Шанхай
| Ҡала | |
| Шанхай у 上海 | |
 | |
| Ил | |
|---|---|
| Статус |
Үҙәк ҡарамағындағы ҡала |
| Координаталар | |
| Ҡытай коммунистар партияһының ҡала комитеты сәркәтибе/Мэр |
Хань Чжэн/Ян Сюн |
| Нигеҙләнгән | |
| Майҙаны |
6 340,5 км² |
| Халҡы | |
| Тығыҙлығы |
3809 кеше/км² |
| Милли состав | |
| Этнохороним |
шанхайҙар, шанхайлы |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Телефон коды |
+86 21 |
| Почта индексы |
200000 — 202100 |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
沪A, B, D, E, F, G, H; |
| ISO 3166-2 |
CN-31 |
| Рәсми сайт |
shanghai.gov.cn (ҡыт.) |
| Аббревиатура |
沪 (Hù) либо 申 (Shēn) |
Шанха́й (ҡыт. ябайл. 上海, пиньин: Shànghǎi; у 上海 [zãhe], Zånhae) — Ҡытайҙың иң ҙур ҡалаһы һәм халҡы буйынса донъя ҡалалары араһында иң ҙур ҡалаларҙың береһе[2]. Ҡытайҙың көнсығышында Янцзы йылғаһының дельтаһында урынлашҡан. Илдең үҙәк ҡарамағындағы дүрт ҡалаһының береһе, мөһим финанс һәм мәҙәни үҙәге, һәм шулай уҡ донъялағы иң ҙур диңгеҙ порты[3].
2020 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса Шанхайҙа 24,87 миллион кеше йәшәгән[4].
Этимологияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Шанхай атамаһының ике иероглифтарының беренсеһе «өҫтөндә/өҫтөнән», «өҫкә», «инергә/инергә», икенсеһе — «диңгеҙ» тигән мәғәнәгә эйә. Урындағы диалектта улар /zɑ̃.'he/ (занхэ) тип әйтелә. Был исемдең тәүге тапҡыр телгә алыныуы Сун дәүеренә (XI быуат) ҡарай, ул саҡта инде Янцзы һәм Хуанпу йылғалары ҡушылған һәм шундай атама менән тораҡ булған. Шулай уҡ был атаманы аңлатыу буйынса аңлашылмаусанлыҡтар бар, Ҡытайҙың рәсми тарихнамәһе уны «үрге диңгеҙ», «диңгеҙ буйы» (ҡыт. ябайл. 海之上洋, пиньин: hǎi zhī shàng yáng) тип аңлата.
Әммә тағы бер уҡыу (бигерәк тә төньяҡ диалекттарҙа) һүҙмә-һүҙ мәғәнәне күҙҙә тота: «диңгеҙгә баҫыу», йәғни диңгеҙгә сығыу, был порт ҡалаһы өсөн ярайһы уҡ яраҡлы булыр ине. Икенсе, шиғри версия иероглифтарыҙы кире тәртиптә уҡырға кәрәк ти(海上 hǎi shàng), шунан ҡытай телендәге һүҙҙәр тәртибенә ярашлы, «диңгеҙ буйындағы [ҡала]» мәғәнәһен ала. Көнбайышта элек төрлө транскрипциялар булған: Shanghai (англ.), Schanghai (нем.), Sjanghai (голл.) һәм Changhaï (фр.). 1990 йылдарҙа Shanghai тип пиньинь транскрипцияһы ҡағиҙәләре буйынса яҙыу латин алфавитын ҡулланған күпселек телдәр өсөн универсаль булып китә.
Географияһы һәм климаты[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Географик координаталары: 31°13′ с. ш. 121°28′ в. д.HGЯO
Шанхай Ҡытайҙа көньяҡ ҡала тип һанала, сөнки Янцзы йылғаһынан көньяҡтараҡ урынлашҡан.
Шанхайҙың көнсығышында — Көнсығыш Ҡытай диңгеҙе. Шанхай Хуанпу йылға менән ике өлөшкә бүленгән, Янцзы дельтаһының көньяҡ өлөшөндә урынлашҡан. Шанхай ҡалаһының күпселек өлөшө Хуанпу йылғаһының көнбайыш ярында урынлашҡан. Шанхай Чжэцзян һәм Цзянсу провинциялары менән сиктәш.
