Будья Вәрәш
| Ауыл | |
| Будья Вәрәш | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Координаталар | |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
|
| |
.svg)
Будья Вәрәш (рус. Будья Варяш) — Башҡортостандың Яңауыл районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 166 кеше[1]. Почта индексы — 452818, ОКАТО коды — 80259880002.
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Халыҡ иҫәбе | ||
|---|---|---|
| 2002[2] | 2009[2] | 2010[3] |
| 201 | ↘188 | ↘166 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Вәрәш йылғаһы буйында урынлашҡан[4]. Расстояние до:[5]
- Район үҙәгенә тиклем (Яңауыл): 39 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Иҫке Вәрәш): 1 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Яңауыл): 39 км
Ауыл тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ауылға 1627 йылда Уҫы даруғаһында Вәрәш исеме менән яһаҡлы удмурттар нигеҙ һалған, 1748 йылда ауылда 98 ир-ат иҫәпләнгән. 1859 йылда бында 32 йорт хужалығында 183 удмурт йәшәгән.[6][7]
1870 йылда Өфө губернаһы Бөрө өйәҙенең 2-се станы Будья Вәрәш ауылында 28 йорт хужалығы һәм 187 кеше (90 ир-ат һәм 97 ҡатын-ҡыҙ) иҫәпләнгән, барыһы ла удмурттар. Халыҡ ауыл хужалығынан тыш, умартасылыҡ һәм йөк ташыу менән шөғөлләнгән.[8]
1896 йылда Бөрө өйәҙе VII станы Ҡыҙылъяр улусы Будзи-Вәрәш ауылында — 53 йорт хужалығында 351 кеше (176 ир-ат, 175 ҡатын-ҡыҙ) йәшәгән.[9]
1906 йылда 412 кеше йәшәгән, һыу тирмәне, аҙыҡ-түлек магазины булған.[6]
1920 йылда, рәсми мәғлүмәттәр буйынса, ауылда 78 йорт хужалығында 431 кеше йәшәй (199 ир-ат, 232 ҡатын-ҡыҙ)[8], Ауыл хужалығы иҫәбе буйынса — 77 хужалыҡта 477 кеше, бөтәһе лә тиерлек — удмурт мәжүсиҙәре.[10], по данным подворного подсчета — 477 жителей в 77 хозяйствах, почти все — удмурты-язычники[11].
1926 йылда ауыл Башҡорт АССР-ының Бөрө кантоны Ҡыҙылъяр улусына ҡарай.[10]
1930 йылда «Боевик» колхозы ойошторола, 1937 йылда «Хрущев» колхозы составына инә.[12] 1939 йылда ауыл халҡы 373 кеше тәшкил итә, 1959 йылда — 305 кеше.[6]
1982 йылда халыҡ һаны яҡынса 230 кеше тәшкил итә.[4]
1989 йылда 203 кеше (83 ир-ат, 120 ҡатын-ҡыҙ).[13]
2002 йылда 201 кеше (85 ир-ат, 116 ҡатын-ҡыҙ), күпселек удмурттар (99 %).[2]
2010 йылда 166 кеше (78 ир-ат, 88 ҡатын-ҡыҙ).[3]
Билдәле шәхестәр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Камиуллин Владимир Касимович (29.01.1958), ауыл хужалығы эшмәкәре, 1991 йылдан Яңауыл районының «Восток» хужалығы рәйесе. Башҡортостан Республикаһының һәм Рәсәй Федерацияһының (2016) атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре[14][15].
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ 3,0 3,1 Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- ↑ 4,0 4,1 Лист карты O-40-135. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1982 год. Издание 1984 г.
- ↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Будья Варяш в Башкирской энциклопедии. Дата обращения: 26 июль 2018. Архивировано из оригинала 24 декабрь 2019 года. 2019 йыл 24 декабрь архивланған.
- ↑ Асфандияров
- ↑ Списки населённых мест Российской империи. Вып. 45: Уфимская губерния: по сведениям 1870 года. / обраб. В. Зверинским. — СПб.: Центр. стат. ком. Мин. внутр. дел, 1877. — С. 72. — 195 с.
- ↑ Полный список населённых мест Уфимской губернии / под ред. Н. А. Озерова. — Уфа: Типография Губернского Правления, 1896. — С. 198. — 534 с.
- ↑ 10,0 10,1 Населённые пункты Башкортостана. Часть III, Башреспублика, 1926 / А. А. Хисматуллин. — Уфа: Китап, 2002. — С. 88. — 400 с. — ISBN 5-295-03091-1.
- ↑ М. И. Роднов. Население Уфимской губернии по переписи 1920 года: этнический состав. — М.: Институт этнологии и антропологии РАН, 2014. — С. 78. — 178 с. — ISBN 978-5-4211-0106-2.
- ↑ История Староваряшского сельсовета 2018 йыл 26 июль архивланған.
- ↑ Населённые пункты Республики Башкортостан (по данным переписи 2002 года). Статистический сборник. — Уфа: Башкортостанстат, 2005. — С. 136. — 138 с.
- ↑ Юбилейная жатва председателя. Газета «Республика Башкортостан», 2011, 23 августа(недоступная ссылка) (рус.) (Тикшерелеү көнө: 25 ғинуар 2018)
- ↑ Владимир Камиуллин: в числе лучших аграриев страны. Газета «Янаульские зори», 2016, 19 октября (рус.) (Тикшерелеү көнө: 25 ғинуар 2018)
|
Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
|
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
|
Проект «Башҡортостан ауылдары» |
.png)
)/O40-135%20%20%2082-84.jpg){kind=link}