Тамил теле

Тамил теле
Халыҡтың үҙенә үҙе биргән исеме	தமிழ் (t̪ɐmɨɻ)
Илдәр	Һиндостан, Шри-Ланка, Сингапур, Малайзия, Кения
Рәсми статусы	Шри-Ланка, Сингапур, Һиндостан (Тамилнад, Пондичерри)
Был телдә һөйләшеүселәр	Яҡынса 70 млн.
Телде белеүселәр	17
Классификация
Категория	Евразия телдәре
Дравид телдәре/Дравид телдәре ғаиләһе Көньяҡ дравид телдәре/Көньяҡ дравид тармағы Тамил-каннад телдәре/Тамил-каннад төркөмө
Әлифба	Тамил яҙмаһы
Тел коды
ГОСТ 7.75–97	там 655
ISO 639-1	ta
ISO 639-2	tam
ISO 639-3	tam
Был телдә Википедия

Тами́л теле (үҙатамаһы-தமிழ் [t̪ɐmɨɻ]^?) — дравид телдәренең иң көньяғы; Һиндостандың 22 дәүләт теленең береһе. Ул телдә, Ченнаиҙан бер нисә милгә төньяҡтараҡ һәм көньяҡта Коморин мороно менән төньяҡ сик һыҙығынан (телугу тамамланған урында) — туғандаш дравидий теле малаялам биләгән көнбайыш яры буйындағы киң булмаған һыҙатты иҫәпкә алмағанда, йәғни Һиндостандың бөтә көньяҡ осо тиерлек — Көньяҡ Һиндостан халҡы һөйләшкән. Тамил теле Шри-Ланканың (сингал теле менән бер рәттән) ике дәүләт теленең береһе — был телдә утрауҙың төньяҡ яртыһынла йәшәгән халыҡ һөйләшә; шулай уҡ Сингапурҙың (инглиз теле, путунхуа и малай теле менән бергә) 4 дәүләт теленең береһе булып тора. Бынан тыш, Малайзияла тамил теле уҡыу телдәренең береһе булараҡ ҡулланыла, ә Һиндостандың күп штаттарында: Керала, Карнатака, Андхра-Прадеш һәм Телинганала тамил телендә һөйләшкән әҙселек йәшәй. Ул һөйләшеүселәр һаны буйынса донъяла 20-се урында тора (ҡара. һөйләшеүселәр һаны буйынса телдәр исемлеге).

Тамил теле — донъялағы иң боронғо классик телдәрҙең береһе. Б. э. т. 500 йылда тамил брахми телендә яҙылған яҙмалар Адичаналурьерҙа Adichanallur (там. ஆதிச்சநல்லூர்) табылған; Һорауҙарға: — Саманармалайҙа (Мадурайҙан алыҫ түгел ҡалҡыулыҡтар тупланмаһы). там. சமணர் மலை) шулай уҡ яҡынса 2 200 йыл элек яҙылған яҙма табылған. Макс Планк исемендәге Кешелек тарихы институты (нем. Max-Planck-Institut für Menschheitsgeschichte) үткәргән тикшеренеү тамил теле ҡараған дравидий тел ғаиләһенең яҡынса 4000-4500 йыл элек барлыҡҡа килеүен асыҡлаған.

Тамил теле «хәҙерге Һиндостандың классик үткәне менән айырылғыһыҙ бәйләнгән берҙән-бер теле» тип тасуирланған. Тамил әҙәбиәтенең төрлөлөгө һәм ҙур күләме уның донъялағы иң бөйөк әҙәбиәттәрҙең береһе тип аталыуына килтергән. Тамил телендәге әҙәбиәтте 2000 йылдан ашыу мөҙҙәттә яҙғандар. Иртә тамил әҙәбиәте, сангам әҙәбиәте (там. சங்க இலக்கியம், Sanga ilakkiyam), — б. э. т. 300 йылдан б. э. 300 йылына тиклем арауыҡта яҙылған. Ул иҫке дравид әҙәбиәтенең һаҡланып ҡалған иң боронғо өлгөһө булып тора. «Герой-таштар»ҙа (там. நடுகல், naṭukal) табылған иң тәүге яҙыуҙар б. э. т. III быуатҡа ҡарай тип аталған. Һеҙҙең йолаларығыҙ беҙҙең эраға тиклемге быуатҡа ҡарай. Һиндостанда табылған эпиграфик яҙмаларҙың 55%-тан ашыуы тамил телендә яҙылған (Һиндостанда бөтәһе 55 000 самаһы ошондай яҙма табылған). Брахми телендә яҙылған тамил яҙмалары Шри-Ланкала, шулай уҡ Мысырҙа һәм Таиландта сыҡҡан тауарҙарҙа табылған. ЮНЕСКО тарафынан Донъя хәтеренең өлөшө тип танылған Һиндостандағы иң иртә ике ҡулъяҙма тамил телендә эшләнгән.

1578 йылда португал мәсихсе дингә өндәүселәр (проповедники), иҫке тамил яҙмаһын ҡулланып, тамил диненең доғалығын (Thambiraan Vanakkam) баҫтырған, һәм Һиндостанда тамил телен китап баҫылып сыҡҡан беренсе тел иткән.

Классификация

Тамил теле дравид телдәре ғаиләһенең төньяҡ тармағына ҡарай, ул һинд субконтинентында таралған 26 телде үҙ эсенә ала; ул шулай уҡ тамил теле тип аталған тамил телдәренең бер өлөшө булараҡ ҡарала, ул тамил теле менән бергә яҡынса 35 этник-лингвистик төркөм, мәҫәлән, {{нп5|ирула (Irula language) һәм ерукала (Yerukala language) телдәрен үҙ эсенә ала.

Тамил теленә иң яҡыны - Һиндостандың Керала штатында йәшәүселәр һөйләшкән малаялам теле. Был ике телгә бүленеш яҡынса б. э. IX быуатында башланған.

