Яманһаҙ

Ауыл
Яманһаҙ Яманһаҙ
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Йылайыр районы
Координаталар	52°18′10″ с. ш. 58°00′27″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 227 842 001
ОКТМО коды	80 627 442 101
ГКГН номеры	0524989
Яманһаҙ

Яманһаҙ (рус. Ямансаз) — Башҡортостандың Йылайыр районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 733 кеше. Почта индексы — 453695, ОКАТО коды — 80227842001.

Халыҡ һаны

Халыҡ иҫәбе
2002	2009	2010
833	↘829	↘733

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	370	204	166	55,1	44,9
1959 йыл 15 ғинуар	992	472	520	47,6	52,4
1970 йыл 15 ғинуар	1056	503	553	47,6	52,4
1979 йыл 17 ғинуар	882	416	466	47,2	52,8
1989 йыл 12 ғинуар	722	355	367	49,2	50,8
2002 йыл 9 октябрь	833	406	427	48,7	51,3
2010 йыл 14 октябрь	733	359	374	49,0	51,0

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Йылайыр): 52 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 107 км

Урамдары

• Быҙаулыҡ урамы (рус. Бузулукская (улица))
• Ленин урамы (рус. Ленина (улица))
• М. Кәрим урамы (рус. М.Карима (улица))
• Йәштәр урамы (рус. Молодежная (улица))
• С. Юлаев урамы (рус. С.Юлаева (улица))
• Ауыл Советы урамы (рус. Сельсоветская (улица))
• Үҙәк урам (рус. Центральная (улица))
• Мәктәп урамы (рус. Школьная (улица))

Тарихы

Ауылдың тарихы сағыштырмаса ҙур булмаһа ла, ҡыҙыҡлы ғына. Ул 1906 йылдың йәйендә, Воскресенск ауылынан өс кеше — Тамбов губернияһынан сыҡҡан кешеләр — Гальчатник йылғаһы тамағында 500 дисәтинә ер һатып алып, Яманһаҙ утарына нигеҙ һалған саҡта барлыҡҡа килә. Исемен ул тарихи урындың исеме буйынса алған. Был тораҡ пункты тураһында документаль яҙма иһә тәүге тапҡыр 1926 йылда Башҡортостан Республикаһы торамалары исемлегендә барлыҡҡа килә. 1937 йылда ҙур ауылға, ә 109-сы йылҡысылыҡ заводының административ үҙәгенә әүерелә, ул ваҡытта бөтә Рәсәйгә үҙенең аттары менән билдәле.

Бөгөн ауылда меңдән ашыу кеше йәшәй. Уға газ үткәрелгән, һыу үткәргес бар. Унда торлаҡ, урамдар аҙ төҙөлмәй, асфальт түшәлгән. Ауылда башҡорттар ғына түгел, урыҫтар, украиндар, сыуаштар, мордвалар ҙа йәшәй. Барыһы ла башҡортса яҡшы һөйләшә.

Билдәле шәхестәре

• Камалов Азат Әхмәҙулла улы (1 декабрь 1937 йыл — 23 апрель 2007 йыл) — СССР һәм Рәсәй филологы, башҡорт тел белгесе, филология фәндәре докторы, башҡорт топонимикаһы өлкәһендәге белгес

Матбуғатта

• "Һаумыһығыҙ, ауылдаштар"Башҡортостан Республикаһы Йылайыр районы муниципаль районының ижтимағи-сәйәси гәзите "Ауыл уттары"нда (6 июль, 2018 йыл, 54-се һан, 2-се биттә) уҡығыҙ

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Яманһаҙ мәктәбе (Йылайыр районы)