Эстәлеккә күсергә

Шопенгауэр Артур

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Шопенгауэр Артур
нем. Arthur Schopenhauer
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат[1][2]
Гражданлыҡ  Пруссия
Тыуған көнө 22 февраль 1788({{padleft:1788|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:22|2|0}})[1][3][4][…]
Тыуған урыны Гданьск, Речь Посполитая[2]
Вафат булған көнө 21 сентябрь 1860({{padleft:1860|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:21|2|0}})[2][1][3][…] (72 йәш)
Вафат булған урыны Майндағы Франкфурт, Вольный город Франкфурт[d], Германский союз[d][2][5][6]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе дыхательная недостаточность[d]
Ерләнгән урыны кладбище Хауптфридхоф[d][6]
Ҡәбере һүрәте
Атаһы Шопенгауэр, Генрих Флорис[d]
Әсәһе Иоганна Шопенгауэр[d]
Бер туғандары Адель Шопенгауэр[d]
Яҙма әҫәрҙәр теле Немец теле
Һөнәр төрө университет уҡытыусыһы, фәлсәфәсе, яҙыусы, музыка белгесе, тәржемәсе
Эшмәкәрлек төрө метафизика[d], этика, эстетика, психология һәм история философии[d]
Эш урыны Берлинский университет[d]
HU Berlin
Уҡыу йорто Гёттинген университеты
HU Berlin
Эрнестинум[d]
Ғилми дәрәжә фәлсәфә докторы[d]
Музыка ҡоралы Флейта
Сәнғәт йүнәлеше иррационализм[d]
Йоғонто яһаусы Платон, Джон Локк, Спиноза Бенедикт, Дэвид Юм[d], Иммануил Кант һәм Йоһанн Вольфганг фон Гёте
Эра философия XIX века[d]
Вики-проект Проект:Философия[d] һәм Проект:Математика[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d] һәм авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]
Досье в Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d][7]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы Arthur Schopenhauer
 Шопенгауэр Артур Викимилектә

Артур Шопенгауэр (нем. Arthur Schopenhauer, 22 февраль 1788 йыл — 21 сентябрь 1860 йыл) — немец философы.

Иррационализмдың иң билдәле фекерләүселәренең береһе, мизантроп. Немец романтизмына тартыла, мистика менән мауыға, Иммануил Канттың төп эштәрен бик юғары баһалай, уларҙы «ике мең йыл буйы философия белгән иң мөһим күренеш», тип баһалай[8], буддизмдың (уның кабинетында канттың бюсы һәм Будданың бронза статуэткаһы тора), Упанишадтың, шулай уҡ Эпиктет, Цицерон һәм башҡаларҙың фәлсәфәүи идеяларын баһалай. Замандаштары Гегель менән Фихтены тәнҡитләй. Софизмға ҡапма-ҡаршы ғәмәлдәге донъяны Лейбництың уйҙырмаһы — «мөмкин булғандан иң алама донъя», тип атай һәм бының өсөн «пессимизим философы» ҡушаматын ала[9].

Төп фәлсәфә хеҙмәтенә — «Мир как воля и представление» (нем. Die Welt als Wille und Vorstellung, 1818) вафат булғанға тиклем комментарийҙар бирә һәм популярлаштырыу менән шөғөлләнә.

Шопенгауэрдың ихтыярға яһаған метафизик анализы, уның кешенең дәртенә (нәҡ ул беренсе тапҡыр был терминды ҡуллана) һәм теләгенә ҡарашы, яҙмаһының афористик стилдә булыуы бик күп билдәле аҡыл эйәләренә, шул иҫәптән Фридрих Ницше[10], Рихард Вагнер, Людвиг Витгенштейн, Эрвин Шредингер, Альберт Эйнштейн[11], Зигмунд Фрейд, Отто Ранка , Карл Юнг, Лев Толстой һәм Хорхе ЛуисБорхесоғо йоғонто яһай

Биографияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Философтың атаһы, Генрих Флорис Шопенгауэр, белемле, Европа мәҙәниәтен баһалаусы кеше була. Сауҙа эше буйынса Англия һәм францияға йыш йөрөй. Ул яратҡан яҙыусыһы — Вольтер. Артурҙың әсәһе, Иоганна, иренән 20 йәшкә йәшерәк була. Яҙыусы һәм әҙәби салон хужабикәһе.

