Эстәлеккә күсергә

Бакунин Михаил Александрович

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Бакунин Михаил Александрович
рус. Михаи́л Алекса́ндрович Баку́нин
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат[1][2][3]
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
Рәсәй[4]
 Франция[4]
Патронимы йәки матронимы Александрович[d]
Тыуған көнө 30 май 1814({{padleft:1814|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:30|2|0}})[2][1][5]
Тыуған урыны Прямухино[d], Яңы Торжок өйәҙе[d], Тверь губернаһы[d], Рәсәй империяһы[6]
Вафат булған көнө 1 июль 1876({{padleft:1876|4|0}}-{{padleft:7|2|0}}-{{padleft:1|2|0}})[6][5][1] (62 йәш)
Вафат булған урыны Берн, Швейцария[6][2][1]
Ерләнгән урыны Бремгартенское кладбище[d]
Ҡәбере һүрәте
Атаһы Александр Михайлович Бакунин[d]
Әсәһе Варвара Александровна Муравьёва[d]
Бер туғандары Татьяна Александровна Бакунина[d], Бакунин, Павел Александрович[d], Бакунин, Александр Александрович[d] һәм Бакунин, Алексей Александрович[d]
Хәләл ефете Antonia Kwiatkowska[d]
Балалары Мария Михайловна Бакунина[d] һәм София Михайловна Бакунина[d]
Нәҫеле Бакунины[d]
Туған тел урыҫ теле
Яҙма әҫәрҙәр теле урыҫ теле
Һөнәр төрө фәлсәфәсе, яҙыусы, сәйәсмән, анархист, революционер
Эшмәкәрлек төрө фәлсәфә
Уҡыу йорто HU Berlin
Михайловское артиллерийское училище[d]
Әүҙемлек урыны Дрезден[2][4]
Хәрби звание юнкер[d] һәм прапорщик
Архивы хранятся в Халыҡ-ара социаль тарихы институты[d][7][8]
Сәнғәт йүнәлеше анархизм, атеизм һәм Көнбайыш фәлсәфәһе
Ойошма ағзаһы Первый интернационал[d]
Сәйәси идеология анархизм
Йоғонто яһаусы Эрнст Теодор Амадей Гофман[d], Александр Иванович Герцен[d], Николай Платонович Огарёв[d], Пьер Жозеф Прудон[d], Жан-Жак Руссо, Людвиг Андреас Фейербах[d], Карл Маркс, Георг Вильһельм Фридрих Гегель һәм Достоевский, Фёдор Михаил улы
Эра философия XIX века[d]
Тасуирлау биттәре dbpedia.org/resource/Mik…[3]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы Mikhail Bakunin
 Бакунин Михаил Александрович Викимилектә

Михаил Александрович Бакунин ( 1814 йыл, 30 май (18 май) [9], Прямухино ауылы, Новоторжский өйәҙе, Тверь провинцияһы, Рәсәй Империяһы - 1876 йыл, 1 июль (19 июнь), Берн, Швейцария ) - Рәсәй аҡыл эйәһе һәм Бакуниндар ғаиләһенән сыҡҡан революционер, анархизм, халыҡсылыҡ теоретиктарының береһе. Социаль анархизмдың башында тора.

Биографияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Михаил Александрович Бакунин 1814 йылдың 18 майында (30) ғаилә имениеһы Прямухинола тыуған. Атаһы Александр Михайлович йәшлеген Италияла үткәргән, Флоренциялағы Рәсәй миссияһында атташе вазифаларын башҡарған. Ҡайтҡас, ул отставкаға китә һәм Тверҙәге имениеһына урынлаша. Ул декабристар менән бәйләнештә булған, "Ҡотҡарыу Союзы" башлығы Н. М. Муравьева яҡлап, үҙенең крәҫтиәндәрен азат итергә тырышҡан.

