Фридрих Акель

Фридрих Акель
	Фридрих Акель
	эст. Friedrich Akel
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы; Эстония; СССР
Тыуған көнө	5 сентябрь 1871
Тыуған урыны	Халлисте[d], Лифлянд губернаһы, Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	3 июль 1941 (69 йәш)
Вафат булған урыны	Таллин, Эстон ССР-ы[d], СССР
Үлем төрө	атып үлтереү[d]
Һөнәр төрө	сәйәсмән, офтальмолог, дипломат, табип
Биләгән вазифаһы	министр иностранных дел Эстонии[d], посол Эстонии в Швеции[d], депутат Рийгикогу[d] һәм государственный старейшина Эстонии[d]
Уҡыу йорто	Медицинский факультет Императорского Дерптского университета[d]
Әүҙемлек урыны	Таллин
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Христианская народная партия[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
	Фридрих Акель Викимилектә

Фридрих Акель (эст. Friedrich Akel; 5 сентябрь 1871 йыл), Халлисте, Вильяндимаа — 3 август 1941 йыл, Таллин) — Эстония дәүләт эшмәкәре, дипломат, табип.

Белеме[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Юрьевск унивеситетында медицина өйрәнә (хәҙерге Тарту) университеты (1892—1897), Берлинда, Прагала һәм Лейпцигта (1899—1901) стажировка үтә, күҙ табибы.

Табип[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Юрьевск университетының клиникаһында ассистент була, Рига офтальмология клиникаһында табип Варшавала Уяздов госпиталендә табип. 1902—1904 йылда — күҙ табибы. 1905—1912 йылдарҙа Ревелдә (артабан — Таллин) күҙ табибы. Табип фронтта була. 1904—1905 йылдарҙа рус-япон һуғышында табип. 1907 йылда — эстон табиптарының шәхси клиникаһына нигеҙ һалыусыларҙың береһе. Таллин ҡала думаһының рәисе, почетлы мировой судья була.

Дипломат һәм сәйәсмән[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төньяҡ- Балтик табиптар берләшмәһенең һәм Таллин халыҡ мәғарифы йәмғиәтенең ағзаһы булып тора. «Калев» спорт йәмғиәтенең рәисе. Таллин ссуда-һаҡлыҡ ширҡәтенең ағзаһы һәм рәисе, һуңынан таллин Krediitpank (Кредитбанктың) ағзаһы һәм рәисе. 1920—1922 йылдарҙа — Эстония инжил лютеран сиркәүенең донъяуи консистория вице-президенты.

1922—1923 йылдарҙа — Финляндияла Эстония илсеһе. 1923—1924, 1926—1927, 1936—1938 — сит ил эштәре министры. 1924 йылдың 26 мартынан 16 декабренә тиклем — дәүләт аҡһаҡалы (дәүләт башлығы), ул был вазифаны биләгән осорҙа коммунистар дәүләт түңкәрелеше башҡарырға маташалар. (1924 йылдың 1 декабре), әммә был уңышһыҙлыҡ менән тамамлана. Акель хөкүмәте ағзаларының береһе — Карл Карк юл бәйләнеше министры — үлтерелә, ә дәүләт аҡһаҡалы үҙе тере ҡала.

1928—1934 йылдарҙа — Швеция һәм Данияла илсе, 1934—1936 йылдарҙа — Германия һәм Голландияла илсе. Рийгикогуның (парламент) икенсе, өсөнсө һәм алтынсы саҡырылыш ағзаһы була. 1924—1931 йылдарҙа — Эстон олимпия комитеты рәйесе, 1927—1932 йылдарҙа — Швеция Халыҡ-ара олимпия комитеты ағзаһы.