Тарихы

Ғибәҙәтханаларҙың береһендә тамил телендәге яҙыуҙар

Бхадрираджу Кришнамурти (Bhadriraju Krishnamurti) кеүек лингвистарҙың әйтеүе буйынса, тамил теленең ата-бабаһы булып прадравид теле тора. Прадравид телендә б. э. т. 3-сө мең йыллыҡта, бәлки, Годавари йылғаһының түбәнге бассейны тирәләй һөйләшкәндәрҙер. Матди дәлилдәр буйынса, прадравид телендә һөйләшкән кешеләр Көньяҡ Һиндостандың неолитик мәҙәниәте менән бәйле булған, тип фараз итергә мөмкин. Прадравид теленән көньяҡ прадравид теле барлыҡҡа килгән. Лингвистик дәлилдәр буйынса, беҙҙең эраға тиклем 2-се мең йыллыҡтың уртаһында көньяҡ прадравид телендә һөйләшкәндәр, һәм прото-тамил теле унан яҡынса б. э. т. III быуатында айырылған, тигән һығымта яһарға була. Тамиль телендәге иң тәүге яҙыуҙар шунан һуң ғына яһалған тип иҫәпләнә.

Бөтә Һиндостан телдәре араһында тамил телендә санскрит яҙыуы менән яҙылмаған иң боронғо һинд әҙәбиәте бар. Ғәҙәттә, тамил теле формалашыуының өс осорон айыралар: боронғо тамил (б. э. т. 300 йыл — б. э. 700 йылы); урта тамил (700—1600 йылдар) һәм хәҙерге тамил (1600 йыл — беҙҙең көндәр). 2007 йылдың ноябрендә Күсейәр-әл-Ҡәҙимдә алып барылған ҡаҙыныу эштәрендә б. э. т. I быуатына ҡараған брахми тамил яҙмалы Мысыр керамикаһы табылған. Британия тарихсыһы Джон Гай (John Guy) билдәләүенсә, тамил теле һинд сауҙагәрҙәре өсөн үҙенсәлекле лингва франка булған.

Тел атамаһының килеп сығышы

Тамил сангамдары (Tamil Sangams тамилса தமிழ்ச்சங்கம்) яңыртҡан телдең атамаһы «тамил» тип телгә алыныуына ҡарамаҫтан, телдең исемен билдәләү өсөн ҡулланыла башлаған теүәл ваҡыт та, был һүҙҙең килеп сығышы ла билдәһеҙ. «Тамил» атамаһын ҡулланыуҙың иң иртә таныҡлығы б. э. т. I быуатҡа ҡарай; ул Толкаппиямда табылған. Яҙыуҙың килеп сығышы тураһында һүҙ йөрөткәндә, tam-miḻ > tam-iḻ- «кемдерҙең үҙ телмәре» тип тәржемә итергә мөмкин; чех тел белгесе Камил Звелебиль (Kamil Zvelebil) tam «кемдекелер», ә -iḻ һүҙмә-һүҙ «боролоусы өн» тигәнде аңлата; икенсе версия буйынса, tamiḻ < tam-iḻ < *tav-iḻ < *tak-iḻ означает «аңлайышлы (һөйләү) процесы» тигәнде күҙ уңында тота. Мадрас университетының Тамил аңлатмалы һүҙлеге tamil һүҙен «татлы ризыҡ» тип билдәләй.

Ваҡыт үтеү менән телдең үҙгәреүе

Боронғо тамил теле

Боронғо тамил теле - б. э. V быуатынан VIII быуатына тиклемге тамил теле. Боронғо тамил теленең беренсе яҙма таныҡлыҡтары б. э. т. II быуатҡа ҡарай. Ул мәмерйә стеналарындағы һәм балсыҡ әйберҙәрҙәге ҡыҫҡа ғына брахми яҙмалары. Тәүге оҙон текст - Толкаппиям - б. э. I быуаты менән билдәләнә; унан башҡа башҡа бик күп әҫәрҙәр һаҡланған. Боронғо тамил теле прадравид теленең бик күп һыҙаттарын, шул иҫәптән ижек төҙөлөшө һәм грамматикаһының күп һыҙаттарын һаҡланған. Шулай итеп, боронғо тамил телендә, боронғо дравид телендәге кеүек, айырым хәҙерге заман булмаған - үткән һәм үтмәгән заман ғына булған; ҡылымдар айырым кире үҙгәрешкә (спряжение) эйә булған.

Тамил Библияһы, 1723 йыл

Урта тамил теле

Урта тамал теленең бүленеп сығыуы VIII быуатҡа ҡарата телдә барлыҡҡа килгән грамматик һәм фонетик үҙгәрештәрҙең күп булыуына бәйле. Хәҙерге замандың барлыҡҡа килеүе етди грамматик үҙгәреш булған. Хәҙерге заман «мөмкин булыу» йәки «килеп сығыу» тигәнде аңлатҡан kil (கில்) ҡылымынан барлыҡҡа килгән. Боронғо тамил телендә был ҡылым ғәмәлдең өлөшләтә оҙайлы булғанлығын билдәләр өсөн файҙаланылған; ул, ғәҙәттә, ваҡыт билдәләгес менән, мәҫәлән, ṉ (ன்) ҡулланылған. Урта тамил телендә был ҡылым хәҙерге заман kiṉṟa (கின்ற) билдәләгесенә әүерелгән.

Башҡа үҙгәрештәр араһында: текстарҙан айдам (aytam, ஃ) — тартынҡыларҙың глоттализацияһын аңлата алған иҫке фонема юҡҡа сыҡҡан; альвеоляр һәм теш назаль өндәр ҡушылған; альвеоляр шартлаулы тартынҡылар ротик (дерелдәү йәки r менән билдәләнгән) тартынҡыға әйләнгән.

Урта тамил теленә санскриттың көслө йоғонтоһо тойомлана - был телдән (айырыуса сәйәси, философик һәм дини) лексиканың ярайһы уҡ ҙур ҡатламы үҙләштерелгән. Телде яҙҙырыу өсөн яҙма ла үҙгәргән; яҡынса VIII быуатҡа тамил брахмиһы һәм ваттелутту ҡыҫырыҡлап сығарыла. Урта тамил телендә яҙылған киң әҙәбиәт ҡатламы бар.

Хәҙерге тамил теле

Артабан тел грамматик һәм фонетик үҙгәрештәр кисергән. Мәҫәлән, ҡылымдарҙың кире үҙгәреше (спряжение) ҡулланылмай башлай; инҡар итеү морфологик йәки синтаксик ысул менән сағыла башлай.