Михаил Бакунин Санкт-Петербург артиллерия мәктәбен тамамлай (1838 - 1832) һәм 1832 - 1834 йылдарҙа армия сафтарында хеҙмәт итә. Артабан отставкаға китә һәм Мәскәүгә барып урынлаша. Бында ул М.В.Станкевич һәм В.Г.Белинский менән таныша.

1840 йылда сит илгә китә: башта Германияға, унда бер ни тиклем ваҡыт Берлин университетында уҡый. Һуңғараҡ ул прогрессив лидерҙар А.Ручей, В.Вайтлинг, П.Прудхон, Т. Маркс, Ф. Энгельс менән осраша.

Уҡыуын ташлап, теориянан революцион көрәш практикаһына күсә, Прага һәм Дрезден баррикадаларында ҡатнаша. Фетнә еңелгәс, уны Саксония һәм Австрия судтары ике тапҡыр үлем язаһына хөкөм итәләр, ике йыл төрмәлә тотҡандан һуң, 1851 йылда Австрияла Русияға экстрадициялайҙар. Ул Шлиссельбургтағы Алексеевский равелинында ете йыл һәм дүрт йыл Себер һөргөнөндә була. 1861 йылда һөргөндән ҡаса һәм Көнбайыш Европа революцион хәрәкәтенә ҡушылып, Рәсәйҙе уға йәлеп итергә өмөтләнә.

1864 йылда ул халыҡ эшселәр йәмғиәтенә ҡушыла (I Интернационал), ләкин унда булыуы йәмғиәтте нығытыу шикелле емереп.

Ул 1868 йылда эшсәнлеге тулыһынса практикаға йүнәлтелгән "Халыҡ-ара социалистик демократия союзы"н булдыра һәм 1872 йылда Гаага конгресы уны "Интернационал" сафынан ҡыуып сығара. 1870 йылда Бакунин Лион фетнәселәре араһында, коммунарҙарҙың еңелеүен алдан һиҙһә лә, Париж Коммунаһы иғлан ителеүен хуплай. Ул үҙ идеяларына ныҡ ышана һәм революция профессионалы булараҡ еңелмәҫ тиерлек. Ул берҙән-бер яуызлыҡҡа - дәүләтселектең барлыҡ төрҙәренә ҡаршы көрәшә, бөтә дәүләт емереклектәрендә кешелектең дөйөм ҡәрҙәшлеген тели.

1873 йылда М.Бакунина "Дәүләт һәм анархия" китабы донъя күрә.

Инде ҡарт, ауырыу, ләкин "ҡотҡарыу көрәше" илһамы менән яныуын дауам иткән Бакунин 1874 йылда хатта күтәрелештә ҡатнашыу өсөн Болоньеға китә.

Ҡаты бөйөр ауырыуы уны Швейцарияға күсенергә мәжбүр итә. Бернда 1876 йылдың 1 июлендә ул элекке дуҫтары: профессор А.Фохт һәм Тейхеливтар ғаиләһе янында вафат була. Ул шунда ерләнә.

Хәтер

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Бернда Михаил Александрович Бакунин һәйкәле, видео

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118506102 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 https://datos.bne.es/resource/XX1721236 (исп.): El portal de datos bibliográficos de la Biblioteca Nacional de España — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Каталог Немецкой национальной библиотеки (нем.)
  5. ↑ 5,0 5,1 Русские писатели 1800—1917: Биографический словарь (русский) / под ред. П. А. Николаев — Мәскәү: Большая российская энциклопедия, 1989. — Т. 1. — Б. 142—144. — 672 с.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Краткая литературная энциклопедия (урыҫ) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
  7. ↑ Bakunin M. A. Michail Aleksandrovič Bakunin Papers
  8. ↑ Bakunin M. A. Bakunin Collected Works Collection
  9. ↑ ГАТО ф. 160. оп. 1 . д. 14493. с. 703. Метрические книги церкви села Прямухино Новоторжского уезда Тверской губернии.

Сығанаҡтар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Бакунин_Михаил_Александрович&oldid=1256528» битенән алынған