Могилёв

Могилёв
бел. Магілёў
Флаг[d]	Герб
Нигеҙләү датаһы	1267
Рәсми атамаһы	Магілёў
Дәүләт	Беларусь
Административ үҙәге	Могилёвская область[d]
Административ-территориаль берәмек	Могилёвская область[d], Могилевская губерния[d], Оршанский повет[d] һәм Белорус Совет Социалистик Республикаһы
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан	Днепр
Хөкүмәт башлығы	Цумарев, Владимир Михайлович[d]
Халыҡ һаны	370 712 кеше (2014)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	192 Метр
Сәғәт бүлкәте	UTC+03:00[d]
Туғандаш ҡала	Бардеёв[d], Клайпеда[d], Вийёрбан[d], Влоцлавек[d], Габрово[d], Чимкент[d], Айзенах, Крагуевац[d], Звенигород[d], Вологда, Брянск һәм Красноярск
Сиктәш	Могилёвский район[d]
Майҙан	119 км²
Почта индексы	212000–212999
Рәсми сайт	city.mogilev.by
Категория с картами на Викискладе	Maps of Mahilioŭ
Бында ерләнгән кешеләр категорияһы	[d]
Урындағы телефон коды	8222
Номер тамғаһы коды	6
Romanization of Belarusian (2007 system)	Mahilioŭ
Могилёв Викимилектә

Могилёв (рус. Могилёв, бел. Магілёў, пол. Mohylew, лит. Mogiliavas) — Беларусия ҡалаһы, Могилёв өлкәһенең административ үҙәге. Могилёв өлкәһенең мәҙәниәт һәм иҡтисад үҙәге. Шулай ук ҡалала Химволокно, Лифтмаш, Строммаш һәм башҡа ойшмалар урынлашҡан.

Халык һаны — 300 мең тирәһе кеше. Ҡалала 40 мәктәп, 4 лицей, 3 университет (Машиналар төҙөү, Технология, Педагогия) бар.

Географияһы

Климаты

Ҡала климаты
Күрһәткес	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек
Абсолют максимум, °C	9,8	12,9	19,8	29,1	32,0	33,0	36,3	36,8	30,6	25,5	14,5	10,9
Абсолют минимум, °C	{{{Янв_а_мин}}}	−34,7	−35	−17,7	−4,4	−0,7	3,0	0,9	−4,8	−14,8	−23,5	−33,4

Тарих

1812 йылғы һуғыш

Солтановкалағы һәйкәл

Рус ғәскәренең байрағы һәм литавраһы, 1812 йыл, Могилёв музейының экспозицияһы.

1812 йылдың 12 июнендә 600-меңле Наполеон ғәскәре Рәсәйгә бәреп инә. Өс тапҡыр артыҡ һанлы дошмандан урыҫ ғәскәре сигенә башлай. 11 июлдә, Могилёвтан 12 км көньяҡ-көнбайыштарак, Салтановка һәм Фатово ауылдары араһында, генерал-лейтенант Николай Раевский етәкселегендәге 7-се пехота корпусы Луи Даву етәкләгән француз ғәскәренә ҡаршы Салтановка янындағы һуғышты башлай. Рәсәй империяһы армияһы (1812 йыл) 2-се Көнбайыш армияһының күпселек көсөн Днепр йылғаһы аша йөҙөп сығыуын француздарҙан ситкә юнәлдереү өсөн, урыҫ ғәскәрҙәре француздар менән ҡапма-ҡаршы һуғыш башларға мәжбүр булғандар.

Беренсе бөтә донъя һуғышы

Беренсе бөтә донъя һуғышы ваҡытында (август 1915 — ноябрь 1917) Юғары башкомандующий ставкаһы урындашҡан ҡалала Рәсәй императоры Николай II йәшәгән.

Икенсе бөтә донъя һуғышы

Смоленск бәрелеше (1941)

Бөйөк Ватан һуғышы хроникаһы/1941 йылдың 26 июле. 35-се һуғыш көнө, 26 июлдә совет ғәскәрҙәре Могилёвты ҡалдыра (ҡарағыҙ «Могилёвты һаҡлау»).

Халык

1840	1897	1959	1970	1979	1989	2009
23 103	43 119	121 712	202 314	290 361	359 188	358 279

Милли состав (2009): беларустар — 87,4 %, урыҫтар — 7,3 %, украиндар — 1,1 %.

Иҫтәлекле урындар

• Ленин урамы, Европаның 18-се быуат стиленда төҙөлгән.
• Театр, 19-сы быуатта төҙөлгән.

Туғандаш ҡалалар

1. Шымкент, Ҡаҙағстан
2. Виллербан, Франция
3. Пенза, Рәсәй
4. Тула, Рәсәй
5. Киреч, Украина
6. Бардейов, Словакия
7. Габрово, Болгария
8. Клайпеда, Литва
9. Влоцлавек, Польша
10. Айзенах, Германия
11. Крагуевац, Сербия
12. Звенигород, Рәсәй
13. Сумғәйет, Әзербайжан
14. Николаев, Украина
15. Тәбриз, Иран
16. Тубыл, Рәсәй