Сартбаева Кайыркүл

Сартбаева Кайыркүл
	Сартбаева Кайыркүл
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	СССР; Ҡырғыҙстан
Тыуған көнө	20 июнь 1936 (88 йәш)
Тыуған урыны	Кара-Булак[d], Ҡырғыҙ Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы[d], РСФСР, СССР
Һөнәр төрө	опера йырсыһы, музыка педагогы
Эш урыны	Б. Бейшеналиева исемендәге Ҡырғыҙстан дәүләт мәҙәниәт һәм сәнғәт университеты[d]
Уҡыу йорто	П. И. Чайковский исемендәге Мәскәү дәүләт консерваторияһы
Йырсы тауышы	сопрано[d]
Музыка ҡоралы	вокал[d]
Жанр	Опера
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	народный артист Киргизской ССР[d] орден «Курманжан Датка»[d] памятный золотой орден «Манас-1000» и памятная золотая медаль[d]

Сартбаева Кайыркүл (ҡырғ. Кайыркүл Сартбаева; тыуғ. 20 июнь 1936 йыл, Кара-Булак ауылы, Ҡырғыҙ АССР-ы)- совет һәм ҡырғыҙ опера йырсыһы (лирик-драматик сопрано), педагог, СССР-ҙың халыҡ артисы (1980). Йырсы башҡарыуында 600-гә яҡын ария, романс һәм йыр яҙмаһы Ҡырғыҙстан Республикаһының милли телерадиотапшырыуҙар корпорацияһының "Алтын фонд"ына ингән.

Биографияһы

Кайыркүл Сартбаева 1936 йылдың 20 июнендә Чуй өлкәһенең Ҡара Булаҡ ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған^[1].

П. И. Чайковский исемендәге Мәскәү дәүләт консерваторияһын тамамланғандан һуң 1962 йылда Ҡырғыҙ опера һәм балет театры солисы итеп ҡабул ителә. Кайыркүл Сартбаева үҙенең ижади эше осоронда 50-нән ашыу опера партияһын башҡара алған, улар араһында: Владимир Власовтың, Абдылас Малдыбаевтың, Владимир Ференың шул исемдәге операнан Ай-Чурек; Михаил Раухвергер, Каныкей һәм Калыймандың шул уҡ исемдәге операһынан Йәмилә; Владимир Власов, Абдылас Малдыбаев, Владимир Ференың «Манас» һәм «Токтогул» операларынан Тотуя Һәм Валентина; Сатылган Осмоновтың «Сепил» операһынан Акбийкә; Насы́р Давле́совтың «Ҡорманбәк» операһынан Айканыш; Петр Ильч Чайковскийҙың «Пиковая дама» операһынан Лиза һәм «Евгений Онегин» операһынан Татьяна; Джакомо Пуччиниҙың «Чио-Чио-Сан» операһынан Баттерфляй; Джузеппе Вердиҙың «Отелло» операһынан Дездемона һәм «Дон Карлос» операһынан Елизавета; Кирилл Молчановтың «А зори здесь тихие…» операһынан Лиза Бричкина; Александр Бородиндың «Кенәз Игорь» операһынан Ярославна; Вольфганг Амадей Моцарттың «Дон Жуан» операһынан Донна Анна; Джузеппе Вердиҙың шул уҡ исемле операһынан Аида һәм башҡалар^[2].

1962 йылдан А. Малдыбаева исемендәге Ҡырғыҙ опера һәм балет театрында солист булып сығыш яһай.

1969—1970 йылдарҙа ул Ҙур театрҙа (Мәскәү) стажировка үтә.

Камера йырсыһы булараҡ концерттарҙа сығыш яһай^[3]. М. Абдраевтың, Т. Эрматовтың, К. Молдобасановтың, Н. Давлесовтың, А. Йәныбековтың, К. Осмоновтың, М. Бегалиевтың, А. Жээнбайҙың, С. Бактыгуловтың күп йырҙарын һәм романстарын тәү башлап башҡарыусы.

Кайыркүл Сартбаева сит илдәрҙә гастролдәрҙә була: Дания, Канада, Куба, Монголия, Польша, Румыния, Сүриә, Төркиә, Чехословакия, Швейцария, Швеция, Япония, ҠХР һәм башҡалар.

Шулай уҡ Ҡырғыҙ ҡатын ҡыҙҙар педагогия институтында, Б. Бейшеналиева исемендәге Ҡырғыҙстан дәүләт сәнғәт институтында (1986—1989 йылдарҙа — ректоры) һәм Ҡырғыҙ милли консерваторияһында (1987 йылдан яңғыҙ йырлау профессоры) уҡыта^[1].

Әлеге ваҡытта Ҡырғыҙ опера һәм балет театрында, солистарҙың йәш быуыны менән үҙенең педагогик эшмәкәрлеге сиктәрендә, вокал буйынса оҫталыҡ дәресе етәксеһе булып тора.

«Мээрим», «Тоо-Гулу» һәм «Эне» хәйриә фондтарының әүҙем ағзаһы.

Ғаиләһе

Кайыркүл Сартбаева Ҡырғыҙ ССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт эшмәкәре һәм режиссеры Кубанычбек Арзиевта кейәүҙә була. Уның ҡыҙы-Айгөл, иҡтисад фәндәре кандидаты, улы — Искәндәр, Ҡырғыҙстандың атҡаҙанған артисы, Абдылас Малдыбаев исемендәге Ҡырғыҙстан милли опера һәм балет театрының художество етәксеһе һәм баш режиссеры, шулай уҡ 7 ейәне һәм 4 бүләһе бар^[4].

Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре

Дәүләт бүләктәре:

Ҡырғыҙ ССР-ының халыҡ артисы (1974)
СССР-ҙың халыҡ артисы (1980)
Ҡырғыҙ ССР-ының Ленин комсомолы премияһы (1974) — 1973-1974 йылдарҙағы концерт программаһы өсөн
Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены
«Почёт Билдәһе» ордены (14 ноябрь 1980 йыл) — XXII Олимпиада Уйындарын әҙерләү һәм үткәреү буйынса ҙур эше өсөн^[5]
2-се (2016) һәм 3-сө (2002) дәрәжә "Манас " ордены,
«Курманжан Датка» ордены (2022)^[6]
«Данк» миҙалы (1997)
«Владимир Ильич Лениндың тыуыуына 100 йыл тулыу айҡанлы» миҙалы.

Башҡа бүләктәре:

«Манас-1000» иҫтәлекле алтын миҙалы (1995)^[7]
Махсус бүләк — Халыҡ-ара вокалсылар конкурсында Токиола (Япония, 1976) Дж. Пуччиниҙың «Чио-Чио-Сан» операһынан Мадам Баттерфляй партияһын башҡарған өсөн көмөш миҙал.
Республика-ара вокалсылар конкурсы премияһы
Ҡырғыҙ ССР-ы Юғары Советының Почет грамоталары
"Золотой мост — Алтын Копір " халыҡ-ара премияһы (Ҡаҙағстан Республикаһы)
Бишкәктең Почетлы гражданы^[8].

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 Сартбаева преподает в Киргизской государственной | I Will Survive (билдәһеҙ) (недоступная ссылка — история). Дата обращения: 15 май 2013. Архивировано 25 май 2013 года. 2014 йыл 17 октябрь архивланған.
↑ Кыргызский национальный академический театр оперы и балета (билдәһеҙ). www.operaballet.lg.kg. Дата обращения: 20 декабрь 2021. Архивировано 20 декабрь 2021 года. 2021 йыл 20 декабрь архивланған.
↑ Кыргызский национальный академический театр оперы и балет (билдәһеҙ). Дата обращения: 15 май 2013. Архивировано 20 октябрь 2013 года. 2013 йыл 20 октябрь архивланған.
↑ Сартбаева, Кайыргуль (билдәһеҙ). Дата обращения: 20 декабрь 2021. Архивировано 20 декабрь 2021 года.
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 14 ноября 1980 года № 3301-X «О награждении орденами и медалями СССР работников, наиболее отличившихся при подготовке и проведении Игр XXII Олимпиады» (билдәһеҙ). Дата обращения: 8 май 2022. Архивировано 5 март 2016 года.
↑ Госнаградами отмечены деятели различных сфер 2022 йыл 31 декабрь архивланған.
↑ Распоряжение Президента Кыргызской Республики от 15 августа 1995 года № РП-142 (О награждении медалью) (билдәһеҙ). Дата обращения: 31 август 2021. Архивировано 31 август 2021 года.
↑ Почетные горожане-Официальный сайт Мэрии г. Бишкек (билдәһеҙ) (недоступная ссылка — история). Дата обращения: 15 май 2013. Архивировано 25 май 2013 года. 2016 йыл 6 май архивланған.

[autogenerated20130517-1-1] 1,0 ^1,1 Сартбаева преподает в Киргизской государственной | I Will Survive (билдәһеҙ) (недоступная ссылка — история). Дата обращения: 15 май 2013. Архивировано 25 май 2013 года. 2014 йыл 17 октябрь архивланған.

[2] Кыргызский национальный академический театр оперы и балета (билдәһеҙ). www.operaballet.lg.kg. Дата обращения: 20 декабрь 2021. Архивировано 20 декабрь 2021 года. 2021 йыл 20 декабрь архивланған.

[autogenerated1-3] Кыргызский национальный академический театр оперы и балет (билдәһеҙ). Дата обращения: 15 май 2013. Архивировано 20 октябрь 2013 года. 2013 йыл 20 октябрь архивланған.

[4] Сартбаева, Кайыргуль (билдәһеҙ). Дата обращения: 20 декабрь 2021. Архивировано 20 декабрь 2021 года.

[5] Указ Президиума Верховного Совета СССР от 14 ноября 1980 года № 3301-X «О награждении орденами и медалями СССР работников, наиболее отличившихся при подготовке и проведении Игр XXII Олимпиады» (билдәһеҙ). Дата обращения: 8 май 2022. Архивировано 5 март 2016 года.

[6] Госнаградами отмечены деятели различных сфер 2022 йыл 31 декабрь архивланған.

[7] Распоряжение Президента Кыргызской Республики от 15 августа 1995 года № РП-142 (О награждении медалью) (билдәһеҙ). Дата обращения: 31 август 2021. Архивировано 31 август 2021 года.

[8] Почетные горожане-Официальный сайт Мэрии г. Бишкек (билдәһеҙ) (недоступная ссылка — история). Дата обращения: 15 май 2013. Архивировано 25 май 2013 года. 2016 йыл 6 май архивланған.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]