Шанхайҙа муссон һыҙаттары менән дымлы субтропик климат. Аныҡ билдәләнгән дымлы һәм ҡоро миҙгел араһында айырма юҡ, шулай ҙа йәй яуым-төшөм күпкә күберәк. Шанхайҙа ҡар һирәк яуа, ғәҙәттә йылына 1-2 көндән артыҡ түгел[5].
Шанхайҙа дүрт миҙгел билдәләнә — ҡыҫҡа, әммә сағыштырмаса һалҡын ҡыш (шуны иҫтә тоторға кәрәк: Шанхай 30-сы параллелдә тиерлек тора, йәғни Төньяҡ Африка, йәки АҠШ-тың көньяҡ киңлегендә — был киңлектәрҙә ҡыш юҡ тиерлек), ҡыҫҡа һәм етеҙ яҙ, оҙайлы һәм эҫе йәй, һәм декабргә тиклем дауам иткән оҙайлы көҙ.
Ҡышын температура йыш ҡына нульдан түбән төшә, ә июль һәм август айҙарында уртаса температура 32 °C тәшкил итә. Тарихи минимум һәм максималь температура — -10 °C һәм +41 °C. Ғәҙәттә йәй башында ҡойма ямғырҙар була. Яҙ көнө һауа торошо бик үҙгәреүсән, йыш ҡына температура үҙгәреп яуым-төшөмдәр булып тора. Йәй — туристик миҙгелдең иң юғары нөктәһе, әммә был ваҡытта Шанхайҙа дымлылыҡтың юғары булыуы арҡаһында бик тынсыу. Көҙ Шанхайҙа ғәҙәттә ҡояшлы һәм ҡоро була, ноябрҙә япраҡтар ҡойола. Ҡыш Шанхайҙа болотло һауа торошо өҫтөнлөк итә, ҡайһы саҡ епшек йәки ваҡ һыуыҡтар була. Йыл дауамында ҡалаға бер нисә тайфун ябырылыуы ихтимал, әммә һуңғы йылдарҙа тайфундар әллә ни ҙур зыян килтермәй, шулай ҙа улар аэропорттарҙың ваҡытлыса ябылыуына һәм ҡала иҡтисадына ҙур булмаған зыян килтерә.
| Ҡала климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрһәткес | Ғин | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Йыл |
| Абсолют максимум, °C | 22,1 | 26,8 | 29,6 | 34,3 | 35,5 | 37,2 | 39,0 | 39,9 | 37,4 | 34,0 | 28,7 | 23,4 | 39,9 |
| Уртаса максимум, °C | 7,9 | 9,5 | 13,3 | 19,2 | 24,5 | 27,6 | 32,1 | 31,5 | 27,6 | 22,7 | 17,1 | 10,9 | 20,3 |
| Уртаса температура, °C | 4,6 | 6,1 | 9,6 | 15,1 | 20,3 | 24,1 | 28,4 | 28,1 | 24,4 | 19,3 | 13,4 | 7,1 | 16,7 |
| Уртаса минимум, °C | 1,5 | 3,0 | 6,2 | 11,4 | 16,7 | 21,2 | 25,5 | 25,4 | 21,6 | 16,1 | 9,8 | 3,5 | 13,5 |
| Абсолют минимум, °C | −10,9 | −7,9 | −5,4 | −0,5 | 6,9 | 12,5 | 18,9 | 19,2 | 11,4 | 1,7 | −3,8 | −8,5 | −9,4 |
| Яуым-төшөм нормаһы, мм | 60 | 58 | 90 | 83 | 91 | 159 | 147 | 194 | 107 | 62 | 59 | 40 | 1149 |
| Һыу температураһы, °C | 10 | 8 | 8 | 11 | 16 | 21 | 25 | 27 | 25 | 22 | 18 | 14 | 17 |
| Сығанаҡ: Погода и Климат, World Climate Guide | |||||||||||||
| Ҡояш нуры балҡышы, айына күпме сәғәттәр[6]. | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ай | Ғинуар | Февраль | Март | Апрель | Май | Июнь | Июль | Август | Сентябрь | Октябрь | Ноябрь | Декабрь | Йыл |
| Ҡояш нурҙары балҡышы, сәғәт | 136 | 119 | 140 | 153 | 174 | 162 | 233 | 242 | 162 | 161 | 150 | 149 | 1979 |
Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Ҡалаға әйләнгәнсе Шанхай Суньцзян өйәҙенең (松江县 sōng-jiāng xiàn) Сучжоу управаһы (苏州府 sū-zhōu fǔ) хакимиәте аҫтындағы составында була. Сун империяһынан башлап Шанхай яйлап диңгеҙ порты булып китә һәм үҙенең административ үҙәген уҙып китә (бөгөн Сунцзян — Шанхай райондарының береһе генә).
