Табын кантоны: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә →‎top: clean up, replaced: Файл:Флаг башкир.png → Файл:Флаг Башкурдистана.png using AWB
аныҡлаштырыу
9 юл: 9 юл:
| башлыҡ төҫө =9
| башлыҡ төҫө =9
| бүлек төҫө =4
| бүлек төҫө =4
| тасуирлама1 =Ил | мәғлүмәт1 = [[Файл:Флаг Башкурдистана.png|22px|border]] [[Бәләкәй Башҡортостан]]<br />[[Башҡорт АССР-ы]]
| тасуирлама1 =Ил | мәғлүмәт1 = [[Файл:Флаг Башкурдистана.png|22px|border]] [[Башҡортостан автономияһы]]<br />[[Башҡортостан АССР-ы]]
| тасуирлама2 =Үҙәге | мәғлүмәт2 = [[Оло Үтәш]] (1919—1920) һәм [[Еҙем-Ҡаран]] (1920—1922) ауылдар
| тасуирлама2 =Үҙәге | мәғлүмәт2 = [[Оло Үтәш]] (1919—1920) һәм [[Еҙем-Ҡаран]] (1920—1922) ауылдар
| тасуирлама3 =Инеү | мәғлүмәт3 =
| тасуирлама3 =Инеү | мәғлүмәт3 =
43 юл: 43 юл:
}}
}}


'''Табын кантоны''' ({{lang-ru|Табынский кантон}}) — [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы|Башҡорт Автономиялы Республикаһы]]на ингән башҡорт милли кантоны.
'''Табын кантоны''' ({{lang-ru|Табынский кантон}}) — Башҡортостан кантоны.


Административ үҙәге — [[Оло Үтәш]] (1919—1920) һәм [[Еҙем-Ҡаран]] (1920—1922) ауылдар.
Административ үҙәге — [[Оло Үтәш]] (1919—1920) һәм [[Еҙем-Ҡаран]] (1920—1922) ауылдар.


== Тарих ==
== Тарихы ==
1917 йылдың декабрендә [[Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары|III Бөтә башҡорт ойоштороу ҡоролтайы]] «Башҡортостандың автономиялы идараһы тураһында» ҡарарын ҡабул итә, уға ярашлы [[Башҡортостан мөхтәриәте]] туғыҙ кантондан тора: [[Арғаяш кантоны|Барын-Табын]], [[Бөрйән-Түңгәүер кантоны|Бөрйән-Түңгәүер]], [[Ете ырыу кантоны|Ете ырыу]], [[Ялан кантоны|Иҫкен-Ҡатай]], [[Ҡыпсаҡ кантоны|Ҡыпсаҡ]], Ҡыуаҡан, Тамъян, [[Туҡ-Соран кантоны|Туҡ-Соран]] һәм [[Үҫәргән кантоны|Үҫәргән]]<ref>{{книга
[[1919]] йылда [[20 март]]ында Башҡорт Автономиялы Республикаһына составында ойошторола.
|автор =
Административ үҙәге — [[Оло Үтәш]](1919—1920) һәм [[Еҙем-Ҡаран]](1920—1922) ауылдар. 3-сө [[Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы|Бөтә башҡорт ҡоролтайы]] (1917 йылда декабрҙә) ҡарары менән автономиялы Башҡортостан территорияһы 9 кантон һәм 73 улусҡа бүленә. [[1919]] йылда [[20 март]]ында ҡул ҡуйылған Үҙәк Совет власы менән [[Башҡорт хөкүмәте]] араһында Башҡорт Совет автономияһы тураһында килешеүгә ярашлы, республикаһы территорияһы 13 кантон ([[Арғаяш кантоны]], [[Бөрйән-Түңгәүер кантоны]], [[Дыуан кантоны]], [[Ете ырыу кантоны]], [[Көҙәй кантоны]],[[Ҡошсы кантоны]], [[Ҡыпсаҡ кантоны]], Табын кантоны, [[Тамьян-Ҡатай кантоны]], [[Туҡ-Соран кантоны]], [[Үҫәргән кантоны]], [[Юрматы кантоны]],[[Ялан кантоны]]) һәм 135 улустан тора. [[1922]] йылда 5 октябрҙә кантон бөтөрөлә, уның территорияһы [[Стәрлетамаҡ кантоны]] һәм [[Өфө кантоны]]составына инә.
|заглавие = История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН
|ссылка =
|ответственный =
|место = Уфа
|издательство = Гилем
|год = 2010
|том = V
|страниц = 468
|страницы = 128
|isbn =
}}
</ref><ref>{{БЭ|6580|Кантон|автор=[[Әсфәндиәров Әнүәр Закир улы|Әсфәндиәров Ә. З.]]}}</ref>. 1919 йылдың башына ҡарата Башҡортостан мөхтәриәте 13 кантондан тора: [[Арғаяш кантоны|Арғаяш]], [[Бөрйән-Түңгәүер кантоны|Бөрйән-Түңгәүер]], [[Дыуан кантоны|Дыуан]], [[Ете ырыу кантоны|Ете ырыу]], [[Көҙәй кантоны|Көҙәй]], [[Ҡошсо кантоны|Ҡошсо]], [[Ҡыпсаҡ кантоны|Ҡыпсаҡ]], [[Табын кантоны|Табын]], [[Тамъян-Ҡатай кантоны|Тамъян-Ҡатай]], [[Туҡ-Соран кантоны|Туҡ-Соран]], [[Үҫәргән кантоны|Үҫәргән]], [[Юрматы кантоны|Юрматы]] һәм [[Ялан кантоны|Ялан]]<ref>{{книга
|автор = Азнагулов В. Г., Хамитова З. Г.
|заглавие = Парламентаризм в Башкортостане: история и современность
|ссылка = http://www.gsrb.ru/ru/about_parliament/history/parlament_tom_1-1.pdf
|ответственный =
|место = Уфа
|издательство = ГРИ «Башкортостан»
|год = 2005
|том =
|страниц = 304
|страницы = 72
|isbn =
}}</ref>.

