Сәллә

Сәллә

Сәллә Викимилектә

Салма, сәллә (рус. Тюрбан — фарс. دولبند‎, dulband һүҙенән) — баш тирәләй уралған туҡыма киҫәге; Яҡын Көнсығыш, Төньяҡ Африка, Һиндостанда байтаҡ халыҡ араһында киң таралған, хатта Европала бер аҙ таралып өлгөргән ирҙәр һәм ҡатын-ҡыҙ баш кейеме.

Ҡулланылышы

Рәсәйҙә ул ғәҙәттә руханиҙарҙың баш кейеме; муллалар башлыса мәсеттә ғибәҙәт ҡылғанда ғына кейә.

Сәллә түбәтәй, фәс йәки бүрек өҫтөнән уратыла. Уны эшләү өсөн, ғәҙәттә, 6-8 метр туҡыма кәрәк, әммә сәлләләрҙең ҡайһы бер төрҙәренә 20 метрға тиклем материя китә.

Урыҫса «ушьвъ» тигән атамаһы бар — ҡатын-ҡыҙ факеоле.

Мосолман донъяһында салмаға айырым иғтибар бирелә. Уны Мөхәммәт Пәйғәмбәр үҙе менән йөрөтөүе менән аңлатыла, сәхәбәләргә лә шул уҡ эште башҡарырға кәңәш иткән. Бер хәҙистә ул мәсеттә вәғәз уҡығанда ҡара төҫтәге сәллә кейгән, һәм уның осо иңбашына төшөп торған, тип әйтелә.

Хәҙистәр был сәлләнең теүәл оҙонлоғо һәм төҫө тураһында төрлө фекерҙә. Ҡайһы бер хәҙистәрҙә пәйғәмбәр сәлләһенең оҙонлоғо 7 терһәк, йәғни яҡынса 2,5—3 метр тәшкил иткән тип телгә алына. Яратҡан сәлләһен Мөхәммәт Пәйғәмбәр үҙенең көрәштәше — кейәүе һәм ике туған ҡустыһы хәҙрәте Али ибн Әбү Талипҡа бүләк иткән, тип һөйләйҙәр..

Фәләстиндә сәллә яулыҡтан яһалған (йәһүд.- арам. ‏כומתא‏‎, күмта).

Галереяһы

• 
  Гейр Марк Габриэль Шарль. Феллаһтар
• 
  Туариҡ сәлләһе
• 
  Әрмән батшаһы Смбат II (уңда). Башында - сәллә (X быуат)
• 
  Әрмәнстан Шаһиншаһы Гагик I. Башында - сәллә (X-XI быуаттар)
• 
  Итальян шаперон модаһы. XV быуат
• 
  Сикһ сәлләһе (дастар)
• 
  Үзбәк сәлләһе
• 
  Могол императоры Аурангзебтың биҙәүесле сәлләһе
• 
  Солтан Мәхмәт II. Башында - сәллә
• 
  Могол императоры Бабур һәм уның вариҫы Һомайун. Баштарында - сәллә
• 
  Сөләймән I. Башында - оло сәллә
• 
  Ғосман императоры Сәлим II. Башында - сәллә
• 
  Ибн Рушд (Аверроэс) — Испания полимат мосолманы
• 
  Ғосман империяһында Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең күп һанлы вариҫтары йәшел сәлләле дворянлыҡ ойоштора

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Фәс. 1826 йылдан фәс сәллә урынына ғосман чиновниктары һәм һалдаттары өсөн формалы баш кейеме итеп индерелә
• Салма торҡа. Торҡа (шлем) сәллә менән бергә була алған, был һаҡлылыҡты күпкә яҡшыртҡан — сәллә тышҡы амортизатор булып киткән. Ғәрәптәр бәләкәй генә итеп ураһа ла, төрөк яугирҙары ҡайһы берҙә ғәйәт ҙур, тулыһынса торҡаны йәшереп ураған һәм осон яурынына һалған. Бындай шлемды ҡырҡыу бөтөнләй мөмкин булмаған. Әммә уны кейеп йөрөү көслө муйын талап ителә.
• Эләсек — ҡырғыҙ ҡатын-ҡыҙҙары баш кейеме

Әҙәбиәт

• Андреева Р. П. Тюрбан. Чалма // Энциклопедия моды. — СПб.: Издательство «Литера», 1997. — С. 350, 376. — ISBN 5-86617-030-2.
• Беловинский Л. В. Тюрбан // Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. / под ред. Н. Ерёминой. — М.: Эксмо, 2007. — С. 695. — 784 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-699-24458-4.
• Буровик К. А. Чалма, тюрбан // Красная книга вещей: Словарь. — М.: Экономика, 1996. — С. 98—100. — 215 с. — ISBN 5-282-01639-7.
• Буровик К. А. Тюрбан // Популярная энциклопедия вещей. Исторический магазин. — М.: Дрофа-Плюс, 2004. — С. 84. — 192 с. — 5000 экз. — ISBN 5-9555-0279-3.
• Гусева Н. Многоликая Индия. М. 1983

Һылтанмалар

• Арабская чалма вчера и сегодня
• Чалма вообще и чалма по-среднеазиатски
• Видеосюжет о способе повязки тюрбан