Ун бишенсе быуатта (Чжэн Хэ дингеҙсеһе заманында) Янцзы тамағындағы, Шанхайҙан Янцзы ағымы буйлап яҡынса 35 км өҫтә, хәҙерге Цзянсу провинцияһында урынлашҡан, төп диңгеҙ порты Люцзяган була. Әммә артабан йылға ултырмалары арҡаһында әһәмиәтен юғалта[7].
1553 йылда ҡәлғә стенаһын төҙөү Шанхайҙың ҡала булараҡ барлыҡҡа килеүен билдәләй. Яҡынса 1600 йылда иезуит Маттео Риччи Шанхайҙы мөһим ҡала тип телгә ала[8]. Әммә XIX быуатҡа тиклем Шанхай илдең иң мөһим ҡалалары иҫәбенә инмәй, ә Ҡытайҙың башҡа ҡалаларынан айырмалы рәүештә, уның тарихи иҫтәлекле урындары бик аҙ.
Ун туғыҙынсы быуатта Шанхайҙың роле бик ныҡ үҙгәрә, сөнки ҡаланың Янцзы йылғаһы тамағындағы стратегик позицияһы уны Көнбайыш менән сауҙа итеү өсөн идеаль урынға әйләндерә.
XIX быуаттың беренсе яртыһында Беренсе әфйун һуғышы ваҡытында Шанхай бер ни тиклем ваҡыт британ ғәскәрҙәре тарафынан бикле тотола. Һуғыш 1842 йылда Нанкин килешеүенә ҡул ҡуйыу менән тамамлана, уның буйынса бер нисә килешеү порттары, шул иҫәптән Шанхай ҙа, тышҡы сауҙаға асыла.
1853 йылда Тайпиндар ихтилалы ваҡытында Шанхай «Общество малых мечей» тип аталған триада тарафынан баҫып алына. Һуғыш барышында Шанхайҙың ауыл өлөшө емерелә, әммә сит илдәрҙең генә тораҡ пункттары зыян күрмәй, шуға ла ҡытайҙар уларға хәүефһеҙ урын эҙләп инергә тырышалар. Был ваҡытҡа тиклем ҡытайҙарға был райондарҙа йәшәү тыйыла, әммә был сикләү 1854 йылда бөтөрөлә, шунан һуң уларҙа ер хаҡы һиҙелерлек арта.
1854 йылда Шанхай муниципаль советының беренсе йыллыҡ ултырышы үтә, уның бурыстарына сит ил концессиялары менән идара итеү инә. 1863 йылда Хуанпу ҡалаһының көнбайыш ярында Сучжоу йылғаһының көньяҡ һәм төньяҡ яғында урынлашҡан Бөйөк Британия һәм АҠШ тораҡ пункттары Шанхай халыҡ-ара сеттльмент булдырыу өсөн берләшә. Франция, Халыҡ-ара тораҡ пункттан көнбайыштараҡ урынлашҡан француз концессияһының бойондороҡһоҙ статусын һаҡлап, муниципаль советында ҡатнашыуҙан баш тарта.
