Мәскәү
Федераль әһәмиәтәге ҡала | |||||
Мәскәү Москва | |||||
| |||||
Ил | |||||
---|---|---|---|---|---|
Координаталар | |||||
Башлыҡ |
Сергей Собянин[1] | ||||
Нигеҙләнгән | |||||
Халҡы | |||||
Милли состав |
урыҫтар, украиндар, татарҙар, әрмәндәр, әзербайжандар, йәһүдтәр | ||||
Сәғәт бүлкәте | |||||
Телефон коды |
495, 499 | ||||
Почта индексы |
190000-199406 | ||||
Цифровые идентификаторы | |||||
Автомобиль коды |
77, 97, 99, | ||||
[[{{{вид идентификатора}}}]] |
75438 | ||||
бүләктәр | |||||
Мәскәү (рус. Москва) — Рәсәйҙең баш ҡалаһы, федераль әһәмиәттәге ҡала, Мәскәү өлкәһенең составына инмәй, Федераль округы үҙәге. Герой ҡала (1965), ике Ленин ордены (1974, 1965) һәм Октябрь Революцияһы ордены (1967) менән бүләкләнгән. Ҡалала урынлашҡан театр Рәсәйҙең 100 һумлыҡ аҡсаһында һүрәтләнгән.
Халҡы — 12 325 387 кеше (2016)[3]. Мәскәүҙә 1989 йылда — 5417, 2002 йылда — 5941 башҡорт йәшәгәне теркәлгән[4].
Эре мәсеттәр тип Мәскәү йәмиғ мәсете һәм Мәскәү тарихи мәсете һанала.
Йөкмәткеһе
Мәғариф һәм фән[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Мәскәү ҡалаһында дәүләт һәм дәүләттеке булмаған юғары уҡыу йорттары эшләп килә. Беренсеһе бер нисә төркөмгә бүленә: университеттар, академиялар, иниституттар, консерваториялар, Оборона министрлығы, Эске эштәр министрлығы уҡыу йорттары бар.
- 1-се Мәскәү дәүләт медицина университеты
- М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты
- Мәскәү дәүләт геодезия һәм картография университеты
- Мәскәү дәүләт төҙөлөш университеты
- Мәскәү дәүләт Халыҡ-ара мөнәсәбәттәр институты
- Рәсәй дәүләт нефть һәм газ университеты
- Рәсәй халыҡтар дуҫлығы университеты
- Мәскәү ҡорос һәм иретмәләр институты
- Г. В. Плеханов исемендәге Рәсәй иҡтисад университеты[5]
- Мәскәү дәүләт бәйләнеш юлдар университеты
- Мәскәү дәүләт юридик академияһы
- Рәсәй Хөкүмәте янындағы Финанс Университеты
- Рәсәй дәүләт социаль университеты
- Рәсәй Президенты ҡарамағындағы Халыҡ хужалығы һәм дәүләт хеҙмәте Рәсәй академияһы(РАНХиГС).
- В. И. Суриков исемендәге Мәскәү дәүләт академия рәсем институты

1. Үҙәк
2. Төньяк административ округы
3. Төньяк-Көнсығыш административ округы
4. Көнсығыш административ округы
5. Көньяк-Көнсығыш административ округы
6. Көньяк административ округы
7. Көньяк-Көнбайыш административ округы
8. Көнбайыш административ округы
9. Төньяк-Көнбайыш административ округы
10. Зеленоград административ округы
11. Новомосковский административ округы
12. Троицк
Климаты[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
|
Мәскәү иҡтисады[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Мәскәү иҡтисады Рәсәй төбәктәре араһында иӊ ҡеүәтле иҡтисад.[6] Мәскәүҙен Эске тулайым продукт 2014 йылда 12,809 трлн һум тәшкил итте (РФ-ӊ Эске тулайым продуктыныӊ 21,5 %).[6]
PricewaterhouseCoopers прогнозы буйынса 2020 йылда Мәскәү донъя ҡалалары араһында 23-се урында буласаҡ һәм уныӊ ЭТП $325 млрд булыр. 2020 йылға тиклем иҡтисад үсеше 4 %, Һатып алыу мөмкинлеге паритеты буйынса бер кешенеӊ килеме йылына $17 меӊдән (1 млн. һум) $29,8 меӊғә (1,8 млн. Һум) тиклем артыр (сағыштырыу өсөн, 2020 йылда бер кешенеӊ килеме йылына: Сан-Францискола — $91,1 меӊ (5,4 млн.һум), Лондонда — $82,3 меӊ (4,9 млн.һум), Нью-Йоркта — $76,9 меӊ, Мадридта — $49 меӊ, Токиола — $45,1 меӊ, Стамбулда — $24,3 меӊ).[7]
Ҡалала хәрби ойошмалар байтак:
- М. В. Хруничев исемендәге Дәүләт космос ғилми-етештереү үҙәге
- МиГ, Рәсәйҙә 30 % истребителдәр етештерә
- ПВО Алмаз-Антей концерны предприятиялары: Алмаз, «Альтаир», «Авангард»)
- Тушино машиналар төҙөү заводы
- Ракеталар етештереүсе МКБ «Вымпел»
- В. В. Чернышёв исемендәге машиналар төҙөү заводы
Эре граждан сәнәғәте предприятиялар:
- Мәскәү нефть эшкәртеү заводы
- Автофрамос — Renault автомобилдәре етештереүсе
