Арыҫлан Ранғолов
| Арыҫлан Ранғолов | |
| Тыуған көнө |
билдәһеҙ |
|---|---|
| Тыуған урыны |
Себер даруғаһы, Танып улусы, Ҡыйғаҙы ауылы |
| Вафат булған көнө | |
| Вафат булған урыны |
Өфө провинцияһы, Өфө ҡалаһы |
| Атаһы |
Уранғол |
Арыҫлан Ранғолов (?—1775) — Башҡортостанда 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашыусы, Е. И. Пугачёвтың полковнигы. Сотник.
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Арыҫлан Ранғолов сығышы менән Себер даруғаһы Танып улусы (хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Асҡын районы) Ҡыйғаҙы ауылы башҡорттарынан. Атаһы Уранғол (Рәмғол) 1735—1740 йылдарҙағы Башҡорт ихтилалдарында әүҙем ҡатнаша[1].
1773 йылдың октябренән — 1774 йылдың мартына ҡәҙәр Емельян Пугачёвтың Төп ғәскәре составында Ырымбур ҡәлғәһен ҡамауҙа ҡатнаша. Бында әсирлеккә эләгә, Яйыҡ комендант канцелярияһы тикшереүе аҫтында була, азат ителә[2].
1774 йылдың йәйе—көҙөндә Арыҫлан Ранғоловтың отряды Ҡазан ҡалаһы эргәһендәге, Өфө провинцияһының Бөрө һәм Әңгәсәк шарап ҡыуыу заводтары янындағы алыштарҙа ҡатнаша[2].
1774 йылдың 22 сентябрендә Нөркә ауылы янында Салауат Юлаев ғәскәре составында И. К. Рылеев командалығындағы батша ғәскәрҙәренә ҡаршы һуғыша[3]. Аҙаҡ Тере Танып йылғаһының үрге ағымы буйында көрәште дауам итә[2].
1774 йылдың аҙағында батша властарына бирелә. 1775 йылда Ҡазан йәшерен комиссияһы тикшереүе аҫтында була. 1775 йылдың 5 майында Салауат Юлаев эше буйынса шаһит булараҡ йәлеп ителә[3].
1775 йылдың 29 апрелендә Өфө төрмәһендә вафат була[2].
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ История башкирских родов. Танып. Том 6. / С. И. Хамидуллин, Ю. М. Юсупов, Р. Р. Асылгужин, Р. Р. Шайхеев, И. Р. Саитбатталов, Ф. X. Гайсина, Р. М. Рыскулов, А. Я. Гумерова, Г. Ю. Галеева, Г. Д. Султанова. — Уфа: ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат, 2014. — Т. 6. — С. 22-23. — 376 с. — ISBN 978-5-85051-629-1.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Кулбахтин Н. М. Арыҫлан Ранғолов // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- ↑ 3,0 3,1 История башкирских родов. Танып. Том 6. / С. И. Хамидуллин, Ю. М. Юсупов, Р. Р. Асылгужин, Р. Р. Шайхеев, И. Р. Саитбатталов, Ф. X. Гайсина, Р. М. Рыскулов, А. Я. Гумерова, Г. Ю. Галеева, Г. Д. Султанова. — Уфа: ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат, 2014. — Т. 6. — С. 24-25. — 376 с. — ISBN 978-5-85051-629-1.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов. — Уфа: Гилем, 2011. — Т. III. — 476 с. — ISBN 978-5-7501-1301-9.
- Кулбахтин Н. М. Участие башкирского народа в Крестьянской войне 1773—1775 гг. — Уфа, 1984.
- Таймасов С. У. Восстание 1773—1774 гг. в Башкортостане. — Уфа: Китап, 2000. — 376 с. — ISBN 5-295-02163-7.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Кулбахтин Н. М. Арыҫлан Ранғолов // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.