Фридрих Акель
| Фридрих Акель | |
| эст. Friedrich Akel | |
.jpg) | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Рәсәй империяһы Эстония.svg){kind=small} СССР |
| Тыуған көнө | 5 сентябрь 1871[1][2] |
| Тыуған урыны | Halliste parish[d], Лифлянд губернаһы, Рәсәй империяһы[1] |
| Вафат булған көнө | 3 июль 1941[1][2] (69 йәш) |
| Вафат булған урыны | Таллин, Эстон ССР-ы[d], СССР[1] |
| Үлем төрө | атып үлтереү[d] |
| Һөнәр төрө | сәйәсмән, офтальмолог, дипломат, табип, человек, связанный со спортом |
| Биләгән вазифаһы | министр иностранных дел Эстонии[d], посол Эстонии в Швеции[d], депутат Рийгикогу[d] һәм государственный старейшина Эстонии[d] |
| Уҡыу йорто |
Медицинский факультет Императорского Дерптского университета[d] Император Дерпт университеты |
| Әүҙемлек урыны | Таллин |
| Сәйәси фирҡә ағзаһы | Христианская народная партия[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
        |
 Фридрих Акель Викимилектә | |
Фридрих Акель (эст. Friedrich Akel; 5 сентябрь 1871 йыл), Халлисте, Вильяндимаа — 3 август 1941 йыл, Таллин) — Эстония дәүләт эшмәкәре, дипломат, табип.
Белеме
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Юрьевск унивеситетында медицина өйрәнә (хәҙерге Тарту) университеты (1892—1897), Берлинда, Прагала һәм Лейпцигта (1899—1901) стажировка үтә, күҙ табибы.
Табип
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Юрьевск университетының клиникаһында ассистент була, Рига офтальмология клиникаһында табип Варшавала Уяздов госпиталендә табип. 1902—1904 йылда — күҙ табибы. 1905—1912 йылдарҙа Ревелдә (артабан — Таллин) күҙ табибы. Табип фронтта була. 1904—1905 йылдарҙа рус-япон һуғышында табип. 1907 йылда — эстон табиптарының шәхси клиникаһына нигеҙ һалыусыларҙың береһе. Таллин ҡала думаһының рәисе, почетлы мировой судья була.
Дипломат һәм сәйәсмән
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Төньяҡ- Балтик табиптар берләшмәһенең һәм Таллин халыҡ мәғарифы йәмғиәтенең ағзаһы булып тора. «Калев» спорт йәмғиәтенең рәисе. Таллин ссуда-һаҡлыҡ ширҡәтенең ағзаһы һәм рәисе, һуңынан таллин Krediitpank (Кредитбанктың) ағзаһы һәм рәисе. 1920—1922 йылдарҙа — Эстония инжил лютеран сиркәүенең донъяуи консистория вице-президенты.
1922—1923 йылдарҙа — Финляндияла Эстония илсеһе. 1923—1924, 1926—1927, 1936—1938 — сит ил эштәре министры. 1924 йылдың 26 мартынан 16 декабренә тиклем — дәүләт аҡһаҡалы (дәүләт башлығы), ул был вазифаны биләгән осорҙа коммунистар дәүләт түңкәрелеше башҡарырға маташалар. (1924 йылдың 1 декабре), әммә был уңышһыҙлыҡ менән тамамлана. Акель хөкүмәте ағзаларының береһе — Карл Карк юл бәйләнеше министры — үлтерелә, ә дәүләт аҡһаҡалы үҙе тере ҡала.
1928—1934 йылдарҙа — Швеция һәм Данияла илсе, 1934—1936 йылдарҙа — Германия һәм Голландияла илсе. Рийгикогуның (парламент) икенсе, өсөнсө һәм алтынсы саҡырылыш ағзаһы була. 1924—1931 йылдарҙа — Эстон олимпия комитеты рәйесе, 1927—1932 йылдарҙа — Швеция Халыҡ-ара олимпия комитеты ағзаһы.
Вафат булыуы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1940 йылдың 17 октябрендә НКВД органдары тарафынан ҡулға алына, 1941 йылда атыла.
Библиография
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Эстонский биографический словарь. Таллин, 2002.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Friedrich Karl Akel // Eesti spordi biograafiline leksikon (эст.)
- ↑ 2,0 2,1 Friedrich Akel // Eesti biograafiline andmebaas ISIK (эст.)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Биография
- Биография 2007 йыл 27 сентябрь архивланған.