[[1919]] йылдың [[20 март]]ындағы «[[Үҙәк Совет власы менән Башҡорт хөкүмәте араһында Башҡорт совет автономияһы тураһында килешеү]]»гә ярашлы республика территорияһы 13 кантондан тора, уның араһында Бөрйән-Түңгәүер кантоны ла була.

Кантон составына [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]нең (Архангел (бер өлөшө), Бишҡайын, Богоявленск, Боҙаяҙ, Дыуан-Табын, Кесе Табын, Кәлсер-Табын, Меркетле улустары) һәм [[Өфө өйәҙе]]нең (Бишауыл-Уңғар, Биштәкә улустары) улустары инә.

[[1922]] йылдың 5 октябрендә кантон бөтөрөлә, уның территорияһы [[Стәрлетамаҡ кантоны]] һәм [[Өфө кантоны]] составына инә.


== Халҡы ==
== Халҡы ==
[[1920]] йылда — 140 348 кеш. ([[1920]]).
[[1920]] йылда — 140 348 кеше ([[1920]]).
[[Рәсем:Bashkiria maps 1920.jpg|thumb|Бәләкәй Башҡортостан, Арғаяш кантоны 1920]]
[[Рәсем:Bashkiria maps 1920.jpg|thumb|Башҡортостан кантондары, 1920]]


== География ==
== География ==
Майҙаны — 5 872 км² (1922). Төньяҡ-көнсығышта — [[Көҙәй кантоны]], көнсығышта - [[Тамьян-Ҡатай кантоны]], көньяҡта [[Юрматы кантоны]], төньяҡ-көнбайышта [[Өфө губернаһы]] менән сиктәш була.
Майҙаны — 5 872 км² (1922). Төньяҡ-көнсығышта — [[Көҙәй кантоны]], көнсығышта — [[Тамьян-Ҡатай кантоны]], көньяҡта [[Юрматы кантоны]], төньяҡ-көнбайышта [[Өфө губернаһы]] менән сиктәш була.