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118610465 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 Arthur Schopenhauer // SNAC (ингл.) — 2010.
  4. ↑ Arthur Schopenhauer // Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
  5. ↑ Шопенгауэр Артур // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ 6,0 6,1 Find a Grave (ингл.) — 1996.
  7. ↑ https://data.performing-arts.ch/a/ec77de62-1ae2-404a-bf12-75cd23ebdadc / под ред. Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы
  8. ↑ А. Шопенгауэр. Мир как воля и представление. Предисловие к первому изданию
  9. ↑ Рудольф Штайнер. ФИЛОСОФИЯ СВОБОДЫ. XIII. ЦЕННОСТЬ ЖИЗНИ (ПЕССИМИЗМ И ОПТИМИЗМ)
  10. ↑ Addressed in: Cate, Curtis. Friedrich Nietzsche. Chapter 7.
  11. ↑ Albert Einstein in Mein Glaubensbekenntnis 2022 йыл 11 март архивланған. (August 1932): «I do not believe in free will. Schopenhauer’s words: 'Man can do what he wants, but he cannot will what he wants, [Der Mensch kann wohl tun, was er will, aber er kann nicht wollen, was er will]' accompany me in all situations throughout my life and reconcile me with the actions of others, even if they are rather painful to me. This awareness of the lack of free will keeps me from taking myself and my fellow men too seriously as acting and deciding individuals, and from losing my temper.» Schopenhauer’s clearer, actual words were: «You can do what you will, but in any given moment of your life you can will only one definite thing and absolutely nothing other than that one thing.» [Du kannst tun was du willst: aber du kannst in jedem gegebenen Augenblick deines Lebens nur ein Bestimmtes wollen und schlechterdings nichts anderes als dieses eine.] On the Freedom of the Will, Ch. II.

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Гулыга А. В., Андреева И. С. Шопенгауэр. М.: Молодая гвардия, 2003. — 367 с. (ЖЗЛ, Вып. 846) — ISBN 5-235-02551-2.
  • Гардинер П. Артур Шопенгауэр. Философ германского эллинизма. Пер. с англ. О. Б. Мазуриной. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2003. — 414 с. — ISBN 5-9524-0676-9.
  • Лапшин И. И. Шопенгауэр, Артур // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  • Сафрански Р. Шопенгауэр и буйные годы философии. Rosebud Publishing, 2014. — 592 с. — ISBN 978-5-905712-05-0.
  • Фишер К. Артур Шопенгауэр. — СПб.: Лань, 1999. — 608 с. — (Мир культуры, истории и философии). — 3000 экз. — ISBN 5-8114-0142-6.
  • Элленбергер Г. Философия природы и романтическая философия // Открытие бессознательного: История и эволюция динамической психиатрии = The discovery of the unconscious. — М.: Академический проект, 2018. — Т. 1. От первобытных времён до психологического анализа. — С. 258—260. — 550 с. — (Психологические технологии). — 300 экз. — ISBN 978-5-8291-2159-4.
  • Юдин К. А. Артур Шопенгауэр как историк философии и некоторые проблемы теории познания // Вестник Ивановского государственного университета. Серия Филология. История. Философия. 2016. Вып. 3. С. 84-97. [1]
  • Юдин К. А. Артур Шопенгауэр «об учености и ученых»: штрихи к интеллектуальному портрету сквозь призму эпохи // На пути к гражданскому обществу. 2016. № 3(23). С. 48-59. [2]
  • Юдин К. А., Бандурин М.А. Артур Шопенгауэр и судьба его идейного наследия в истории философии (К 225-летию со дня рождения (1788—2013)) // Вестник Московского университета. Серия 7. Философия. 2013. № 5. С. 26-40. [3]
  • Ялом И. Шопенгауэр как лекарство. — ЭКСМО, 2006. — 544 с. — 6100 экз. — ISBN 5-699-19601-2.

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
commons: Артур Шопенгауэр Викимилектә
n: Артур Шопенгауэр Викияңылыҡтарҙа
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Шопенгауэр_Артур&oldid=1181385» битенән алынған