Европалылар менән аралашыу һөйләү теленә лә, яҙма тамил теленә лә йоғонто яһаған. Европа телдәренең яҙма тамил теленә айырыуса һиҙелерлек йоғонтоһо тыныш билдәләрен ҡуллана башлауҙа күренә; һөйләү телендә иһә урта тамил телендә мөмкин булмаған тартынҡыларҙың бергә тура килеүе барлыҡҡа килә. Яҙма тамил теленең синтаксисы ла үҙгәргән - мәҫәлән, һөйләм структуралары ҡатмарлыраҡ булып киткән һәм һөйләмдә инглиз теленә хас һүҙҙәр тәртибе барлыҡҡа килгән.

Тамилнадтағы милләтселек ынтылыштары арҡаһында тамил теленең һүҙлек запасы ҡасандыр үҙенеке тип һаналған һинд-арий үҙләштерелмәләренең күбеһенән «таҙартылған» һәм бының менән башҡа дравид телдәренән айырылып тора.

Географик таралыуы һәм рәсми статусы

Тамил теленең таралыу территорияһы

Һиндстандың Тамилнад штаты һәм Пондичерри союз территорияһында йәшәгән кешеләр, шулай уҡ Шри-Ланканың Төньяҡ һәм Көнсығыш провинциялары халҡының күпселеге тамил телендә һөйләшә. Бынан тыш, Тамилнад менән күрше штаттарҙың ҡайһы бер райондарында: Керала, Карнатака, Махараштра, Андхра-прадешта; шулай уҡ Шри-Ланканың Үҙәк провинцияһында һәм Коломбола таралған. Тамил теле йәки уның диалекттары б. э. XII быуатына тиклем Керал штатында рәсми тел булараҡ ҡулланылған. Тамил теле шулай уҡ Һиндостандағы Андхра-Прадеш штатының Читтур һәм Неллуру округтарында б. э. XII быуатына тиклем яҙыу, шулай уҡ б. э. X—XIV быуаттарында көньяҡ Карнатакаһында Колар, Майсур, Мандья һәм Бангалор округтарында яҙыу өсөн киң ҡулланылған.

Колониаль заман мираҫы булараҡ, тамилдарҙың байтаҡ өлөшө Малайзияла, Сингапурҙа, Маврикияла, Көньяҡ Африка Республикаһында, Индонезияла, Кенияла һәм башҡа илдәрҙә йәшәй. Шулай ҙа был кешеләрҙең бер өлөшө генә тамил телендә һөйләшә ала. Америка Ҡушма Штаттарына, Канадаға, Австралияға һәм Европа илдәренә Һиндостан һәм Шри-Ланканан килгән мигранттар ҙа тамил телен йөрөтөүселәр булып тора. Пакистандың Карачи ҡалаһында тамил телендә һөйләшеүселәр бик күп.

Тамиль теле Һиндостандың 22 рәсми теленең береһе булып тора һәм Тамилнад штатында рәсми статусҡа эйә. Бынан тыш, ул Шри-Ланканың 2 рәсми теленең береһе (сингал теле менән бергә) һәм Сингапурҙың 4 теленең береһе (малай теле, путунхуа һәм инглиз теле менән бергә).

Диалекттары

Тамил теленең социаль-лингвистик хәлендә диглоссия бар. Тамил диалекттары, башлыса, бер-береһенән классик (боронғо) тамил диалектынан (б. э. т. 300 г. - б. э. 700 г.) айырылыу процесында төрлө фонологик үҙгәрештәр һәм өндәр шыуышыуы менән айырыла. Әйтәйек, классик тамил теленән (Centamil) iṅku «тут, бында» Конгу Тамил (Коимбатур) диалектында iṅkū-ға, Танджавур диалектында — inga-ға һәм Шри-Ланканың ҡайһы бер диалекттарында — iṅkai-ға һаҡлана. Боронғо тамил теленән Iṅkaṇ (kaṇ бында «урын» мәғәнәһендә) ҡунаҡҡа йөрөү һүҙенән Тирунелвели диалектында iṅkane һүҙе барлыҡҡа килгән; боронғо тамил теленән iṅkaṭṭu Мадурай диалектында iṅkaṭṭu һәм ҡайһы бер төньяҡ диалекттарында iṅkaṭein һүҙе барлыҡҡа килгән. Үҙгәреш һүҙе һәм ҡайһы бер төньяҡ диалекттарында һаҡланып ҡалыу һүҙе барлыҡҡа килгән. Хатта хәҙер ҙә Коимбатур округында «шул урын» тигәнде аңлатҡан akkaṭṭa һүҙен ишетергә мөмкин.

Тамил диалекттары һүҙлек запасында (лексикон) ныҡ айырылмай, ләкин бер нисә осраҡ бар - мәҫәлән, Шри-Ланка диалекттарында хәҙерге Һиндостанда йыш ҡулланылмаған һүҙҙәр һаҡлана, шулай уҡ күп һүҙҙәр башҡасараҡ ҡулланыла. Шри-Ланка диалекттарында шулай уҡ инглиз, португал һәм нидерланд телдәренән үҙләштерелгән һүҙҙәр файҙаланыла. Кералдағы Палаккад округы диалектында тамил теленә туғандаш малаялам теленән күп һүҙҙәр бар; был диалектҡа шулай уҡ малаяламдың асыҡ акценты һәм синтаксис өлкәһендәге йоғонтоһо хас. Каньякумари округындағы тамил теле башҡа тамил диалекттарына ҡарағанда күберәк үҙенсәлекле һүҙҙәргә һәм өндәргә эйә. Шунан сығып, кешенең ошо округҡа ҡарағанын уның телмәре буйынса билдәләү бик еңел.

Тамил теленең төбәк төрҙәренең 13 төп төркөмө бар, уларҙың алтыһы киң таралған. Стандарт тамил теленең үҙәк диалекты (унда Танджавур, Тируваллур, Нагапаттиндар һәм Тамилнад штатының Тируччираппалли округтарында һөйләшәләр).

