Муса Йәлил

Муса Йәлил
татар. Муса Җәлил
Муса Йәлил йәш сағында
Тыуғас бирелгән исеме:	Йәлилов Муса Мостафа улы
Эшмәкәрлек төрө:	яҙыусы, шағир
Тыуған көнө:	2 февраль 1906({{padleft:1906|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:2|2|0}})
Тыуған урыны:	Ырымбур губернаһы Мостафа ауылы
Гражданлығы:	Рәсәй империяһы → СССР
Вафат булған көнө:	25 август 1944({{padleft:1944|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:25|2|0}}) (38 йәш)
Вафат булған урыны:	Берлин
Награда һәм премиялары:
Муса Йәлил Викиһаҡлағыста

Муса Йәлил (тулы исеме Муса Мостафа улы Йәлилов; 2 февраль 1906 йыл — 25 август 1944 йыл) — татар совет шағиры. Граждандар һәм Бөйөк Ватан һуғыштарында ҡатнашыусы. 1929 йылдан ВКП (б) ағзаһы. Советтар Союзы Геройы (1956, үлгәндән һуң), Ленин премияһы лауреаты (1957, үлгәндән һуң).

Биографияһы

Күп балалы ғәйләлә алтынсы булып тыуған. Атаһы — Мостафа Йәлилов, әсәһе — Рәхимә Йәлилова (Сәйфуллина).

Хөсәйениә мәсете мәҙрәсәһендә уҡый. 1919 йылда комсомолға инә. Мәскәү дәүләт университетын тамамлай.

Файл:Памятник Мусе Джалилю (Москва, Зябликово).jpg

М. Йәлилдең Мәскәүҙәге һәйкәле

Иҫтәлек

• Муса Йәлилдең яҡташы, башҡорт яҙыусыһы Cәғит Агиш яугир-шағирға «Яҡташтар» әҫәрен бағышлаған.
• Элекке СССРҙағы күп кенә ҡала урамдары герой исемен йөрөтә.
• Ҡазан Татар дәүләт опера һәм балет театрына шағир исеме бирелгән.
• Татарстандың нефть етештереү үҙәге, Сарман районындағы Йәлил ҡасабаһы Муса Йәлил исеме менән аталған.
• Мәскәүҙә, Ҡазанда, Ырымбурҙа, Әлмәттә һәм башҡа ҡалаларҙа уға һәйкәлдәр ҡуйылған.
• Ҡазанда шаирҙың музей-фатиры эшләй.

Кинематографияла шағир образы

• «Моабитская тетрадь», реж. Леонид Квинихидзе, Ленфильм, 1968.
• «Красная ромашка», ДЕФА (ГДР).

Китаптары

• Муса Джалиль. Сочинения в трех томах / Кашшаф Г. — Казань, 1955-1956 (на татарском языке).
• Муса Джалиль. Сочинения. — Казань, 1962.
• Муса Джалиль. Избранное / Ганиев В. — М.: Художественная литература, 1966.
• Муса Джалиль. Избранное. — М., 1976.
• Муса Джалиль. Избранные произведения / Мустафин Р. — Издательство „Советский писатель“. Ленинградское отделение, 1979.

Әҙәбиәт

• Бикмухамедов Р. Муса Джалиль. Критико-биографический очерк. — М., 1957.
• Госман Х. Татарская поэзия двадцатых годов. — Казань, 1964. (тат.)
• Воздвиженский В. История татарской советской литературы. — М., 1965.
• Файзи А. Воспоминания о Мусе Джалиле. — Казань, 1966.
• Ахатов Г. Х. О языке Мусы Джалиля / «Социалистик Татарстан». — Казань, 1976, № 38 (16727), 15 февраля.
• Ахатов Г. Х. Фразеологические обороты в поэме Мусы Джалиля «Письменосец». / Ж. «Советская школа». — Казань, 1977, № 5 (тат.).
• Мустафин Р. А. По следам поэта-героя. Книга-поиск — М.: Советский писатель, 1976.
• Корольков Ю. М. Через сорок смертей — М.: Молодая Гвардия, 1960.
• Корольков Ю. М. Жизнь – песня. Жизнь и борьба поэта Мусы Джалиля — М.: Госполитиздат, 1959.

Һылтанмалар

• Муса Йәлил // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2019. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Муса Йәлил. Биография
• Рафаэль Мустафин. Муса Джалиль — поэт-воин, поэт-герой
• «Идель-Урал». Чуваши и татары в логове нацистов
• Поверь мне, Родина
• О «Курмашеве и десяти других», казненных в Берлине за «подрыв военной мощи» Германского рейха
• Музей-квартира М. Джалиля в Казани
• Стихи Муса Йәлил
• Стихи Мусы Джалиля (тат.)
• Стихи Мусы Джалиля (тат.) (рус.)