Хильдесхайм

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Хильдесхайм
нем. Hildesheim
ФлагГерб
Рәсем
Рәсми атамаһы Hildesheim
Ҡыҫҡаса атамаһы Hil[1]
ХФА-лағы транскрицияһы hɪldəshaɪ̯m
Этнохороним Hil­des­heimer, Hil­des­heimerin һәм Hil­des­heimerinnen
Архивы хранятся в Stadtarchiv Hildesheim[d]
Дәүләт  Германия[2]
Административ үҙәге Хильдесхайм[d]
Административ-территориаль берәмек Хильдесхайм[d]
Сәғәт бүлкәте UTC+1:00[d] һәм UTC+2:00[d]
Хөкүмәт башлығы Инго Мейер[d]
Ойошма ағзаһы Мэры за мир[d][3] һәм Niedersächsischer Städtetag[d][4]
Халыҡ һаны 101 858 кеше (31 декабрь 2022)[5]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 78 метр
Туғандаш ҡала Ангулем[d], Уэстон-сьюпер-Мэр[d], Паданг[d], Галле, Геленджик[d], Северный Сомерсет[d], Павия[d] һәм Эль-Минья[d]
Сиктәш Харзум[d], Шеллертен[d], Бад-Зальцдетфурт[d], Дикхольцен[d], Деспеталь[d], Бетельн[d], Нордштеммен[d] һәм Гизен[d]
Инвентарный номер 187
Майҙан 92,29 км² (31 декабрь 2017)[6][7]
Почта индексы 31101–31141
Урынлашыу картаһы
Рәсми сайт hildesheim.de
Категория для почётных граждан субъекта Q8942859?
Элементтың күренеше өсөн категория Category:Views of Hildesheim[d]
Урындағы телефон коды 05121
Номер тамғаһы коды HI
Карта
 Хильдесхайм Викимилектә

Хильдесхайм (ҡайһы берҙә Гильдесгейм; нем. Hildesheim ) — Германиялағы ҡала, Түбәнге Саксония ерендәге шул уҡ исемдәге Хильдесхайм районы үҙәге. Ганноверҙан 25 км көньяҡ-көнсығышта урынлашҡан. Халҡы — яҡынса 100 мең кеше тәшкил итә. IX быуаттан билдәле.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

IX быуат башында, 815 йылда, Хильдесхайм епископлығына нигеҙ һалына. Бер нисә быуат дауамында ҡала менән руханиҙар идара итә, һуңынан ратуша төҙөлгәс, граждандар идара итеүгә хоҡуҡ ала. 1300 йылда епископ ҡала халҡы менән власты уртаҡлашырға мәжбүр була, уларға үҙенең ҡала хоҡуғын бирә һәм үҙенең мисәтен булдырыға рөхсәт итә.

Протестант Реформацияһы көрәштәше Мартин Лютер Йоһанн Бугенхаген эшмәкәрлеге арҡаһында 1542 йылда ҡалала еңеп сыға.

Хильдесхайм кенәзлеге-епископлығы вәкәләттәрен донъяуи кенәзлеккә тапшыра. 1807 йылға тиклем ҡала һәм кенәзлек идараһы аҫтында ҡала һәм кенәзлек Пруссия идаралығы аҫтында була, ә һуңынан Наполеон тарафынан ойошторолған Вестфалия Короллегенә күсә. Шул саҡта Хильдесхейм Дистриктта Хильдесхейм Окер Департаментының префектура аҫты үҙәге була (франц. Département Ocker de l). Наполеон һуғыштарынан һуң 1813 йылда Хильдесхайм Ганновер Короллеге составына инә, ә 1823 йылда барлыҡҡа килгән Хильдесхейм округының үҙәге була. 1866 йылда Австро-пруссия һуғышынан һуң Ганновер Короллеге менән бергә Хильдесхайм Пруссия тарафынан аннексиялана һәм Ганновер Провинцияһының өлкә ҡалаһы булып китә.

Хильдесхайм 1945 йылда Икенсе донъя һуғышы ваҡытында, бигерәк тә 1945 йылдың 22 мартында һауа һөжүме һөҙөмтәһендә зыян күрә. Урта быуат үҙенсәлеген һаҡлап килгән ҡала үҙәге йәшәүҙән туҡтай. Һуғыштан һуң ул бөтөнләй башҡа төрлө стилдә тергеҙелә. Бәхеткә күрә, күпселек эре сиркәүҙәр, уларҙың икеһе әлеге ваҡытта ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫы, һуғыштан һуң, тиҙ арала тергеҙелә.