• Конгу Тамил (там. கொங்குத் தமிழ்) Конгу-Наду (Тамилнад штатының көнбайышындағы төбәк) халҡы һөйләшкән тамил теленең диалекты.
• Мадрас Башай (там. மெட்ராஸ் பாஷை Měţrās Pāṣai), йәки штаттың баш ҡалаһы Ченнаиҙа (элек Мадрас булараҡ билдәле булған) телдең һөйләшеү (сленг) варианты булып торған мадрас тамилы, һәм, үҙендә, тамил нигеҙенән тыш, инглиз, телугу һәм һинд телдәренән ҡайһы бер элементтарҙы берләштерә.
• Мадурай диалекты (там. மதுரை தமிழ் Madurai Tamil) — Мадурай ҡалаһы янында һәм штаттың көньяғында киң таралған диалект.
• Неллай тамилы (там. திருநெல்வேலி தமிழ் Tirunelveli Tamil, шулай уҡ тирунелвель тамил булараҡ билдәле )

унда). Тирунелвели һәм Тутикорин округтарында, шулай уҡ Тамилнадтың көньяғындағы ҡайһы бер райондарҙа һөйләшелгән диалект.

• Шри-Ланка тамилдарының диалекттары Тамилнадта һәм Керала янындағы тамил телле биләмәләрҙә ҡулланылған телдәрҙең төрлө төрҙәренән ныҡ ҡына айырыла.

Һөйләү һәм әҙәби варианттары

(аудио)
	Arivuk kadhaigal китабынан өҙөктө уҡыу
	noicon
Помощь по воспроизведению

Диалекттарҙың күплегенә өҫтәп, тамил теле бөгөн бер нисә формала: заманса әҙәби тел, йәки «юғары» тамил (centamiḻ), һәм заманса һөйләшеү тамилы (koṭuntamiḻ).Хәҙерге заманда формаль телмәрҙә һәм яҙыуҙа, башлыса, «юғары» centamiḻ аныҡлыҡ ҡулланыла. Был дәреслектәр теле, күпселеген тамил әҙәбиәте һәм ижтимағи телмәрҙәр һәм сығыштар теле. Күптән түгел һөйләү телмәре koṭuntamiḻ ғәҙәттә фәҡәт centamiḻ кимәлдә аралашҡан өлкәләргә үтеп инә башланы. Бөгөн һөйләү формаһы фильмдарҙа, театр сығыштарында, телевидениела һәм радиола ҡулланыла; сәйәсәттә эшләүсе байтаҡ кешеләр, телдең аралашыу формаһын файҙаланып, үҙҙәрен халыҡҡа яҡынайтырға тырыша.

Тамил яҙмаһы

Тамил яҙмаһының брахмиҙан алып хәҙерге көнгә тиклемге тарихы

Брахми ҡулланылмай башлағас, тамил телендә бер нисә яҙма төрөндә яҙғандар: vaṭṭeḻuttu, грантха һәм паллава. Бөгөнгө тамил яҙмаһы 12 һуҙынҡыны, 18 тартынҡыны һәм ஃ тип яҙылған айдам (там. ஆய்தம் āytam) махсус символын үҙ эсенә ала. Һуҙынҡылар һәм тартынҡылар берләшә ала, алфавитта бөтәһе 247 мөмкин булған берләшмә (12 + 18 + 1 + (12 x 18)) бар. Һинд яҙмаһының башҡа төрҙәрендәге кеүек үк, барлыҡ тартынҡылар ҙа «a» һуҙынҡыһына эйә. Уны алып ташлар өсөн, тартынҡы символына титтл puḷḷi өҫтәр кәрәк — мәҫәлән, ன ṉa өҫьяҙма нөктәһе менән (надписная точка) ன் ṉ. була. Һинд яҙмаһының күп төрҙәре вирама тип аталған билдәгә оҡшаш. Һинд яҙыуының башҡа төрҙәрендә ижекте яҙып алыу йәки «юҡ» («а»һы булмаған тартынҡы) тартынҡылар тупланмаһын үҙ эсенә алған, лигатураларға өҫтөнлөк бирелә, әммә уларҙы вирама менән яҙырға ла мөмкин. Тамил яҙмаһында һаңғырау һәм яңғырау шартлаулы өндәр айырылмай. Тамил фонологияһы (Tamil phonology) ҡағиҙәләре буйынса урынлашыуына ҡарап, шартлаулы тартынҡы һаңғырау йәки яңғырау була ала.

Төп символдарға өҫтәп, санскритта яҙыу өсөн файҙаланылған 6 символ грантха яҙыуынан алынған; улар ҡайһы берҙә тамил телендә күрһәтелмәгән өндәрҙе - санскриттан, пракриттан һәм башҡа телдәрҙән килгән һүҙҙәрҙәге өндәрҙе белдереү өсөн ҡулланыла.

Һандар һәм билдәләр

Ғәҙәти һандарҙан тыш, тамил телендә тиҫтәләр, йөҙҙәр, меңдәр, көндәр, айҙар, кредит, дебетты, «юғарыла күрһәтелгәнсә» һәм рупийҙы билдәләү өсөн символдар бар.

ноль	бер	ике	өс	дүрт	биш	алты	ете	һигеҙ	туғыҙ	ун	йөҙ	мең
௦	௧	௨	௩	௪	௫	௬	௭	௮	௯	௰	௱	௲

көн	ай	йыл	дебет	кредит	«үрҙә күрһәтелгәнсә»	рупийҙар	һан
௳	௴	௵	௶	௷	௸	௹	௺

Лингвистик характеристикаһы

Фонологияһы

Тамил теленең фонологияһы ротик һәм ретрофлекс тартынҡылар күп булыуы менән характерлана. Һаңғырау һәм яңғырау тартынҡылар фонологик яҡтан айырылмай; фонетик яҡтан яңғырауыҡлыҡ һүҙҙә тартынҡының урынлашыуына бәйле. Тартынҡыларҙың бергә тура килеүе һирәк була һәм һүҙ башында бер ҡасан да осрамай. Тамил грамматикалары фонемаларҙы өс класҡа бүлә: һуҙынҡылар, тартынҡылар һәм «икенсел символдар» йәки āytam.

Һуҙынҡылары

Тамил теленең вокализмы ун ике фонеманан: ун монофтонг (/i/, /e/, /u/, /o/, /a/ һәм уларҙың оҙон варианттары) һәм ике дифтонг (/aɪ/ һәм /aʊ/) тора. Оҙон һуҙынҡылар ҡыҫҡаларынан яҡынса ике тапҡырға оҙағыраҡ, дифтонгтар - ҡыҫҡа монофтонгтарға ҡарағанда яҡынса бер ярым тапҡырға оҙонораҡ. Күп текстар дифтонгтарҙы оҙон һуҙынҡыларға индерә.

