Эткөсөк

Ауыл
Эткөсөк
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Мәләүез районы
Координаталар	52°59′57″ с. ш. 56°18′53″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 241 802 008
ОКТМО коды	80 641 402 131
Эткөсөк

Эткөсөк (рус. Иткучуково) — Башҡортостандың Мәләүез районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 235 кеше. Почта индексы — 453870, ОКАТО коды — 80241802008.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	235	122	113	51,9	48,1

Милли составы

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — башҡорттар (100 %) йәшәй.

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Мәләүез): 30 саҡрым
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Боһорман): 7 саҡрым
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Мәләүез): 30 саҡрым

Тарихы

Эткөсөк (Түбәнге Эткөсөк) XVIII быуат һуңында, XIX быуат башында барлыҡҡа килгән ауыл. 1834 йылғы VIII ревизия 64 йортта 373 кеше йәшәгәнен билдәләй, ә инде X ревизия ваҡытында 78 йортта 522 кеше теркәлгән, әммә 1920 йылдағы иҫәп йорттар һаны артыуға ҡарамаҫтан, ауылда йәшәүселәр һаны кәмеүен күрһәтә, 87 йортта 431 кеше теркәлгән. Ауылда тәү башлап нигеҙ ҡороусы Сәнкем-ҡыпсаҡ старшинаһы ярҙамсыһы Эткөсөк Санғошов тип иҫәпләнә. Ул 1787 йылда Нөгөш йылғаһы буйындағы ерҙәрҙе заводсы Пашковаға һатыуҙа аҫабаларҙың ышаныслы вәкиле сифатында ҡатнаша. Өлкән улы, комиссар Эткөсөков (1768 йылда тыуған) 1850 йылда ла иҫән була. Уның улдары Йәрмөхәмәт, Динмөхәмәт, Мөхәмәтшәриф, Мөхәмәтйән, Мөхәмәткәрим. Икенсеһе — Кәлимулла (1773—1836), указлы мулла булып хеҙмәт иткән. Уның улы Абдулла. Өсөнсө улы, 1788 йылғы Хәйбулла (улы Айнулла).

1842 йылда 419 кешегә 344 бот ужым икмәге, 1384 бот яҙғы иген сәселгән. 64 йортҡа 68 йылҡы, 114 эре мөгөҙлө мал, 36 һарыҡ, 86 баш кәзә; 80 умарта тура килгән.

Урамдары

Урам исемдәре:

• Тау һырты урамы (рус. улица Нагорная)
• Яңы урам (рус. улица Новая)
• Үҙәк урам (рус. улица Центральная)

Ауылдан сыҡҡан күренекле шәхестәр

• Комиссаров Фәтҡулла Абдулла улы (15 июнь 1922 — 24 июль 1981) — офицер дәрәжәһендә Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан башҡорт журналисы. Ҡыҙыл Йондоҙ һәм Почёт Билдәһе ордендары кавалеры, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. СССР Журналистар союзы ағзаһы.

Һылтанмалар

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978-5-295-04683-4 (рус.)