1980 йылда тарихи үҙәктең реконструкцияһы башлана. Төп майҙан тирәләй боронғо биналар һәм ҡоролмалар һүтелә һәм ысын төҙөлөштәрҙең күсермәләре менән алмаштырыла.

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Йыл Иҫәбе
1270 5000
1400 6000
1450 8000
1500 9000
1648 5500
1803 11 108
1817 11 585
1825 12 630
3 декабрь 1849¹ 14 651
3 декабрь 1855¹ 15 923
3 декабрь 1858¹ 16 300
3 декабрь 1861¹ 17 100
3 декабрь 1864¹ 17 988
3 декабрь 1867¹ 19 580
1 декабрь 1871¹ 20 801
Йыл Иҫәбе
1 декабрь 1875¹ 22 581
1 декабрь 1880¹ 25 900
1 декабрь 1885¹ 29 386
1 декабрь 1890¹ 33 481
2 декабрь 1895¹ 38 977
1 декабрь 1900¹ 42 973
1 декабрь 1905¹ 47 061
1 декабрь 1910¹ 50 239
1 декабрь 1916¹ 47 364
5 декабрь 1917¹ 46 164
8 октябрь 1919¹ 53 499
16 июнь 1925¹ 58 181
16 июнь 1933¹ 62 519
17 май 1939¹ 72 495
31 декабрь 1945 58 982
Йыл Иҫәбе
29 октябрь 1946¹ 58 973
13 сентябрь 1950¹ 72 292
25 сентябрь 1956¹ 84 695
6 июнь 1961¹ 96 341
31 декабрь 1965 99 001
27 май 1970¹ 93 800
31 декабрь 1975 105 290
31 декабрь 1980 102 619
31 декабрь 1985 100 864
25 май 1987¹ 103 449
31 декабрь 1990 105 291
31 декабрь 1995 106 101
31 декабрь 2000 103 909
30 сентябрь 2005 102 654

¹ данные переписи

Иҫтәлекле урындары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ратуша, төп майҙан
Ратуша, төп майҙан
Изге Михаил сиркәүе
Иртә готик торлаҡ йорто Темпельхаус
Раштыуа йәрминкәһе
Изге Годехард базиликаһы
  • Хильдесхайм соборы (нем.St. Dom. Maria), урта быуат католик соборы, 1010 һәм 1020 йылдар араһында төҙөлгән, XI, XII һәм XIV быуаттарҙа реконструкциялана һәм киңәйтелә, 1945 йылдағы һауа һөжүменән һуң 1950 йылдан алып 1960 йылға тиклем тергеҙелә. 1985 йылдан ЮНЕСКО-ның мәҙәни мираҫы исемлегенә ингән.
  • Изге Михаил сиркәүе (нем.Michaeliskirche), икенсе мең йыллыҡтың башында роман стилендә төҙөлгән, 1985 йылда ЮНЕСКО-ның мәҙәни мираҫы исемлегенә ингән.
  • Йәмиғ музейы (нем. Dom-Museum), дини һынлы сәнғәттең ҙур коллекцияһы урынлашҡан.
  • Рёмер һәм Пелицеус музейы (нем. Roemer - und Pelizaeus-Museum), 1844 йылда нигеҙ һалынған Рёмер музейының һәм 1911 йылда барлыҡҡа килгән Пелицеус музейының берләшмәһе булып тора. Музейҙа боронғо мысыр һәм боронғо перуан сәнғәтенең иң бай коллекцияһы һаҡлана. Был музейҙа ҡытай фарфорының коллекцияһы үҙенең күләме менән Европала икенсе урынды биләй.

Башҡа иҫтәлекле урындар үҙ эсенә театрҙарҙы, оперетта, мюзиклдар, драма, балетты индерә.

Ваҡиғалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Джаз фестивале (нем. Jazz-Festival), Изге Троица көнөндә, йыл һайын май йәки июнь айында үтә.
  • M’era Luna Festival — Германияның ҙур музыкаль фестивале, йыл һайын августың икенсе ял көнөндә үткәрелә.

