Добрич
| Добрич | |
| болг. Добрич | |
| Байраҡ | Герб |
 |  |
 | |
| Рәсми атамаһы | Добрич[1] |
|---|---|
| Кем хөрмәтенә аталған | Добротица[d] |
| Дәүләт |
 Болгария |
| Административ үҙәге | Добрич[d], Добричская область[d] һәм Добричка[d] |
| Административ-территориаль берәмек | Добрич[d][1] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+2:00[d] һәм UTC+3:00[d] |
| Хөкүмәт башлығы | Yordan Toshkov Yordanov[d][2][3] |
| Халыҡ һаны |
87 361 кеше (15 июнь 2024)[4], 99 656 кеше (15 июнь 2024)[4] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 225 метр |
| Туғандаш ҡала | Кавадарци[d], Шаффхаузен[d], Залаэгерсег, Феррара[d], Констанца, Измаил, Голмуд[d], Кропивницкий һәм Түбәнге Новгород |
| Майҙан | 109,018 км² |
| Почта индексы | 9300 |
| Рәсми сайт | dobrich.bg |
| Яуаплы | Проект:Болгария[d][1] |
| Урындағы телефон коды | 058 |
| Номер тамғаһы коды | ТХ[5] |
| Элементтың күренеше өсөн категория | Category:Views of Dobrich[d] |
 | |
 Добрич Викимилектә | |
Добрич (болг. Добрич) — Болгарияла ҡала, Добрич өлкәһенең административ үҙәге.
Атамаһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Тарихи атамалары: төрөксә — Pazarcık Hacıoğlu (Хаджиоглу-Пазарджик), румын — Bazargic (Базаржик йәки Базарджик), 1949 йылдан алып 1990 йылдың 19 сентябренә тиклем — Толбухин.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡала Беренсе Болгар батшалығы осоронда барлыҡҡа килгән һәм XI быуаттарҙа бәшнәктәр тарафынан юҡ ителгән[6].
XVI быуатта боронғо ултыраҡ урынында Курускеля ауылы барлыҡҡа килгән («ҡоро пристань»), артабан ул Хаджиоглу-Пазарджик ҡалаһына әүерелә[6].
XVII—XIX быуаттарҙа ҡала яйлап тире эшкәртеү буйынса һөнәрселек һәм сауҙа үҙәге булараҡ үҫешә (был ваҡытта тауарҙарҙың төп өлөшөн туҡыма, ҡулдан һуғылған кейем, йөн, бойҙай, етен орлоғо, сыр һәм баҡыр әйберҙәр тәшкил итә)[6].
1877 йылдың 25 декабрендә рус-төрөк һуғышы барышында генерал И. В. Гурко отряды Шәкир-пашаның армияһын эҙәрлекләп Пазарджикҡа һөжүм итә һәм 1878 йылдың 1 ғинуарында беренсе кавалерия частәре төньяҡтан һәм төньяҡ-көнбайыштан ҡалаға сыға[7]. 1878 йылдың 21 ғинуарында ҡала төрөк ғәскәрҙәренең азат ителә[6] . һәм 1883 йылда воевода хөрмәтенә Добрич тип атала[8].
Икенсе Балҡан һуғышы тамамланғандан һуң 1913 йылдың 10 авгусында ҡул ҡуйылған Бухарест тыныслыҡ килешеүенә ярашлы көньяҡ Добруджа (шул иҫәптән, Добрич ҡалаһы) Румыния составына индерелә[6].
1916 йылдың авгусында Румыния Беренсе донъя һуғышына инә, унан һуң болгар ғәскәрҙәре көньяҡ Добруджала һөжүмгә күсә һәм 1916 йылдың 5-7 сентябрендә ҡаланан румын ғәскәрҙәрен ҡыуып сығара, әммә 1918 йылдың 29 сентябрендә Болгария хөкүмәте Антанта илдәре менән ваҡытлы килешеү төҙөй, бынан һуң ғәскәрҙәрен сығара башлай. Нёйис килешеүенә ярашлы Добрич Румыния составында ҡала[6].
1928 йылда драма театры төҙөлә[6].
1940 йылдың 7 сентябрендә Крайов килешеүенә ярашлы Румыния Болгарияға көньяҡ Добруджаны кире ҡайтара[6].
1943—1944 йылдарҙа бында яғыулыҡ склады төҙөлә[9].
1953 йылда ҡалала революцион-тарихи музей асыла, 1963 йылда — «Дора Габе» ҡурсаҡ театры, 1967 йылда сәнғәт галереяһы эш башлай[6].
1973 йылда бында поликлиника һәм автовокзал төҙөлә[10].
1970—1980 йылдарҙа ҡала транспорт, сауҙа һәм сәнәғәт үҙәге булараҡ билдәле була (бында машиналар эшләү, күн-аяҡ кейеме, аҙыҡ-түлек, текстиль сәнәғәте предприятиелары эшләгән)[11][12].
1980 йылда Йордан Йовковтың мемориаль йорто асыла (архитекторы А. Стоянов)[13].
2003 йылда зоопарк асыла.
2007 йыл башына ҡарата ҡала сауҙа-сәнәғәт үҙәге була, бында машиналар эшләү, еңел (теген һәм аяҡ кейеме) һәм аҙыҡ-түлек сәнәғәте (он, һөт, май, шарап етештереү) предприятиелары эшләгән[6].
Халҡы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
|
Сәйәси хәле
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Добрич общинаһының кметы (мэры) — Детелина Кирилова Николова.
Ҡомартҡылары һәм иҫтәлекле урындары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Архитектура ҡомартҡыһы булып Изге Георгий (1843) һәм Изге Архангел Михаил (1921 й.) сиркәүҙәре тора, шулай уҡ бер нисә иҫке төҙөлөштәге йорт-ҡомартҡылар һанала[6].
Туғандаш ҡалалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Һарытау (Рәсәй)
Измаил (Украина)- Кировоград (Украина)
Пинск (Беларусь)
Новы-Сонч (Польша)
Залаэгерсег (Венгрия)
Кыркларели (Төркиә)
Констанца (Румыния)
Голмуд (Ҡытай)
Кавадарци (Македония Республикаһы)
Шаффхаузен (Швейцария)- Түбәнге Новгород (Рәсәй)
Билдәле кешеләре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Адриана Будевская (1878—1955) — болгар актрисаһы, Болгария Халыҡ республикаһының халыҡ артисы
- Дора Габе (1886—1983) — болгар шағирәһе, прозаик, тәржемәсе, тәнҡитсе, Болгар ПЕН-клубы рәйесе. Балалар өсөн күпләп әҙәби баҫмалар ойоштороусы. «Ҡаланың почетлы гражданы».
- Димитр Списаревский — болгар лётчик-истребителе, Икенсе донъя һуғышы геройы.
- Борис Николов (1929) — боксер, Олимпия уйындары призеры
- Преслава (1984) — поп-фолк стилендәге болгар йырсыһы .
- Галин (йырсы) (1991 р-ны) – поп-фолк стилендәге болгар йырсыһы һәм рэперы
- Мирослав Костадинов – болгар поп-йырсыһы һәм Евровидение 2010 конкурсында Болгария вәкиле
- Димана (1984) — поп-фолк стилендәге болгар йырсыһы
- Ҡәҙриә Нурмәмбәт (1933—2023) — Румыния ҡырым татарҙары халыҡ йырҙарын башҡарыусы һәм фольклорсы.
- Әхмәт III (1673—1736) — 1648—1687 йылдарҙа хакимлыҡ иткән Ғосман империяһы солтаны.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 НСИ Националният регистър на населените места (болг.)
- ↑ http://www.dobrich.org/bg/info_pages/1789-%d0%ba%d0%bc%d0%b5%d1%82%d1%81%d0%ba%d0%b8-%d0%b5%d0%ba%d0%b8%d0%bf
- ↑ https://dariknews.bg/regioni/dobrich/jordan-jordanov-e-noviqt-kmet-na-dobrich-sochi-paralelno-prebroqvane-1524941
- ↑ 4,0 4,1 https://grao.bg/tna/t41nm-15-06-2024_2.txt
- ↑ https://bg.wikipedia.org/wiki/Добрич
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 Добрич // Ҙур Рәсәй Энциклопедияһы / редколл., осипов с гл. ред. Ю. 9 шул. М., фәнни нәшриәте «Ҙур Рәсәй Энциклопедияһы», 2007. 153 стр.Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тег дөрөҫ түгел: «autogenerated2» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән - ↑ Базарджик, Хаджи-Оглу // Военная энциклопедия : в 18 т. / под ред. В. Ф. Новицкого и др.. — СПб. : Товарищество И. Д. Сытина, 1911—1915.
- ↑ 8,0 8,1 Добрич // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- ↑ В. Н. Кратък һ. б. күҙәтеү һәм състав Крапчански бойния н, организациять, 1878 й. тиклем һәм 1944 софия мобилизацият попълването българскат армияға алына, хәрби Държавно издателство, 1961. 224 стр (болг.)
- ↑ Болгария // ҙур совет Энциклопедияһы Ежегодник, 1974 (в. 18). М., «советская энциклопедия», 1986. 225 стр-227
- ↑ 11,0 11,1 Толбухин // Ҙур Совет Энциклопедияһы. / под ред. а. м. Прохоров. 3-изд. 26 шул. М., «советская энциклопедия», 1977. 45 стр.
- ↑ 12,0 12,1 Толбухин // большой энциклопедический словарь (2-ттары йылдар). / редколл., гл. ред. а. м. Прохоров. 2 том. М., «советская энциклопедия», 1991. 480 стр.Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тег дөрөҫ түгел: «autogenerated4» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән - ↑ Болгария // ҙур совет Энциклопедияһы Ежегодник, 1981 (в. 25). М., «советская энциклопедия», 1981. 214 стр-217