== Кантон башҡармаһы (ревкомы) рәйестәре ==
* [[Шаһибәк Үзбәков]] (1918)


== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Башҡортостан Республикаһы|Башҡортостан]]
* [[Башҡортостан автономияһы]]
* [[Башҡорттар]]
* [[Бәләкәй Башҡортостан]]
* [[Оло Башҡортостан]]
* [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы]]
* [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы]]
* [[Арғаяш милли округы]]
* [[Өфө губернаһы]]
* [[Ырымбур губернаһы]]
* [[Кантон идараһы Башҡортостанда]]

== Һылтанмалар ==
* [http://башкирская-энциклопедия.рф/ Башҡорт Энциклопедияһы]


== Иҫкәрмәләр ==
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
<references/>


== Әҙәбиәт ==
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ|13711|автор=Нуғаева Ф. Ғ.}}


{{Башҡортостан кантондары}}
{{Башҡортостан кантондары}}


[[Категория:Башҡортостан кантондары]]
[[Категория:Башҡортостан кантондары]]
[[Категория:Башҡортостан тарихы]]

12:47, 19 сентябрь 2018 өлгөһө

Табын кантоны
Табын кантоны
Ил Башҡортостан автономияһы
Башҡортостан АССР-ы
Үҙәге Оло Үтәш (1919—1920) һәм Еҙем-Ҡаран (1920—1922) ауылдар
Ойошторолған 1919
Майҙаны 5 872 км²
Халҡы 140 348 кеш. (1920)
Рәсми телдәр башҡорт теле

Табын кантоны (рус. Табынский кантон) — Башҡортостан кантоны.

Административ үҙәге — Оло Үтәш (1919—1920) һәм Еҙем-Ҡаран (1920—1922) ауылдар.

Тарихы

1917 йылдың декабрендә III Бөтә башҡорт ойоштороу ҡоролтайы «Башҡортостандың автономиялы идараһы тураһында» ҡарарын ҡабул итә, уға ярашлы Башҡортостан мөхтәриәте туғыҙ кантондан тора: Барын-Табын, Бөрйән-Түңгәүер, Ете ырыу, Иҫкен-Ҡатай, Ҡыпсаҡ, Ҡыуаҡан, Тамъян, Туҡ-Соран һәм Үҫәргән[1][2]. 1919 йылдың башына ҡарата Башҡортостан мөхтәриәте 13 кантондан тора: Арғаяш, Бөрйән-Түңгәүер, Дыуан, Ете ырыу, Көҙәй, Ҡошсо, Ҡыпсаҡ, Табын, Тамъян-Ҡатай, Туҡ-Соран, Үҫәргән, Юрматы һәм Ялан[3].

1919 йылдың 20 мартындағы «Үҙәк Совет власы менән Башҡорт хөкүмәте араһында Башҡорт совет автономияһы тураһында килешеү»гә ярашлы республика территорияһы 13 кантондан тора, уның араһында Бөрйән-Түңгәүер кантоны ла була.

Кантон составына Стәрлетамаҡ өйәҙенең (Архангел (бер өлөшө), Бишҡайын, Богоявленск, Боҙаяҙ, Дыуан-Табын, Кесе Табын, Кәлсер-Табын, Меркетле улустары) һәм Өфө өйәҙенең (Бишауыл-Уңғар, Биштәкә улустары) улустары инә.

1922 йылдың 5 октябрендә кантон бөтөрөлә, уның территорияһы Стәрлетамаҡ кантоны һәм Өфө кантоны составына инә.

Халҡы

1920 йылда — 140 348 кеше (1920).

Башҡортостан кантондары, 1920

География

Майҙаны — 5 872 км² (1922). Төньяҡ-көнсығышта — Көҙәй кантоны, көнсығышта — Тамьян-Ҡатай кантоны, көньяҡта Юрматы кантоны, төньяҡ-көнбайышта Өфө губернаһы менән сиктәш була.

Кантон башҡармаһы (ревкомы) рәйестәре

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Иҫкәрмәләр

  1. ↑ История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. — Уфа: Гилем, 2010. — Т. V. — С. 128. — 468 с.
  2. ↑ Әсфәндиәров Ә. З. Кантон // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
  3. ↑ Азнагулов В. Г., Хамитова З. Г. Парламентаризм в Башкортостане: история и современность. — Уфа: ГРИ «Башкортостан», 2005. — С. 72. — 304 с.

Һылтанмалар

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Табын_кантоны&oldid=831962» битенән алынған