Һарыш (Мәләүез районы)

Һарыш
	Ауыл
	Һарыш
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Мәләүез районы
Координаталар	52°54′26″ с. ш. 56°19′34″ в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 241 875 001
ОКТМО коды	80 641 475 101
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Һарыш

Һарыш (рус. Сарышево) — Башҡортостандың Мәләүез районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 406 кеше^[1]. Почта индексы — 453872, ОКАТО коды — 80241875001.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	406	192	214	47,3	52,7

Милли составы

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек башҡорттар (88 %) йәшәй^[2].

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Мәләүез): 32 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Мәләүез): 33 км

Тарихы

XVIII быуатта Һарыш ауылы ауылға нигеҙ һалыусы Асҡар исеме менән аталған булған. 1795 йылда ауылда 12 йорт хужалығында 110 кеше йәшәгән. XIX быуаттың беренсе яртыһында Һарыш-Асҡар исеме менән билдәле булған. Ике исеме лә антропонимик сығышлы. Һарыш-Ҡыпсаҡ улусы ла булған, әммә Һарыш - аҫабаның исеме. 1753 йылда тыуған Аҡтәйләк Асҡаров билдәле. VII ревизияла шулай уҡ уның улдары Көмөшҡол ( уның улы Килмөхәмәт), Ярмөхәмәт, Мөхәмәтғәлий, Мөхәмәтҡол, Ишмөхәмәт күрһәтелгән. Ул ваҡытта ауыл 16 йорттан торған. Халҡы — 177 кеше. Бөгөнгө көндә Һарыш урыҫтар, башҡорттар һәм татарҙар йәшәгән ауыл.

1842 йылда 173 кешегә ни бары 50 сирек, йәғни 400 бот яҙғы иген сәселгән^[3].

Урамдары

Исемдәре^[4]:

Әминев урамы (рус. улица Аминева)
Йәшел урам (рус. улица Зеленая)
Тыныслыҡ урамы (рус. улица Мира)
Мәктәп урамы (рус. улица Школьная)

Билдәле шәхестәр

Әминев Миңлетдин Ғилметдин улы (15.10.1922—12.08.1969) — Советтар Союзы Геройы (1943), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, уҡсы, рядовой.
Шамаев Әмир Ғабдрахман улы (8 август 1929 йыл — 25 март 2017 йыл) — медицина эшмәкәре, ғалим-табип, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (1998), профессор (1998). Рәсәй Федерацияһының (1998) һәм Башҡорт АССР-ының (1989) атҡаҙанған табибы.

Иҫкәрмәләр

↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
↑ Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. - Уфа, Китап, 2009. - 744 с. Страница 69. 2022 йыл 7 апрель архивланған.
↑ Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 25 по Республике Башкортостан

Сығанаҡтар

[1] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[справочник-2] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)

[3] Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. - Уфа, Китап, 2009. - 744 с. Страница 69. 2022 йыл 7 апрель архивланған.

[4] Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 25 по Республике Башкортостан

[1]

[2]

[3]

[4]