Кореяны контролдә тотоу өсөн 1894—1895 йылдарҙағы Ҡытай-Япон һуғышы Симоносек килешеүенә ҡул ҡуйыу менән тамамлана, шунан һуң Япония Шанхайҙа үҙ сеттльменты булған сит ил державаларының береһенә әйләнә. Япондар ҡалала тәүге заводтар төҙөй, улар артынан тиҙҙән башҡа илдәр ҙә эйәрә, шулай итеп Япония Шанхай сәнәғәтен үҫтереү инициаторы була.
Шанхай яйлап Алыҫ Көнсығыштың иң эре финанс үҙәгенә әүерелә. 1927 йылда республика хөкүмәте идара иткән осорҙа Шанхай махсус ҡала статусын ала, ә 1930 йылдың майында — үҙәк ҡарамағындағы ҡала. 1932 йылдың 28 ғинуарында Икенсе ҡытай-япон һуғышы ваҡытында япон хәрби-диңгеҙ флоты Шанхайҙы бомбаға тота, уның маҡсаты Мукден инцидентына һәм артабан япондарҙың Маньчжурияны оккупациялауына ҡаршы студенттарҙың протест акцияларын туҡтатыу була. 1937 йылда япон армияһы Шанхайҙы яуҙар менән баҫып ала һәм унда марионетка хөкүмәтен урынлаштыра, ҡала 1945 йылда Японияның капитуляцияһына тиклем баҫҡынсылар ҡулында ҡала. Икенсе донъя һуғышы ваҡытында Шанхай Европанан ҡасаҡтар өсөн һыйыныу урыны була. Был донъяла холокост ҡорбандары (йәһүдтәр) өсөн асылған берҙән-бер ҡала була. Әммә немец союздаштары баҫымы аҫтында 1941 йылдың аҙағында япондар Шанхай йәһүд иммигранттарын геттоларға ултырталар, унда дизентерия кеүек йоғошло ауырыуҙар тарала башлай.
1949 йылдың 27 майында гоминьдан ғәскәрҙәре Шанхайҙы коммунистарға тапшыра, шунан һуң ун йыл дауамында үҙәк ҡарамағандағы ҡалаларҙың күпселеге күрше провинцияларға индерелә, әммә Шанхай һәм Пекин был статусты һаҡлап ҡала. Был ун йыллыҡта Шанхай сиктәре бер нисә тапҡыр үҙгәрә.
Ҡаланы коммунистар оккупациялағандан һуң, күпселек сит ил фирмаларының офистары Шанхайҙан Гонконгҡа күсерелә. Әммә ҡала үҫеше дауам итә, һәм 1950-1960 йылдарҙа Шанхай мөһим сәнәғәт үҙәгенә, шулай уҡ ККП-ла һул көстәр базаһына әүерелә. Шулай булыуға ҡарамаҫтан, Мәҙәни революцияның иң ҡараңғы һәм боларғыс йылдарында ла Шанхай сәнәғәт етештереүенең юғары кимәлен һәм сағыштырмаса социаль тотороҡлоҡто һаҡлап ҡала ала.
ҠХР тарихының күп өлөшөндә Шанхай башҡа провинциялар һәм ҡалалар менән сағыштырғанда иң ҙур һалым кереме сығанағы булып ҡала.
1992 йылдан Шанхайҙың элекке мэры Цзян Цзэминь етәкселегендәге үҙәк власть Шанхайҙа сит ил һәм эске инвестицияларҙы йәлеп итеү өсөн һалымдарҙы яйлап кәметеү курсын башлай. Шул ваҡыттан алып Шанхай иҡтисады йылына 9-15 % тиҙлек менән үҫә, был Ҡытайҙың башҡа төбәктәре араһында иң юғары күрһәткес.