		Ҡыҫҡалар			Долгие
		Алғы рәт	Урта рәт	Артҡы рәт	Алғы рәт	Урта рәт	Артҡы рәт
Күтәрелеш	Өҫкө	i		u	iː		uː
		இ		உ	ஈ		ஊ
	Урта	e		o	eː		oː
		எ		ஒ	ஏ		ஓ
	Түбәнге		a		(aɪ̯)	aː	(aʊ̯)
			அ		ஐ	ஆ	ஒள

Тартынҡылары

Грамматика буйынса ҡайһы бер текстарҙа тамил тартынҡылары ҡаты, йомшаҡ һәм урта төрҙәргә бүленә, был яҡынса шартлаулы, аппроксиманттарға һәм танау тартынҡыларына тап килә. Күпселек һинд телдәренән айырмалы рәүештә, еңелсә һулыш менән әйтеү мәғәнә айырыу функцияһын үтәмәй. Быға өҫтәп, செந்தமிழ் (centamiḻ телдең «юғары» формаһында) тартынҡыларҙың яңғырауыҡлығы ҡәтғи ҡағиҙәләр менән билдәләнә. Икеләтә шартлаулылар һәр саҡ һаңғырау, яңғыҙҙар һүҙ аҙағында һаңғыраулана, ҡалған осраҡтарҙа - яңғырауҙар. Бынан тыш, ҡайһы берәүҙәр һуҙынҡылар араһында булғанда, фрикатив тартынҡыға (спиранттар) әйләнә. Танау тартынҡылары һәм аппроксиманттар һәр саҡ яңғырауыҡлы.

Һиндостандың күп телдәрендәге кеүек үк, тамил телендә лә алғы тартынҡыларҙың ике төрө бар: альвеоляр һәм ретрофлекс. Ретрофлекслы аппроксимант /ɻ/ (ழ) (мәҫәлән, Tamil [t̪ɐmɨɻ] һүҙендә йыш ҡына индоарий телдәрендә булмаған zh шулай тип яҙыла) айырым һыҙаты булып тора. Башҡа дравид телдәренә килгәндә, шундай уҡ тартынҡы малаяламда бар, б. э. 1000 йылында каннаданан юғалған (был тартынҡыны аңлатҡан символ һаман да Юникодта яҙыла һәм һаҡлана), ә телугу телендә бер ҡасан да булмаған. Тамил теленең күпселек диалекттарында ретрофлекс аппроксимант альвеоляр латераль аппроксимант /l/ ҡыҫырыҡлап сығарыла. Шулай уҡ элек денталь һәм альвеоляр ризалылар (күрше һинд-арий телдәрендә булмаған дравид телдәренең типик үҙенсәлеге) айырыла ине. Хәҙер иһә, был айырмалыҡты яҙыуҙа әле булһа күреп булһа күрһәк тә, һөйләшеү телмәрендә юғалып барған тиерлек, һәм хатта әҙәби телдә Үҙ (денталь) һәм С (альвеоляр) хәрефтәре аллофондар кеүек ҡулланыла ала. Шулай уҡ тарихи альвеоляр шартлау хәҙерге заман диалекттарында ҡалтырап ятҡан диалекттарға әүерелде. Шулай уҡ элек денталь һәм альвеоляр тартынҡылар (дравид телдәренең күрше һинд-арий телдәрендә булмаған типик үҙенсәлеге) айырыла ине. Хәҙер иһә, был айырмалыҡты яҙыуҙа әле лә күреп булһа, һөйләшеү телмәрендә юғалған тиерлек, һәм хатта әҙәби телдә ந (денталь) һәм ன (альвеоляр) хәрефтәре аллофондар кеүек ҡулланыла ала. Шулай уҡ тарихи альвеоляр шартлаулы күп хәҙерге заман диалекттарында ҡалтырауыҡ тартынҡыға әүерелде.

	Иренләшкән тартынҡылар	Денталь	Альвеоляр	Ретрофлекс	Палаталь тартынҡылар	Веляр
Шартлаулы тартынҡылар	p	t̪	t	ʈ	t͡ɕ	k
	ப	த	ற	ட	ச	க
Танау тартынҡылары	m	n̪	n	ɳ	ȵ	ŋ
	ம	ந	ன	ண	ஞ	ங
Бер баҫымлы тартынҡылар				ɽ
				ர
Урта аппроксиманттар	ʋ			ɻ	j
	வ			ழ	ய
Эргәләш (тел эргәһе) аппроксиманттар		l̪		ɭ
		ல		ள

/f/ һәм /ʂ/ өндәре үҙләштерелгән һүҙҙәрҙә генә осрай һәм йыш ҡына тамил теленә хас башҡа өндәргә алмаштырыла. Уға дусар булған һәр һуҙынҡы фонема өсөн элизияның аныҡ ҡағиҙәләре бар.

Айдам

Классик тамил телендә ஃ тип яҙылған āytam (айдам) ஆய்தம் фонемаһы булған. Ул ваҡыттағы грамматикалар уны бойондороҡло фонема (cārpeḻuttu) тип атаған, әммә хәҙерге тамил телендә был күренеш осрамай тиерлек. Tolkāppiyam әйтелеш ҡағиҙәләре — классик тамил грамматикаһын тасуирлаусы текст - айдам тартынҡыларҙың глоттализацияһын аңлата алыр ине. Бынан тыш, айдам һүҙ уртаһындағы икеләтелгән тартынҡының беренсе йәки икенсе компоненттарының яңғырауыҡлы һәм имплозив булыуын билдәләү өсөн файҙаланылды тип күҙалланғайны. Шулай уҡ хәҙерге тамил телендә инглиз һүҙҙәрен яҙғанда, /f/ҙы билдәләгәндә பға ҡушылып файҙаланыла.

Грамматикаһы

Тамил теле агглютинатив грамматикаға таяна, унда суффикстар исем класын, грамматик һанды, килеште, ҡылым ваҡытын һ. б. күрһәтеү өсөн ҡулланыла. Тамил теленең метателдәре һәм фәнни терминологияһы, һинд-арий телдәренән айырмалы рәүештә — боронғо тамил теленән килә.

