Овьедо (ҡала)

Овьедо
	Овьедо
	исп. Oviedo; Asturian: Uviéu
Флаг[d]	Герб[d]
Рәсми атамаһы	Oviedo
Этнохороним	ovetense, uvieín, uvieína һәм uvieíno
Дәүләт	Испания
Административ үҙәк	Овьедо[d]
Административ-территориаль берәмек	Астурия[d]
Хөкүмәт башлығы вазифаһы	мэр Овьедо[d]
Хөкүмәт башлығы	Alfredo Canteli[d]
Халыҡ һаны	215 167 кеше (2022)
Ир-егеттәр	101 732
Ҡатын-ҡыҙҙар	117 954
Административ рәүештә бүленә	Trubia[d], Tudela Agüeria[d], Bendones[d], Veguín[d], Brañes[d], Caces[d], Godos[d], Llatores[d], Llimanes[d], Lillo[d], Lloriana[d], Olloniego[d], La Manxoya[d], Naranco[d], Naves[d], Pando[d], Perera[d], Pintoria[d], Priorio[d], Puerto[d], San Claudio[d], Cruces[d], San Pedru Nora[d], Santa Mariña de Piedramuelle[d], Santianes[d], Santolaya[d], Sograndio[d], Udrión[d], Uviéu[d] һәм Villaperi[d]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	232 ± 1 метр
Сәғәт бүлкәте	UTC+1:00[d]
Туғандаш ҡала	Вальпараисо, Маранелло[d], Бохум[d], Буэнос-Айрес, Клермон-Ферран, Тампа[d], Джерси-Сити[d], Торревьеха[d], Ханчжоу[d], Валенсия-де-Дон-Хуан[d], Мостолес[d], Веракрус[d], Сантьяго-де-Компостела[d], Санта-Клара[d], Самора[d], Визеу[d], Синтра[d], Сантандер[d], Торрелавега[d], Эль-Фуджайра[d] һәм Холон[d]
Милке	Карлос Тартьере[d] һәм Дворец спорта (Овьедо)[d]
Сиктәш	Градо[d], Льянера[d], Сьеро[d], Лас-Регерас[d], Лангрео[d], Мьерес[d], Рибера-де-Арриба[d] һәм Санто-Адриано[d]
Алыштырған	Q74248625?
Майҙаны	186,65 км²
Почта индексы	33001–33013
Рәсми сайт	oviedo.es
Число домохозяйств	97 821
Номер тамғаһы коды	O
Категория для видов элемента	Category:Views of Oviedo[d]
	Овьедо Викимилектә

Овьедо (исп. Oviedo, астура. Uviéu, лат. Ovetus) — Испаниялағы ҡала, Астурия автономиялы берләшмәһенең административ үҙәге, уның муниципалитеты Овьедо (комарки) районы составында тора. Эре сәнәғәт һәм сауҙа ҡалаһы. VIII—IX быуаттың роман стиленә тиклемге ысын архитектура ҡурсаулығы булараҡ билдәле.

Донъяла Овьедо исемендәге бер нисә ҡала бар, һәм улар барыһы ла Америка ҡитғаһында урынлашҡан. Мексиканың, Парагвайҙың, Доминика Республикаһының һәм Флориданың үҙ Овьедо ҡалаһы бар.

Тарих[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Санта-Мария-дель-Наранко сиркәүе.

Овьедо ҡалаһына Оветум тауында изге Винсент монастырын төҙөгән монахтар 761 йылда нигеҙ һала, ул тигеҙлек уртаһында торған ҡалҡыулыҡта урынлашҡан һәм емеш-еләк баҡсалары менән уратып алынған.

Маврҙар Испанияны баҫып алғандан һуң Альфонсо II үҙ ғаиләһен Овьедоға күсереп алып килә, һәм Овьедо ҡалаһы Испания христиандарының баш ҡалаһына һәм ғибәҙәт ҡылыу үҙәгенә әйләнә. Овьедо Астурий короллеге һәм Реконкиста үҙәгенең баш ҡалаһы була. 1608 йылдың 21 сентябрендә Овьедола университет асыла.

XХ быуатта Овьедо хәрби үткәнен раҫлай: 1934 йылда бында, таш күмер һәм тимер рудаһы сығарған район сигендә, шахтерҙар забастовкаһә үтә, ә Франконың оҙайлы ваҡыт уңышлы ҡаршылыҡ күрһәтеүенән һуң, ҡала антифашистик хәрәкәт һәм профсоюз терәге булып һанала.