Халҡы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
2000 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса Шанхайҙың бөтә территорияһында (шул иҫәптән ҡалаға ҡарамаған зонала) 16,738 миллион кеше йәшәйгән, был һанға Шанхайҙа ваҡытлыса йәшәгән кешеләр ҙә инә, уларҙың һаны 3,871 миллион кеше тәшкил итә. 1990 йылда үткән халыҡ иҫәбен алыуҙан алып Шанхай халҡы 3,396 миллион кешегә, йәғни 25,5 процентҡа артҡан. Ир-аттар ҡала халҡының 51,4 процентын, ҡатын-ҡыҙҙар — 48,6 процентын тәшкил итә. 14 йәшкә тиклемге балалар халыҡтың 12,2 процентын тәшкил итә, 15-64 йәшлектәр төркөмө — 76,3%, 65 йәштән өлкәндәр — 11,5%. Шанхай халҡының 5,4 проценты белемһеҙ. 2003 йылда Шанхайҙа рәсми теркәлгән 13,42 миллион кеше иҫәпләнә, рәсми булмаған рәүештә 5 миллиондан ашыу кеше йәшәй һәм эшләй, шуларҙың яҡынса 4 миллионы — миҙгелле эшселәр, башлыса Цзянсу һәм Чжэцзян провинцияларынан. 2003 йылда ғүмер оҙонлоғо 79,80 йыл тәшкил иткән (ирҙәр — 77,78 йәш, ҡатын-ҡыҙҙар — 81,81 йәш). 2007 йыл аҙағында даими йәшәүгә рөхсәте булған Шанхай халҡы 13,79 миллион кеше, ваҡытлыса йәшәүгә рөхсәт ителгәндәр һаны 4,79 миллион кеше, һәм даими һәм ваҡытлыса йәшәүгә рөхсәте булған дөйөм халыҡ һаны 18,58 миллион кеше тәшкил итә. 60 йәштән өлкән оло йәштәгеләрҙең өлөшө ҡаланың дөйөм халҡының 20,8 процентын тәшкил итә. 2009 йылдың 31 декабренә рәсми иҫәпләүҙәр буйынса ҡала халҡы 24,632 миллион кеше тәшкил итә, шул иҫәптән 19,213 миллион кеше даими теркәлә; бынан тыш, ҡалала 6 айҙан ашыу ваҡытлыса теркәлеү үтеүсе 5,419 миллион мигрант йәшәгән; статистика буйынса рәсми рәүештә теркәлгән мигранттар һаны 2000 йылдағы 3,05 миллиондан 2009 йылда 5,42 миллионға тиклем 77,8 процентҡа артҡан[9].
Экономика[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Шанхай — Ҡытайҙың финанс һәм коммерция үҙәге. Шанхайҙа баҙар реформалары 1992 йылда, көньяҡ провинцияларға ҡарағанда ун йылға һуңыраҡ башлана. Быға тиклем ҡала килемдәренең күп өлөшө Пекинға оҙатыла. 1992 йылда һалымдар кәметелгәндән һуң Шанхайҙан килгән һалым керемдәре бөтә Ҡытайҙан килгән килемдең 20-25 процентын тәшкил итә (1990-сы йылдарға тиклем был күрһәткес яҡынса 70% була). Бөгөнгө көндә Шанхай Ҡытайҙың континенталь олошонжа иң ҙур һәм үҫешкән ҡала булып тора.
2005 йылда Шанхай йөк әйләнеше буйынса донъяла иң ҙур порт була (443 млн тонна йөк).
1990 йылда ҡалала Шанхай фонд биржаһы ойошторола, ул континенталь Ҡытайҙа беренсе була. 2005 йылда фонд баҙары реформаһынан һуң акциялар баҙары капитализацияһы күпкә арта. Хәҙер Шанхай фонд биржаһы — заманса һәм инвесторҙар платформаһы тарафынан хөрмәт ителгән майҙансыҡ. Шанхай фьючерс биржаһы — тәбиғи каучук һәм баҡыр өсөн фьючерс контракттарының сауҙа күләме буйынса донъяла алдынғы тауар биржаларының береһе. Шанхай алтын биржаһы — Ҡытайҙа ҡиммәтле металдар менән сауҙа итеү буйынса иң ҙур биржа.