Тамил грамматикаһының күп өлөшө әлеге көндә билдәле тамил грамматикаһы - Толкаппиям (там. தொல்காப்பியம் Tolkāppiyam) китабында тасуирланған. Хәҙерге тамиль грамматикаһы күпселеген Толкаппиямда бирелгән ҡағиҙәләр бер ни тиклем үҙгәрештәр менән аңлатылған һәм аныҡланған Naṉṉūl грамматикаһына нигеҙләнә. Традицион тамил грамматикаһы 5 өлөштән тора: uttu, sol, poruḷ, yāppu, aṇi. Һуңғы икәүһе, башлыса, шиғриәттә генә ҡулланыла.

Тамил һүҙҙәре бер йәки бер нисә аффикс ҡушылған тамырҙы үҙ эсенә ала. Тамил аффикстарының күбеһе суффикстар булып тора. Күпселеге һүҙҙең өлөшөн йә уның мәғәнәһен үҙгәртә; йә булмаһа улар һанды, һөйкәлеште, затты һ. б. күрһәтә ала. Тамил һүҙендә суффикстар һаны өсөн сикләүҙәр юҡ, был ҡайһы берҙә бик оҙон һүҙҙәр барлыҡҡа килтерә, улар эсенә бер нисә һүҙ генә түгел, шулай уҡ тулы һөйләм дә инеүе мөмкин  — мәҫәлән, pōkamuṭiyātavarkaḷukkāka һүҙе (там. போகமுடியாதவர்களுக்காக) «Йөрөй алмағандар хаҡына» тигәнде аңлата һәм түбәндәге морфемаларҙан ғибәрәт:

pōka	muṭi	y	āta	var	kaḷ	ukku	āka
«барырға»	«үтәргә»	һүҙҙәрҙе тоташтырыусы хәреф	кире ҡағыу	субстантивацияны билдәләүсе (обозначитель)	күплекте билдәләүсе (обозначитель)	«к»	«для»

Морфологияһы

Тамил исемдәре һәм алмаштары ике класҡа (tiṇai): (pāl, һүҙмә-һүҙ «род» тигәнде аңлатҡан) бүленгән «аҡыллы» (uyartiṇai) һәм «аҡылһыҙ» (akṟiṇai) 5 ярым класты үҙ эсенә алған. Кешеләр һәм илаһтар «аҡыллы»ға ҡарай, ә ҡалған исемдәр (хайуандар, әйберҙәр һ. б.) «аҡылһыҙ» тип һанала. «Аҡыллы» исемдәр 3 ярым класҡа бүленә: берлектәге мужской род, берлектәге женский род исемдәр һәм күплектәге «аҡыллы» исемдәр; «Аҡылһыҙҙар» ике ярым класҡа бүленә: берлектәге һәм күплектәге «аҡылһыҙ» исемдәр. Йыш ҡына род суффикстар ярҙамында билдәләнә.

peyarccol («исем-һүҙҙәр»)
uyartiṇai («аҡыллылар»)			aḵṟiṇai («аҡылһыҙҙар»)
āṇpāl Мужской род	peṇpāl Женский род	palarpāl Күплек	oṉṟaṉpāl Берәү	palaviṉpāl Бер нисә
Мәҫәлән, «эшмәкәр» тигәнгә ҡарата тамил һүҙҙәре
ceytavaṉ «Он, который сделал»	ceytavaḷ «Она, которая сделала»	ceytavar «Они, которые сделали»	ceytatu «Это, которое сделало»	ceytavai «Эти, которые сделали»

Суффикстар килеште билдәләү өсөн һәм послелог булараҡ ҡулланыла. Ғәҙәттә санскрит килештәренә ярашлы, 8 килеш (суффикстар төркөмө) айырыла: именительный (төп), винительный (төшөм), дательный (төбәү), социативный (Sociative case), родительный (эйәлек), урын һәм аблатив килештәр бңленгән. Бөгөн бындай бүленеш дөрөҫмө һәм һәр суффиксҡа айырым килеш яҙылған осраҡта яҡшыраҡ булырмы тигән бәхәстәр алып барыла.

Тамил алмаштары дүрт приставканың береһенә эйә булыуы мөмкин — a, i, u или e — һәм һүҙмә-һүҙ күрһәтеү алмаштарына тура килә. Мәҫәлән, vazhi (வழி) «юл» һүҙе приставкалар ҡушылғанда түбәндәгесә үҙгәреүе мөмкин: ivvazhi (இவ்வழி) «был юл», avvazhi (அவ்வழி) «теге юл», uvvazhi (உவ்வழி) «алыҫлығы уртаса булған юл» һәм evvazhi (எவ்வழி) «ниндәй юл».

Тамил ҡылымдары ла шулай уҡ уларға төрлө суффикстар өҫтәү юлы менән үҙгәрергә мөмкин. Ҡылымдарҙың суффикстары һанды, һөйкәлеште, ваҡытты һәм залогты аңлата ала.

• Ваҡыттарҙы һәм йүнәлештәрҙе (залог) билдәләү өсөн суффикстар нигеҙгә өҫтәлгән киҫәксәләрҙән формалаша.
• Тамил телендә 2 йүнәлеше бар: беренсеһе - һөйләм субъекты уның ғәмәленә дусар ителә йәки уның объекты булып тора, ә икенсеһе эш-хәрәкәт һөйләмдеең субъектынан килеүен күрһәтә.
• Тамил телендә 3 ябай заман - хәҙерге, үткән һәм киләсәк; шулай уҡ состав суффикстар менән билдәләнгән бер нисә камил заман бар. Тамил телендә һөйкәлеш аныҡ түгел һәм ғәҙәттә заман категорияһын сағылдырған морфемалар менән әйтелә. Түбәндә aḻintukkoṇṭiruntēṉ (அழிந்துக்கொண்டிருந்தேன்) «(күпмелер ваҡыт дауамында) мине юҡ иттеләр» тамил ҡылымының миҫалы ҡарала:

aḻi	intu	koṇṭu	irunta	ēn
Тамыр «уничтожать»	Йүнәлеш күрһәткесе Үткән заман, төшөм йүнәлеше (страдательный залог)	Заман күрһәткесе оҙайлы	Заман төрө күрһәткесе дауам ителгән үткән заман	Зат һәм һан күрһәткесе беренсе зат, берлек

Традицион тамил грамматикаһында сифат һәм ҡылымдар айырылмай - хәҙерге заман филологтары уларҙы морфологик һәм синтаксик нигеҙҙә айырырға әүәҫ булһа ла, телдең был ике һүҙ төркөмөн дә бер категорияға — uriccol индерә. Тамил теленең идеофондары бик күп, улар исемдең йәки алмаштың нисек яңғырауын йә һөйләүен күрһәтеп, рәүеш булып хеҙмәт итә.