Климат[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Овьедо климаты
Күрһәткестәре	Дек.	Ғин.	Март	Апра.	Май	Июнь	Июль	Авг.	Сена.	Окт.	Нояб.	Февр.	Йыл
Һауа температураһы, °C	11,7	12,8	14,4	14,9	17,6	20,3	22,4	22,8	21,7	18,1	14,6	12,5	17,0
Уртаса температура, °C	8,0	8,8	10,0	10,6	13,3	16,1	18,3	18,7	17,3	14,0	10,8	9,0	12,9
Уртаса минимум, °C	4,2	4,8	5,6	6,3	9,1	11,9	14,1	14,5	12,9	10,0	7,1	5,5	8,8
Яуым-төшөм нормаһы, мм	129	115	78	65	51	29	25	35	55	84	108	130	973
Сығанағы: AEMeT

Халыҡ[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Овьедолағы майҙан

Әлеге ваҡытта ҡаланың муниципаль сиктәрендә — 213,7 мең кеше йәшәй (2005).

Йыл	Ҡала	Муниципалитет	Йыл	Ҡала	Муниципалитет
1787*	491 6		1996		049 200
1857	156 14	933 31	1997		мәғлүмәт юҡ
1887	614 18		1998		199 549
1900		103 48	1999		200 453
1910		269 53	2000	183 524	200 411
1920		375 69	2001	374 184	005 201
1930		463 75	2002	463 186	938 202
1940	410 51	548 82	2003	191 231	699 207
1950	598 71	106 002	2004	274 193	495 209
1960	550 91	058 127	2005	196 156	782 213
1970	021 130	154 117
1981	315 168	190 123
1991		276 204

Географияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Овьедо Астурия үҙәгендә, Нор һәм Налон йылғалары араһында, урынлашҡан. Овьедоның төньяғында Лас- Регуэрас, Лланер, көньяғында-Мьерес һәм Рибера-де-Арриба, көнсығышында Сьеро һәм Лангрео, көнбайышында Градо һәм Санто-Адриано тора. Овьедо диңгеҙ кимәленән 80 метрҙан алып 709 метр бейеклектә ята. Монте-Наранко ҡаланы төньяҡтан, ә Сьерра-дель-Арамо көньяҡтан иҫкән көслө һыуыҡ елдәрҙән һаҡлап тора. Ҡала үҙәге бик убалы.

Иҡтисад[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Иҡтисад секторы халыҡҡа хеҙмәт күрһәтеү, ҡала үҙәгендәге төрлө бихисап офис биналары менән бәйле. Овьедо административ үҙәк булараҡ дәүләт идаралығы сфераһындағы күп эш урындарын яҡлай. Испания өсөн мөһим булыусы етештереү секторы Овьедола киң таралмаған, әммә күрше Лланер һәм Сьеро муниципалитеттары өсөн был бик мөһим. 2009 йылда Овьедо муниципалитетының бурысы 135 000,00 евро булған.^[6]

Билдәле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Фернандо Алонсо — «Формула 1» ярыштарында ике тапҡыр донъя чемпионы.
Хосе Томас Бовес— бойондороҡһоҙлоҡ өсөн һуғыш ваҡытында венесуэла каудильоһы.
Вальехо-Ботас Нагер, Хуан-Антонио — испания психиатры, яҙыусы.
Мичу— футболсы, инглиз «Суонси» командаһы һәм Испания йыйылма командаһы уйынсыһы.

Иҫтәлекле урындар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Сан-Мигель де-Лильо һарай капеллаһы

Овьедо соборы

Сан-Сальвадор готика соборы, унда изге Винсент мәйете һәм Альфонсо III тарафынан бүләк ителгән ике тәре — Крус-де-лос-Анхелес (Фәрештә тәреһе) һәм Крус-де-ла-Виктория (Еңеү тәреһе) тора.
Сан-Тирсо сиркәүе.
Хакимиәт бинаһы менән Сан-Исидоро сиркәүе торған Конституция майҙаны.
Наранко тауындағы роман осорона тиклемге сиркәүҙәр (барлығы 14, король Рамиро I йәйге резиденцияһы, 848 йылда Санта-Мария-дель-Наранко сиркәүенә әйләндерелгән һәм Сан-Мигель де-Лильо һарай капеллаһы) һәм төньяҡ-көнсығышта (Сан-Хулиан-лос-Прадос сиркәүе), улар барыһы ла бөтә донъя мираҫы ЮНЕСКО объекттары.
Сан-Франциско үҙәк паркы.