- Электрозавод —электротрансформаторҙар һәм и реакторҙар етештереүсе
- Мосэлектрощит — Электр распределитель йығаҙ етештереүсе
- Карачаров механик заводы — төҙөлөш һәм күтәреү йығаҙ етештереүсе
- «Москабель»
- Мәскәү нефтемайзаводы
- Трёхгорная мануфактура
- Мәскәү карап төҙөү заводы
- Н. А. Семашко исемендәге Мосхимфармпрепараты
- Красный Октябрь (кондитер фабрикаһы)
Мәскәү — эре инженер үҙәге. Бында авиация, космос, ядер һәм ҡорал байтак проектлана. Унда етештереүсе технологиялар һәм материадар өйрәнелә. Проект ойошмалар:
- КБ Сухой
- КБ Туполев
- С. В. Ильюшин исемендәге авиация комплексы
- Яковлев исемендәге авиация комплексы
- КБ Транспортного машиностроения
- Теплотехника институты
- Гидропроект
- Н. П. Мельников исемендәге ЦНИИПСК
Сауҙа селтәре:
Исем | Магазиндар һаны |
---|---|
«Седьмой континент» | 110[8] |
«Рамстор» | 55[9] |
«Ашан» | 17[10] |
«Патэрсон» | 66[11] |
«12 месяцев» | 13² |
«Spar» | 6² |
«Пятерочка» | более 100 |
«Петровский» | 17² |
«Копейка» | более 100 |
«Квартал» | 79[12] |
«Дёшево» | 20² |
«Авоська» | 14² |
«Азбука вкуса» | 4² |
«Столица» | 11² |
«ПродМак» | 15² |
«АБК» | 36² |
«Геркулес» | 13² |
«Metro» | 10[13] |
«БИН» | 4² |
«Дикси» | 12² |
«Самохвал» | 60² |
«Утконос» | 18[14] |

Музейҙар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- «Царицыно» дәүләт тарихи-архитектура, художество һәм ландшафт музей-ҡурсаулығы — Мәскәү ҡалаһы музейҙарының береһе һәм Мәскәүҙең иң эре ҡурсаулығы. Ул биналарҙы, пейзаж һәм ландшафт паркын үҙ эсенә ала. Царицын исемен Екатерина II ҡушҡан. Музей Царицыно һәм «Орехово» станциялары эргәһендә тора.
- Йәһүд музейы һәм толерантлыҡ үҙәге — йәһүд тарихы, мәҙәниәте музейы. Музейҙа Йәһүҙилек, йәһүдтәрҙең Рәсәйҙә таралыуы, йәшәү тарихы һүрәтләнгән. Рәсәйҙәге иң ҙур милли-мәҙәни үҙәктәрҙең береһе. Бахметьев гаражы архитектура һәйкәле йортонда урынлашҡан. Марьина Роща, Достоевская, Менделеевская, Новослободская метро станциялары янында.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ Московские депутаты утвердили Собянина на посту мэра. Вести.ру (2010-10-21). Тәүге сығанаҡтан архивланған 14 ғинуар 2013.
- ↑ Крупнейшие города мира по населению (инг.). world-gazetteer.com (2010). Тәүге сығанаҡтан архивланған 2 февраль 2012. 12 сентябрь 2011 тикшерелгән.
- ↑ Крупнейшие города мира по населению (инг.). world-gazetteer.com (2010). Тәүге сығанаҡтан архивланған 2 февраль 2012. 12 сентябрь 2011 тикшерелгән.
- ↑ Йосопов Р. М. Башҡорт диаспоралары // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2019. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ [1]
- ↑ 6,0 6,1 Инвестиционный портал Москвы — Уровень и темпы развития
- ↑ Forbes: Какие города будут самыми большими в 2025 году
- ↑ «Седьмой континент»; ещё не достиг того уровня развития, чтобы его продавать". Совладелец компании Александр Занадворов о стратегии сети. Тәүге сығанаҡтан архивланған 16 февраль 2012.
- ↑ Сеть магазинов «Рамстор».
- ↑ «Ашан» Москва. Тәүге сығанаҡтан архивланған 21 май 2017.
- ↑ Сеть магазинов «Патэрсон». Тәүге сығанаҡтан архивланған 17 декабрь 2006.
- ↑ Сеть магазинов «Виктория». Тәүге сығанаҡтан архивланған 16 февраль 2012.
- ↑ Сеть магазинов «Метро». Тәүге сығанаҡтан архивланған 16 февраль 2012.
- ↑ Сеть магазинов «Утконос». Тәүге сығанаҡтан архивланған 16 февраль 2012.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Москва. Энциклопедия / Гл. ред. А. Л. Нарочницкий. — М.: Советская Энциклопедия, 1980
- Гиляровский В. А. Москва и москвичи (на Wikisource)
- Колодный Л. Е. Москва у нас одна. — М.: Политиздат, 1991.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
![]() |
Мәскәү Викимилектә |
---|---|
![]() |
Мәскәү Викияңылыҡтарҙа |
![]() |
Мәскәү Викигид |
- Мәскәү Хөкүмәте сайты
- Moscow.ru (рус.) (инг.) (исп.) (нем.) (фр.)