Тамил телендә артиклдар юҡ. Билдәлелек йәки билдәһеҙлекте, мәҫәлән, ஒரு oru «бер» һанын йәки һүҙен ҡулланып, контексҡа ярашлы әйтеп бирелгән. Тамил телендә инклюзив алмаштар: நாம் nām («мы»), நமது namatu («наш») — эш-хәрәкәт адресатын үҙ эсенә алған; һәм экслюзив алмаштар நாங்கள் nāṅkaḷ («мы»), எமது ematu («наш») — эш-хәрәкәт адресатын алмаған алмаштар айырыла.

Синтаксисы

Тамил телендә ҡылым һөйләм аҙағында тора, сөнки һүҙҙәрҙең тәртибе - «SOV (субъект-объект-ҡылым)». Шуға ҡарамаҫтан, тамил телендә һүҙҙәр тәртибе ҡаты түгел. Тамил телендә предлогтарға ҡарағанда послелогтар күберәк. Тамил телендәге бөтә һөйләмдәр ҙә үҙ эсенә исемдәрҙе, алмаштарҙы, объекттарҙы һәм ҡылымдарҙы алмай; һөйләмдәрҙә һүҙ был төркөмдәренең береһе йәки бер нисәһе булмауы ихтимал. Мәҫәлән, һөйләмдә фәҡәт ҡылым ғына булырға мөмкин — muṭintuviṭṭatu «Тамамланы», йәки фәҡәт исем генә, алмаш һәм ҡылымһыҙ объект — atu eṉ vīṭu «Был минең өйөм» — булыуы мөмкин. Тамил телендә, рус телендәге кеүек үк, «to be» ҡылым-связка юҡ.

Лексикаһы

Хәҙерге тамил теле лексикаһы - башлыса дравид сығышлы. Бөгөн унда тел пуризмының эҙемтәләре ныҡ һиҙелә, был сит телдәр үҙләштермәләренең бөтөнләй булмауын аңлата. Шуға ҡарамаҫтан, хәҙерге (хатта классик) тамил телендә ҡулланылған һүҙҙәрҙең бер өлөшө элек сауҙа бәйләнештәре булған күрше телдәрҙән үҙләштерелгән: мәҫәлән, tavaḷai «тәлмәрйен» мунда телдәренән килгән, һәм унда tabeg тип йөрөтөлә; cavvarici «саго» (мал. sāgu) һүҙе малай теленән; campān «ял» (кит. san-pan) — ҡытай теленән; ora (ὥρα) — боронғо грек теленән алынған. Беҙҙең заманда тамил телендә шулай уҡ урду һәм маратханан үҙләштерелгән һүҙҙәр бар, улар был телдәрҙә һөйләшеүселәрҙең ваҡыты-ваҡыты менән тамилдар йәшәгән өлкәгә тәьҫир итеүен раҫлай; ҡайһы бер һүҙҙәр күрше дравид телдәренән һәм һинд-арий телдәренән - телугу, каннада, сингал теленән алынғанын сағылдыра. Беҙҙең көндәрҙә һүҙҙәр Европа телдәренән - португал, француз, инглиз һәм башҡа телдәрҙән алына.

Тел пуризмы

Тамил теле пуризмы (йәки «тел таҙалығын һаҡларға самаһыҙ ныҡ тырышыу») санскриттан үҙләштерелгән лексикаға ҡарата иң көслө ҡулланылған. Тарихы дауамында тамил теле, башҡа дравид телдәре менән бергә, лексикала ғына түгел (шуға ҡарамаҫтан, башҡа дравид телдәре менән сағыштырғанда, тамил лексикаһында санскриттан үҙләштерелгән һүҙҙәр күп булмай, грамматикала ла санскрит йоғонтоһона дусар була; ул телдәрҙән айырмалы рәүештә, ғилми һәм башҡа төшөнсәләрҙе тамил телекнең төп тамырҙары ярҙамында һүрәтләргә мөмкин була). XX быуатта тамилдар Паритхимаар Калайньяр (Parithimar Kalaignar) һәм Мараймалай Адигал (Maraimalai Adigal) етәкләгән «Таҙа тамил теле өсөн хәрәкәт» (там. தனித் தமிழ் இயக்கம் thani tamil iyakkam) тип аталған хәрәкәт ойошторолған. Унда ҡатнашыусылар тамил телен санскрит йоғонтоһонан таҙартырға ынтылған. Һөҙөмтәлә һуңғы ике тиҫтә йылда документтарҙа, әҙәбиәттә һәм йәмәғәт телмәрҙәрендә санскриттан үҙләштерелгән һүҙҙәрҙе ҡулланыу 40-50 %-тан 20 %-ҡа тиклем кәмегән.

Һандар

Хәҙерге заман тамил яҙыуы	Һан	Һүҙ һәм әйтелеш
௦	0	சுழியம் (sūḻiyam); боронғо тамил телендә — பாழ் (pāḻ)
௧	1	ஒன்று (oṉṟu)
௨	2	இரண்டு (iraṇṭu)
௩	3	மூன்று (mūṉṟu)
௪	4	நான்கு (nāṉku)
௫	5	ஐந்து (aintu)
௬	6	ஆறு (āru)
௭	7	ஏழு (ēḻu)
௮	8	எட்டு (eṭṭu)
௯	9	ஒன்பது (oṉpatu)
௰	10	பத்து (pattu)

Өйрәнеү

Европалылар араһында тәүгеләрҙән булып тамил телен немец миссионеры Бартоломей Цигенбальг тикшергән, ул XVIII быуат башында был телдең грамматикаһын һәм һүҙлеген төҙөгән.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Элизия в тамильском (см. раздел Примеры, Тамильский язык)
• Тамил әҙәбиәте
• Тамил Википедияһы
• Упрощённый тамильско-русский словарь
• Кинематограф на тамильском языке (Колливуд)

Әҙәбиәт

• Классическая тамильская литература от Александра Михайловича Дубянского
• Средневековая тамильская литература от Александра Михайловича Дубянского
• Тамильская шиваитская литература от Ольги Павловны Вечериной

Дәреслектәр

Немец телендә

• Леманн, Томас. Lehrbuch des Tamil – Einführung in die Schrift- und Umgangssprache des Modernen Tamil (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 707 S.
  • Леманн, Томас. Teil 1: Schrift- und Lautlehre (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 128 S.
  • Леманн, Томас. Teil 2: Grammatik, Übungen, Texte und Vokabular (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 362 S.
    • Андерс, Келли Эйлин. Lösungsschlüssel (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 60 S.
  • Леманн, Томас. Teil 3: Ergänzende Übungen und Texte (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 157 S.
• Леманн, Томас. Konversationen – Konversationstexte mit Audiodateien und Vokabular (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 100 S.
• Леманн, Томас. Tamil-Reader (Tamil-Schriftsprache) mit Audiodateien (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 97 S.
• Леманн, Томас. Übungsmaterialien zur Tamil-Umgangssprache -1 (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета, 2021. — 47 S.
• Леманн, Томас. Übungsmaterialien zur Tamil-Umgangssprache -2 (нем.). — Институт Южной Азии Гейдельбергского университета.

Инглиз телендә

• Паттанаяк, Д.П.; Тхирумалай, М.С. An Introduction to Tamil Script Reading and Writing (инг.). — Майсур: Центральный институт индийских языков, 1980.
• Раджарам, С. An Intensive Course in Tamil (инг.). — Майсур: Центральный институт индийских языков, 2010. — 2010 p. — (Basic (Intensive) Courses).
• Суббаиах, Пон. Advanced Course Reader in Tamil (инг.). — Майсур: Центральный институт индийских языков, 1987. — (Advanced Course Readers).

Һинди телендә

• Кумар, С Сива; Натараджан, Г.В.; Гнанам, М. भारतीय भाषा ज्योति तमिल – 1Ҡалып:Ref-hi. — Майсур: Центральный институт индийских языков, 2000. — (भारतीय भाषा ज्योति - Bhartiya Bhasha Jyothi).
• Кумар, С Сива; Натараджан, Г.В.; Гнанам, М. भारतीय भाषा ज्योति तमिल – 2Ҡалып:Ref-hi. — Майсур: Центральный институт индийских языков, 2000. — (भारतीय भाषा ज्योति - Bhartiya Bhasha Jyothi).

Француз телендә

• Hart, Kausalya & Ghasarian, Christian. Tamoul pour débutants — Leçons et corrigés des exercices (фр.). — Париж: Librairie Orientaliste Paul Geuthner, 1996.
• Murugaiyan, Appasamy. Vanakkam (bonjour), méthode d’initiation à la langue tamoule (фр.). — Париж: Bibliothèque publique d’information - Centre Georges Pompidou, 2000.
• Sethupathy, Élisabeth. Le tamoul sans peine : langue parlée (фр.). — Chennevières-sur-Marne: Ассимиль, 2002.
• Sethupathy, Élisabeth. Parlons tamoul (фр.). — L'Harmattan, 2015. — ISBN 978-2-343-04988-5.

Грамматикалары

• Андропов, Михаил Сергеевич. Грамматика Тамильского Языка (рус.). — Москва: Наука, 1987. — 307 с.
• Мерварт, Александр Михайлович. Грамматика тамильского разговорного языка (рус.). — Ленинград: Ленинградский восточный институт им. А. С. Енукидзе, 1929. — 236 с.
• Beythan, Hermann. Praktische Grammatîk der Tamilsprache (нем.). — Лейпциг: Otto Harrowssowitz, 1943. — 225 S.
• Schiffman, Harold F. (1999), «A Reference Grammar of Spoken Tamil», Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-64074-1, <http://ccat.sas.upenn.edu/plc/tamilweb/book.html> 
• Bloch, Jules. Structure Grammaticale des Langues Dravidiennes (фр.). — Париж: Adrien-Maisonneuve, 1946. — 100 с.

Һүҙлектәр

• Пятигорский А. М., Рудин С. Г. . Тамильско-русский словарь: около 38000 слов / Под ред. П. Сомасундарама. — М.: ГИИНС, 1960. — 1384 с.
• Андронов М. С., Ибрагимов А. Ш., Юганова Н. Н. . Русско-тамильский словарь: около 24000 слов / Под ред. П. Сомасундарама. — М.: Сов. энциклопедия, 1965. — 1176 с.
• * Совокупность онлайн-словарей тамильского языка (инг.)Ҡалып:Ref-ta

Лингвистика

• Ду­бян­ский А. М. Та­миль­ский язык (рус.) // Язы­ки ми­ра: Дра­ви­дий­ские язы­ки. — Москва, 2013. — Т. 15. — № 4.
• Рудин, Семен Гесселевич. Морфологическая структура тамильского языка (рус.). — Москва: Ин-т востоковедения. Ленингр. гос. ун-т им. А.А. Жданова, 1972. — 168 с.
• Андропов, Михаил Сергеевич. Разговорный тамильский язык и его диалекты (рус.). — Москва: Акад. наук СССР. Ин-т народов Азии, 1962. — 82 с.
• Андропов, Михаил Сергеевич. Тамильский Язык (рус.). — Москва: Издательство восточной литературы, 1960. — 75 с.
• Krishnamurti, Bhadriraju (2003), «The Dravidian Languages», Cambridge Language Surveys, Cambridge University Press, ISBN 0-521-77111-0 

Социолингвистика

• Языковая ситуация в Шри Ланке (рус.) // Тхеро, Рев Васкадуве Cири Сарана Вестник ЮУрГУ. — Челябинск: Южно-Уральский государственный университет. — Т. 15. — № 4. — С. 80—87. — DOI:10.14529/ling180413
• Meenakshisundaran, T.P. (1965), «A History of Tamil Language», Poona: Deccan College 

Һылтанмалар

Курстар

• Книги по тамилистике
• Тамильский язык для продолжающих
• Tamil-Lehrmaterialien — Tamil I bis Tamil IV (нем.)
• A Course on the Tamil Language (инг.)