Ҡытайҙың башҡа күп кенә төбәктәре кеүек үк, Шанхайҙа ла төҙөлөш үҫеше күҙәтелә. Шанхайҙың заманса архитектураһы үҙенсәлекле стиле менән айырылып тора, мәҫәлән, ресторандар биләгән бейек йорттарҙың өҫкө ҡаттары осоусы тәрилкәләрҙе хәтерләтә. Шанхай символдарының береһе — Шанхай бөтә донъя финанс үҙәгенең йорто, уны формаһы өсөн «асыусы» тип атайҙар. Бейек йорттар һаны буйынса Шанхай Гонконгты уҙып киткән. Ҡалала Ҡытайҙың иң бейек йорто һәм донъяла икенсе урынды биләгән 128 ҡатлы Шанхай башняһы төҙөлгән.
Мәғәриф[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Шанхай транспорт университеты (上海交通大学) (1896 йылда нигеҙләнгән)
- Шанхай транспорт университетының медицина мәктәбе (上海交通大学医学院, 原上海第二医科大学)
- Фудань университеты (复旦大学) (1905 йылда нигеҙләнгән)
- Фудань университетының медицина колледжы (复旦大学上海医学院, 原上海医科大学医学院）
- Тунцзи университеты (同济大学) (1907)
- Көнсығыш Ҡытай педагогия университеты (华东师范大学)
- Көнсығыш Ҡытай политехник университет (华东理工大学)
- Дунхуа университеты (东华大学)
- Шанхай сит телдәр университет (上海外国语大学)
- Шанхай финанс-иҡтисади университет (上海财经大学)
Галерея[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Сунцзян мәсете — ҡаланың иң боронғо мәсете
Төнгө Нанкин урамы
Төнгө Синьтяньди («Новый Свет») районы
Пудун районы күренеше
Хуанпу йылғаһы төнөн
Цзинь Маонан күренеш (2008)
Боронғо шанхай урамы(2005)
Шанхай политехник музейы
Шанхай фәнни-техник музейы
HSBC офисы
Төнгө Пудун
Университет ҡаласығы
Миньхан районындағы йылға
Шанхай Диснейленды
_-_20.JPG)
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ City has resources for 27m people
- ↑ Cities: largest (without surrounding suburban areas). Geohive. Дата обращения: 13 сентябрь 2011. Архивировано 4 ноябрь 2012 года. 2016 йылдың 5 декабрь көнөндә архивланған.
- ↑ Порт Шанхай остается первым в мире по объему грузооборота товаров и контейнеров. Дата обращения: 16 ғинуар 2013. Архивировано 19 ғинуар 2013 года.
- ↑ Communiqué of the Seventh National Population Census (No. 3) (билдәһеҙ). National Bureau of Statistics of China.
- ↑ E.M.Smith. “Rare Snow” in Shanghai (билдәһеҙ). Musings from the Chiefio (25 ғинуар 2018). Дата обращения: 5 май 2020.
- ↑ Гонконгская обсерватория
- ↑ Dreyer E. L. Zheng He: China and the Oceans in the Early Ming Dynasty, 1405-1433 (ингл.) — Longman, 2007. — P. 51—52. — 256 p. — (Library of World Biography Series) — ISBN 978-0-321-08443-9
- ↑ De Christiana expeditione apud Sinas[en]
- ↑ В Шанхае насчитывается 23,8 млн постоянных жителей (недоступная ссылка). Xinhua News Agency. Дата обращения: 26 февраль 2013. Архивировано 4 март 2014 года. «в 2012 году общее число постоянных жителей Шанхая достигло 23,8 млн человек, увеличившись на 330 тыс. человек по сравнению с 2011 годом. В частности, число горожан с постоянной пропиской составляло 14,2 млн человек при увеличении на 80 тыс. человек, численность постоянных жителей без прописки выросла на 250 тыс. человек до 9,6 млн человек.»
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
|
Шанхай Викимилектә |
|---|---|
|
Шанхай Викияңылыҡтарҙа |
|
Шанхай Викигид |
- Официальный сайт правительства Шанхая 2008 йылдың 25 июнь көнөндә архивланған.
- Василий Бабуров. Уже не куколка, ещё не бабочка (статья о городском развитии Шанхая) // «Архитектурный вестник», № 5 (104) 2008 2012 йылдың 12 ғинуар көнөндә архивланған.
|
Был Ҡытай тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |