Иҫке Шөгөр

Иҫке Шөгөр
	Ауыл
	Иҫке Шөгөр; татар. Иске Шөгер
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Татарстан
Муниципаль район	Лениногорск
Ауыл биләмәһе	Иҫке Шөгер
Координаталар	54°31′ с. ш. 52°06′ в. д.HGЯO
Нигеҙләнгән	XVIII быуат
Элекке исеме	Иштерәк
Халҡы	913 кеше (2008)
Милли состав	татарҙар
Конфессиональ составы	мосолмандар
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Телефон коды	+7 +7
Почта индексы	423282
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	92 236 870 001
Код ОКТМО	92 636 470 101
Номер в ГКГН	0189521
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Иҫке Шөгөр

Иҫке Шөгөр — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһы Лениногорск районы ауылы. Иҫке Шөгөр ауыл биләмәһе составына керә һәм уның үҙәге булып тора.

География[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауыл Урман-Шишмә йылғаһы буйында, Лениногорск ҡалаһынан көнбайыштараҡ 32 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[1].

Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫке Шөгөр — юрмый ырыуы башҡорттарының һәм типтәрҙәрҙең ауылы^[2]. 1730 йылдарҙа нигеҙләнгән^[1]. 12-се башҡорт кантоны, Ырымбур губернаһы Бөгөлмә өйәҙенә ҡарай. 1850 йылда Бөгөлмә өйәҙе Һамар губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс, ауыл Спиридоновка улусы составына керә.

1859 йылда ауылда 19 йорт һәм 1 мәсет теркәлгән. 1870 йылдарҙа Америка сәнәғәтсеһе Л. Шандор ауылда бында механик оҫтаханалара төҙөй, нефть сығарыу өсөн 2 скважина ҡаҙа, 1881 йылда гудрон (битум) заводын төҙөй. 1910 йылда ауылда 3 мәсет, 3 мәктәп, 3 һыу тирмәне теркәлгән. 1943 йылда ауыл эргәһендәге 1-се һанлы скважинала Татарстандағы тәүге сәнәғәт нефте сығарыла^[1].

1920 йылда ауыл яңы ойошторолған Татар АССР-ының Бөгөлмә кантоны составына керә. 1930 йылдан — Шөгер районы, 1959 йылдан — Лениногорск районы составында була^[1].

1943 йылда ауыл эргәһендәге 1-се скважинала Татарстандағы тәүге сәнәғәт нефте сығарыла^[1].

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1734 йылда ауылда ир енесле 12 йән башҡорт йәшәй^[2].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: *^[1]*)
1747	1785	1859	1889	1897	1910	1920	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989	2002	2008
53	140	134	1660	1875	2150	2548	2080	2273	1259	1315	1292	1036	841	913	913

Инраструктура[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауылда урта мәктәп, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет (XIX б. аҙағы — XX б. башы архитектура ҡомартҡыһы) бар.

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Мурзин И. Х. — Советтар Союзы Геройы.
Сәҙриев С. С. — Советтар Союзы Геройы.
Халиҡов И. Р. — Советтар Союзы Геройы.
Шәрифуллин З. Г. — Социалистик Хеҙмәт Геройы.
Шәрәфетдинов Ф. М. — Социалистик Хеҙмәт Геройы.
Таһиров И. Р. — Татарстан Республикаһының Фәндәр Академияһы академигы.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия.
↑ ^2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 578. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

История села Старое Шугурово Лениногорский район (рус.) (Тикшерелеү көнө: 19 февраль 2023)

[ТЭ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия.

[АМБ-2] 2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 578. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[1]

[2]