостан Республикаһы Яҙыусылар (2022) һәм Журналистар союздары (2000) ағзаһы, 1981—2001 йылдарҙа Асылыкуль-Балҡантау район гәзитенең мөхәррир урынбаҫары, 2001—2011 йылдарҙа Дәүләкән районы хакимиәтендә мәғлүмәт-аналитика бүлегенең баш белгесе, бүлек етәксеһе, Әхиәр Хәким исемендәге әҙәбиәт премияһы лауреаты (2014).
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Гөлфирә Ильяс ҡыҙы Ғәскәрова 1956 йылдың 7 июнендә Башҡорт АССР-ының Ауырғазы районы Уҫман ауылында белемле, мәҙәниәтле Аҡбулатовтар ғаиләһендә тыуған. Атаһы, Аҡбулатов Ильяс Хәбибрахман улы, һуғыш ветераны, күп йылдар клуб мөдире, ферма мөдире, бригада партия ойошмаһы секретары, Ауырғазы район гәзитенең әүҙем ауыл хәбәрсеһе була. Әсәһе, Аҡбулатова Рәйхана Әхиәр ҡыҙы, физика, математика фәндәре, башланғыс кластар уҡытыусыһы булып эшләй, 5 балаға ғүмер бирә, ижад менән шөғөлләнә. Шиғырҙары район гәзитендә баҫыла. «Изге тойғоларҙан тыуған юлдар» мәҡәләһендә Гөлфирә Ильяс ҡыҙы:
|
Шиғриәт өлкәһендә профессиональ кимәлдә шөғөлләнеүселәр күҙлегенән ҡарағанда, әсәйемдең шиғырҙарын, моғайын, үтә ябай, өлгөрөп етмәгән тип тәнҡитләргә лә булалыр. Шулай ҙа минең өсөн улар тап шул ябайлығы, ихласлығы менән яҡын. Кеше тирә-йүндәге хозурлыҡҡа, матур шәхестәргә һоҡланып, үҙендә тыуған кисерештәрҙе, хис-тойғоларҙы башҡаларға ла еткереү теләге менән ҡәләмгә тотона бит. Минеңсә, был осраҡта рифмалар камиллығы, ритмдың төҙөклөгө түгел, ә фекерләү, һығымта яһау һәләте һәм әлеге ихласлыҡ мөһимерәк.[1] | 
|
Гөлфирә Ильяс ҡыҙы Усман башланғыс белем биреү мәктәбенән һуң, Ишембай ҡалаһындағы 1-се мәктәп-интернатта һигеҙ йыллыҡ, Өфөләге 1-се мәктәп-интернатында урта белем ала. 1978 йылда Башҡорт дәүләт университетының сит телдәр факультетын тамамлай, инглиз теле уҡытыусыһы һөнәрен ала. Хеҙмәт юлын Ауырғазы районы Мораҙым урта мәктәбендә инглиз теле уҡытыусыһы булып башлай.
Ижади эшкә ынтылыш уны 1981 йылда Дәүләкән район гәзитенә алып килә һәм корректор булып эш башлай, ошо редакцияла мөхәррир урынбаҫарына тиклем юл үтә.
2001 йылда Дәүләкән районы хакимиәтендә яңы ойошторолған мәғлүмәт-аналитика бүлегенә баш белгес вазифаһына тәғәйенләнә. 2003—2011 йылдарҙа бүлек етәксеһе вазифаһын башҡара.[2]
Йәмәғәт эшмәкәрлеге[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Күп йылдар район ҡатын-ҡыҙҙар советы ағзаһы, район башҡорттары ҡоролтайының башҡарма комитеты ағзаһы, һайлау кампанияларында ҡатнаша. 1996 йылдан район «Дим» әҙәби берекмәһе ағзаһы. 2021 йылда «Ҡатын-ҡыҙ — милләт әсәһе» республика конкурсында «Өлкән быуындың әүҙем йәмәғәтсеһе» номинацияһы лауреаты.
Ижады[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Мәктәп йылдарынан уҡ ижад менән мауыға, шиғыр, нәҫер жанрын үҙ итә. Ауырғазы һәм Дәүләкән район гәзиттәрендә шиғырҙары баҫылып тора, «Илһам шишмәләре» фестиваленең «Йәйғор-2001» альманахына, «Дим тулҡындары» (2008) һ.б шиғри йыйынтыҡтарға инә.
Тәржемә эштәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
90-сы йылдарҙан башҡорт яҙыусыларының хикәйәләрен рус теленә тәржемәләүгә күсә. Иң тәүге эше Гөлсирә Ғиззәтуллинаның «Ҡорбан килтереү» хикәйәһе 2004 йылда «Бельские просторы» журналында баҫылып сыға. 2016 йылда «Бельские просторы» журналының «Тәржемә» номинацияһы лауреаты. Республика баҫмаларынан тыш, эштәре "Литературная газета"ла, «ЛиФФТ» Бөтә Рәсәй әҙәби журналында, «Шёпот музы» китабында һәм Мәскәүҙә нәшер ителгән Рәсәй фантаст-яҙыусылар йыйынтығында баҫыла.[3]
20-нән ашыу авторҙың проза әҫәрҙәрен тәржемәләгән. Улар араһында Башҡортостандың халыҡ яҙыусылары: Таңсулпан Ғарипова һәм Ринат Камал, танылған әҙиптәр: Гөлнур Яҡупова, Ғәли Ибраһимов, Тамара Юлдашева, Риф Мифтахов, Фәрзәнә Аҡбулатова, Айгиз Баймөхәмәтов, Лариса Абдуллина, Мөнир Ҡунафин, Миләүшә Ҡаһарманова, яҡташ яҙыусы Миңзәлә Хәлилова. Миңзәлә Хәлилованың «Наҙлыҡай һәм Ҡояш балалары» тип аталған әкиәтен рус һәм инглиз телдәренә тәржемә иткән.[4]
Барлығы 60-ҡа яҡын хикәйә, 12 повесть, 2 роман, уларҙан тыш Зәки Әлибаевтың «Хәҙерге башҡорт романдарының поэтикаһы» тип аталған монографияһы, бер нисә авторҙың юлъяҙмалары өҫтөндә эшләй. Улар араһында Мөнир Ҡунафиндың Украиналағы махсус хәрби операция биләмәһенә командировкаһы хаҡында «Ағиҙел» журналында баҫылған ҙур ике мәҡәләһе. Шулай уҡ талантлы шағирә, танылған журналист Зөһрә Ҡотлогилдинаның тыл батырҙарына, һуғыш осоро балаларының әсе яҙмышына арналған өс томлыҡ китабынан, бер томлыҡ хәтирәләрен тәржемәләй.
Бүләктәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2014 йылда «Әҙәби тәржемә» номинацияһында Әхиәр Хәким исемендәге премия
2016 йылда «Тәржемә» номинацияһында "Бельские просторы журналын лауреаты
2023 йылда әҙәби тәржемә буйынса республика конкурсы финалисы дипломы
Китаптар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Айгиз Баймухаметов. Не оставляй, мама!: Повесть. Уфа: Инеш, 2014 176 с.
Айгиз Баймухаметов. Не оставляй, мама!: Повесть. Уфа: Китап, 2016 176 с.
Лидия Сафаргулова. Тау: Повесть. М.: «Издательские технологии», 2017
Фарзана Акбулатова. Живые камушки: Рассказ / Шепот музы: Сборник. М.:Сияние, 2018 283 с.
Гали Ибрагимов. Кинзя: Исторический роман. Книга третья «Сенатор народного царя». Уфа: Китап, 2018 708 с.
Мунир Кунафин. Инстинкт: Повесть. Верность: Рассказ. Сати: Рассказ // в книге «Под устаревшим солнцем»: Повести и рассказы. Уфа: Китап, 2019
Минзаля Халилова. Книга-путешественница: Рассказ/ Сборник российских писателей-фантастов. Москва: ООО «Издательство РСП», 2019—325 с.
Гульфира Гаскарова. От увлечения — к творчеству: Переводы произведений восьми башкирских авторов // Уфа, издательство «Самрау», 2021—190 с.
Минзаля Халилова. Дети Солнца: Сказка. Уфа, издательство «Юлдаш»,2023 — 15 с.
Гәзит-журналдарҙа баҫылған тәржемәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Гульсира Гиззатуллина. Жертвоприношение: Рассказ // Бельские просторы, 2004, № 3
Риф Мифтахов. Избавление: Рассказ // Бельские просторы, 2005, № 5
Риф Мифтахов. Возвращение: Рассказ // Бельские просторы, 2007, № 11
Айгиз Баймухаметов. Не оставляй мама: Повесть// Бельские просторы,2013, № 11.