Изге Михаил сиркәүенә 1010 йылда нигеҙ һалына (11 быуат)

Мәҙәниәт һәм мәғариф[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Хильдесхайм университеты (нем. Universität Hildesheim) 1978 йылда барлыҡҡа килгән. Уның төп факультеттары — социаль һәм информацион фәндәр. Университетта яҡынса 5 мең кеше теркәлгән. Халыҡ-ара менеджмент һәм бәйләнеш өлкәһендә инновациялар университетҡа сит ил студенттарын йәлеп итә

Иҡтисады[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Хильдесхаймдағы корпорациялар:

  • Bosch, автомобиль һәм сәнәғәт ҡорамалдары етештереүсе;
  • Blaupunkt, «Robert Bosch GmbH Corporation» концернында бүленгән компания;
  • The Coca-Cola Company;
  • Fairchild';
  • Thyssen, тәҙрә системалары;
  • Krupp, тутыҡмай торған табаҡлы ҡорос етештереү буйынса ҙур концерн.
  • Mettler-GmbH Garvens Toledo

Сәйәсәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1803 йылдан алып әлеге көнгә тиклем мэрҙар исемлеге

Йыл Исеме
18031843 Отто Фердинанд Лодя Георг
18431848 Кристоф Карл Люнтцель
18481852 Домайер
18531875 Йохан Фридрих Бойзен Паулу
18761895 Густаф Струкманн
18951896 Ханс Укерт
18961909 Густаф Струкманн
19091937 Эрнст Эрлихер
19451946 Эрих Брушка
19461950 Альбин Хунгер
19501952 Фридрих Лекве
19521958 Альбин Хунгер
19581959 Линка Паулу
19591964 Бойкен Мартин
19641968 Немша Фридрих
19681972 Бойкен Мартин
19721975 Немша Фридрих
19751981 Клинг Хайко
19811991 Табутты Клемка
19912001 Курт Махенс
20012005 Һан. Ульрих Кумма
2005 йылдан алып Курт Махенс

Элемтә һәм киң мәғлүмәт саралары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Хильдесхаймда эффектив транспорт инфраструктураһы — тимер юлы өсөн төбәк үҙәге (Intercity-Express) бар, ул автострада менән бәйле автострада (Autobahn), Урта герман каналында гаване бар.

Билдәле кешеләре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Иоанн Хильдесхаймский, католик теолог
  • Рудольф Шенкер, Scorpions төркөмөнә нигеҙ һалыусы һәм гитарасы
  • изге Готхард, епископ Хильдесхаймский, Рим-католик сиркәүе изгеһе.
  • изге Бернвард, епископ Хильдесхаймский.
  • Дидрик Пининг, данлыҡлы диңгеҙсе.
  • Фридрих Хорнеман, Африканы тикшереүсе
  • Якоб Фридрих Рейманн, дини философ, тарихсы.
  • Рэтбоун Генри, америка хәрбийе, Хильдесхаймда төрмәгә ябыла
  • Ханс Адольф Кребс, немец-инглиз биохимигы.
  • Адольф Гурвиц, күренекле математик.
  • Якоб Гуттманн, дини философ.
  • Юлиус Гуттманн, дини философ.
  • Томас Квастхофф, бас-баритон, вокал уҡытыусыһы.
  • Вольфганг Лауэнстайн һәм Кристоф Лауэнстайн, режиссёрҙар.
  • Андре Шнайдер, яҙыусы һәм актёр.
  • Дайан Крюгер, фотомодель һәм актриса.
  • Майк Тейлор, Бирмингем Сити футболсыһы .
  • Оскар Шиндлер, немец сәнәғәтсеһе.

Туғандаш ҡалалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Фотоһүрәттәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Анналдар хильдесхаймский

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ISIL- und Sigeladressen mit Koordinaten ausgestattetБерлинская государственная библиотека, 2016.
  2. archINFORM (нем.) — 1994.
  3. http://www.mayorsforpeace.org/english/membercity/map/europe.html
  4. https://www.nst.de/%C3%9Cber-uns/Mitglieder/index.php?ModID=9&object=tx%7c2606.2&FID=2606.181.1&NavID=2606.10&La=1
  5. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (нем.)DESTATIS, 2023.
  6. https://www1.nls.niedersachsen.de/statistik/html/default.asp
  7. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2018 (4. Quartal)Federal Statistical Office.