Тәйәммүм

Тәйәммүм (ғәр. تيمم‎‎) — Исламда айырым осраҡтарҙа тәһәрәт урынына ҡом йәки махсус таш менән таҙарыныу-һөртөнөү. Тәйәммүм өсөн ҡоро тупраҡ, саң, эзбиз, гипс, цемент, балсыҡ һәм башҡа ҡоро матдәләр ҡулланыла ала.

Тарихы

Һижрәнең 5-се йылында (миләди 627 йыл) Бәнү Мусталиҡ ырыуы менән яу тотҡанда, мосолмандар тәһәрәт өсөн һыу таба алмай. Шул мәлдә Мөхәммәт пәйғәмбәргә тәһәрәт һәм тәйәммүм тураһында аят иңә.

Әй иман килтереүселәр! Намаҙ уҡырға торһағыҙ, йәғни намаҙ уҡырға теләп, үҙегеҙ тәһәрәтһеҙ булһағыҙ, йөҙҙәрегеҙҙе маңлай сәстәренән эйәк аҫтына, бер ҡолаҡтан икенсе ҡолаҡҡа ҡәҙәр, унан ҡулдарығыҙҙы терһәктәргә тиклем йыуығыҙ. Йәнә башығыҙға мәсех ҡылығыҙ. Йәнә аяҡтарығыҙҙы шайтан ашыҡҡа тиклем, уның үҙен дә, йыуығыҙ. Нәжескә ҡағылған булһағыҙ, тулы ғөсөл ҡойоноғоҙ.Әгәр һеҙ сирле булып, һыу тейҙереү зыян килтерерлек булһа, йәки сәфәрҙә булһағыҙ, тәһәрәтегеҙ боҙолған йә ҡатындарға ҡағылған осраҡта һыу таба алмаһағыҙ, таҙа тупраҡ, һәм ҡом шикелле ер енесенән булған нәмгә тәйәммүм һуғығыҙ. Йөҙҙәрегеҙгә һәм ҡулдарығыҙға шуның менән мәсех ҡылығыҙ, йәғни бер мәртәбә һуғып, йөҙөгөҙгә мәсех ҡылығыҙ, икенсе мәртәбә һуғып, ҡулдарығыҙға мәсех ҡылығыҙ. Аллаһы тәғәлә һеҙгә диндә тарлыҡ ҡылырға теләмәҫ, ләкин Ул һеҙҙе тәһәрәтһеҙлектән йәки гонаһтан пак ҡылыуҙы теләр. Сөнки тәһәрәт гонаһтарға кәфәрәттер. Тәйәммүмгә рөхсәт биреп Үҙенең ниғмәтен тамамлауҙы теләр, шәйәт, һеҙ Аллаһы тәғәләнең ниғмәттәренә шөкөр итерһегеҙ. Әл-Мәида 5:6

Тәйәммүм сәбәптәре

Ҡом менән таҙарыныу шундай осраҡтарҙа рөхсәт ителә:

1. Әгәр 2-3 километр радиуста тәһәрәт алырлыҡ һыу табылмаһа
2. Әгәр һыу тейгән осраҡта яраның боҙолоу хәүефе, һыуыҡ тейеү ихтималы булһа һәм башҡалар
3. Әгәр дошман, юлбаҫарҙар һәм башҡалар яғынан хәүеф булһа
4. Һыу әҙ булып, эсерлек кенә ҡалған булһа

Тәйәммүм ҡылыу тәртибе

Тәйәммүм совершается следующим образом:

1. Тәйәммүм алырға ниәт ҡылына.
2. Устарҙы асып ер енесенән булған нәмәгә (ҡом, тупраҡ йәки саң) һуғырға. Ҡулға йоғоп ҡалғанын устарҙы һуғып төшөрөргә.
3. Асыҡ ус менән битте һөртөргә
4. Икенсе тапҡыр ергә һуғып алғас, уң ҡулды бармаҡ осонан терһәккә тиклем һөртөп сығырға.
5. Өсөнсө тапҡыр һуғып алғас, һул ҡулды бармаҡ осонан терһәккә тиклем һөртөп сығырға.

Боҙолоу шарттары

Тәһәрәтте ни боҙа, тәйәммүмде лә шул боҙа. Тәйәммүм ҡылыр шарттар юҡҡа сыҡҡанда (мәҫәлән, һыу табылһа йә яра төҙәлһә) тәһәрәтте һыу менән яңыртыу фарыз.

Әҙәбиәт

• Али-заде, А. А. тайаммум () // Исламский энциклопедический словарь. — М.: Ансар, 2007.
• Ҡалып:ЭИ/2

Һылтанмалар

• тәйәммүм 2017 йыл 22 декабрь архивланған. / FondIhlas.Ru
• таяммум(недоступная ссылка) / Halyal.Com
• «таяммум» (совершение ритуального омовения землей или песком) 2012 йыл 10 ғинуар архивланған. / Al-Shia.Ru