Лариса Абдуллина. Дух Балкантау: Повесть // Бельские просторы, 2016, № 7.
Лира Якшибаева. Зиляйлюк: Повесть // Бельские просторы, 2016, № 8
Гали Ибрагимов. «Кинзя»: Отрывок из третьей книги романа // Бельские просторы, 2017, № 1 — 6
Тамара Юлдашева. Мамина бабочка: Рассказ // Бельские просторы, 2018,
Миляуша Кагарманова. Возвращение: Рассказ // Бельские просторы, 2018,
Мунир Кунафин. Верность: Рассказ // Бельские просторы, 2018, № 11
Фарзана Акбулатова. Живые камушки: Рассказ // Бельские просторы, 2019,
Алия Саматова. Кукушка: Рассказ // Бельские просторы, 2019, № 8.
Фарзана Акбулатова. Заблудившиеся: Рассказ // Бельские просторы, 2020,
Ринат Камал. Тахият: Повесть // Бельские просторы, 2021, № 2.
Ринат Камал. Любовь дьявола: Повесть // Бельские просторы, 2021, № 11.
Ринат Камал. Бродяга-весельчак: Повесть // Бельские просторы, 2022, № 8.
Миляуша Кагарманова. Последняя охота: Рассказ // Бельские просторы,2022, № 9
Ринат Камал. Две жизни: Повесть// Бельские просторы, 2023, № 5-6.
Гульнур Якупова. Глаза: Новелла // Ватандаш, 2018, № 6.
Тансулпан Гарипова. «Урок»: Рассказ/ Ватандаш, 2020, № 4.
Миляуша Кагарманова. «Потеря моя — моя находка»: Рассказ //
Литературная газета. № 39 за 2017 год.
Минзаля Халилова. Кто там у калитки?: Рассказ // Альманах ЛиФФТ. 2018,
Минзаля Халилова. По следам забытой мелодии: Рассказ // Альманах ЛиФФТ. 2018, № 3
Минзаля Халилова. Серебряные серьги: Рассказ // Альманах ЛиФФТ. 2019,
Минзаля Халилова. Две осины: Рассказ// Журнал «Дагестан». 2022
Уның тураһында[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Гөлзәйнәп Нафиҡова. «Үҙебеҙҙең Гөлфирә». «Рух» гәзите, 26.02.2009.
Хәтирә Шәрипова. «Ижадҡа кәртә юҡ». «Башҡортостан» гәзите,27.03.2010.
Вера Пахомова."На соискание премии Ахияра Хакимова". Газета «Асылыкуль». 30.09.2013.
Ләйлә Хөсәйенова. «Шиғри күңелле тәржемәсе». «Рух» гәзите. 27.09.2014.
Минира Бикәнәсова. «Ижадҡа арналған ғүмер». «Рух» гәзите. 28.05.2016.
Вера Пахомова. "Стала лауреатом «Бельских просторов». Газета «Асылыкуль». 25.02.2017.
Сергей Чиков. «Им многое по плечу». Газета «Асылыкуль». 12.03.2021.
Алия Уразбахтина. «От увлечения — к творчеству». Газета «Асылыкуль».1.04.2022.
Лилия Гайсина. «Оценили мастерство наших переводчиков». Газета"Асылыкуль". 4.01.2024.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Гөлфирә Ғәскәрова. Изге тойғоларҙан тыуған юлдар. Рух (8 март 2023). Дата обращения: 9 февраль 2024.
- ↑ «Дим тулҡындары» шиғри йыйынтыҡ, 2006 й., 86-87-се б.б.
- ↑ Алия Уразбахтина. «От увлечения — к творчеству». Газета «Асылыкуль».1.04.2022.
- ↑ Лилиә Ғайсина. Яҡташыбыҙҙың яңы ҡаҙанышы. «Балҡантау» 3 февраль, 2023
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Шиғри йыйынтыҡ. «Дим тулҡындары». — Дәүләкән: Дәүләкән ҡала типографияһы, 2005. — 179 с.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Алия Уразбахтина. «От увлечения — к творчеству». Газета «Асылыкуль».1.04.2022.
- Лилия Гайсина. «Оценили мастерство наших переводчиков». Газета"Асылыкуль". 4.01.2024.