Эстәлеккә күсергә

Теләш (Мәсетле районы)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Теләш.
Ауыл
Теләш
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Башҡортостан

Муниципаль район

Мәсетле районы

Координаталар

56°01′49″ с. ш. 58°35′49″ в. д.HGЯO

Милли состав

Башҡорттар

Сәғәт бүлкәте

UTC+6

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

02, 102

ОКАТО коды

80 242 845 001

ОКТМО коды

80 642 445 101

Теләш (Рәсәй)
Теләш
Теләш
Теләш (Мәсетле районы) (Башҡортостан Республикаһы)
Теләш

Теләш (рус. Теляшево), икенсе исеме Өпәй — Башҡортостандың Мәсетле районындағы ауыл. Ростов ауыл советына ҡарай, ауыл советы үҙәге. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 479 кеше [1]. Почта индексы — 452561, ОКАТО коды — 80242845001.

Тарихы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауылға нигеҙ һалыусылар өпәй ырыуы башҡорттары. Ниндәй йылда нигеҙ һалыныуы аныҡ ҡына билдәле түгел. Ауыл кешеләре 1700 йыл тип иҫәпләй[2]. Башҡорт энциклопедияһында 18 быуаттың 2‑се яртыһында нигеҙләнгән тип яҙылған[3]. Хөкүмәт тарафынан беренсе тапҡыр 1795 йылда иҫәпкә алыныуы билдәле.

Ауыл исеме

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Тәүге төпләнеүсе Теләкбирҙенең исеме менән аталған, уның улдары Ғәҙелша, Ғәли һәм Зәйнәш Теләшевтәр булып иҫәпкә алынған. Икенсе исеме Өпәй этнонимына бәйле.

Географик урыны

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Район үҙәгенә тиклем (Оло Ыҡтамаҡ): 24 км
  • Ростов ауыл советы үҙәге.
  • Яҡындағы тимер юл станцияһы (Красноуфимск): 132 км
  • Һоя йылғаһы буйында урынлашҡан.

Халыҡ һаны

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Дөйөм халыҡ һаны [4],[1] (кеше)
Халыҡ һаны 2002—2010 халыҡ үҙгәреше
Иҫәп алыу йылы 1989 2002 2010 кеше %
Бөтәһе 581 538 479 -59 -10.97
Ир-егеттәр 282 260 228 -32 -12.31
Ҡатын-ҡыҙҙар 299 278 251 -27 -9.71

Урамдар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Урам исеме [5]:

  • башҡ. Күпер (урамы) — рус.  Мостовая ( улица )
  • башҡ. Совет (урамы) — рус.  Советская ( улица )
  • башҡ. Мәктәп (урамы) — рус.  Школьная ( улица )

Билдәле шәхестәр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Исемлек Мәсетле районы энциклопедияһына нигеҙләнеп төҙөлдө[6].

  • Закиров Сабир Закир улы (12.03.1906 — ??) — хәрби хеҙмәткәр, полк командиры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Александр Невский (1943), Ҡыҙыл Байраҡ (1944), Ҡыҙыл Йондоҙ (1945) ордендары менән бүләкләнгән.
  • Закирйәнова Люция Ғәни ҡыҙы (25.02.1948, Ҡорғат) — педагог. Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (1994). Теләш урта мәктәбе директоры (1978—1990).
  • Йоносов Илгиз Тәҡей улы (28.06.1950) — рәссәм, Башҡортостан Республикаһы рәссәдәр союзы ағзаһы (2000).
  • Ҡәйүмов Феликс Рәшит улы (06.08.1962), хәрби хеҙмәткәр, полковник. Афғанстанда һәм Абхазияла хәрби хәрәкәттә ҡатнашыусы. Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (1988), Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1988), миҙалдар менән бүләкләнгән.
  • Мөжипов Рафадик Миҙхәт улы (06.06.1960) — спортсмен. Ауыр атлетика буйынса СССР-ҙың спорт мастеры (1982).
  • Мөхәмәтйәрова Тәнзилә Сәми ҡыҙы (16.02.1947) — малсы, хеҙмәт алдынғыһы, Мәсетле районының почётлы гражданы. Ленин (1980), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1975) ордендары менән бүләкләнгән.
  • Мөхөтдинов Ринат Сабир улы (28.04.1955) — музыкант, педагог. Татарстан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.
  • Ниғмәтәйнов Әнис Хажи улы (13.11.1940) — совет партия һәм хужалыҡ эшмәкәре. Ростов ауыл советы рәйесе (1975—1984).
  • Ризова Рәйлә Әхтәмйән ҡыҙы (09.12.1957—21.06.2005) — китапханасы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1997).
  • Сафин Әхкәм Сафый улы (15.05.1924—12.06.1996) — хужалыҡ эшмәкәре. Бөйөк Ватан Һуғышында ҡатнашыусы. Ростов ауыл советы рәйесе (1959—1962, 1964—1972).
  • Төхфәтов Миңлеғәли Бәҙретдин улы (07.07.1930) — уҡытыусы, ғалим-математик. Техник фәндәре доктры (1991), профессор (1991). Үзбәк ССР‑ының халыҡ мәғарифы отличнигы (1981).
  • Хафизова Ситдиха Ғәзиз ҡыҙы (20.08.1933), уҡытыусы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәктәп уҡытыусыһы (1979), СССР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1977). Башҡорт АССР-ы уҡытыусыларының 8-се съезы (1978), Бөтә Рәсәй уҡытыусыларының 3-сө съезы (1978) делегаты.

Ҡыҙыҡлы мәғлүмәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Ҡыҫыртуй исемле күңел асыу сараһы Теләш ауылында әле лә үткәрелә. Был сара башлыса көҙгө эштәр бөткәс уҙғарыла. Унда тик ҡатын-ҡыҙҙар ғына ҡатнаша. Бер-береһенә ҡунаҡҡа йөрөп, йырҙар йырлап, хәтирәләр һөйләп, буҙа һәм сәй эсеп күңел асалар. Бер-береһенә бүләктәр бирешәләр.

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ 1,0 1,1 Численность и возрастно-половой состав населения по итогам Всероссийской переписи населения 2010 года. Муниципальный район Мечетлинский район Республики Башкортостан: статистический бюллетень. — Уфа: Башкортостанстат, 2012. — 103 с., табл.
  2. ↑ YouTube сайтында Видео БЮТ. 2013-08-20 10:32:44. Башҡорттарҙың ҡунаҡсылығы. Мәсетле районы. Теләш ауылы.
  3. ↑ Теләш // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
  4. ↑ Населенные пункты Республики Башкортостан (по данным Всероссийской переписи населения 2002 года). Статистический сборник./Башкортостанстат. - Уфа,2006. - 145 с.
  5. ↑ "Налог Белешмәһе" системаһында Теләш ауылы
  6. ↑ Мечетлинский район Республики Башкортостан: энциклопедия / Редкол.: Ю. Ю. Султанов (гл.ред.), Н. Ф. Ахкамова (сост.), Г. К. Бикташева (отв.ред.) и др. — Уфа: Мир печати, 2010. — 284 с.:илл. ISBN 978-5-9613-0148-9

Сығанаҡтар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. Мечетлинский район Республики Башкортостан. Краткая энциклопедия. — Уфа, 2000. — 166 c.
  2. Мечетлинский район Республики Башкортостан: энциклопедия / Редкол.: Ю. Ю. Султанов (гл.ред.), Н. Ф. Ахкамова (сост.), Г. К. Бикташева (отв.ред.) и др. — Уфа: Мир печати, 2010. — 284 с.:илл. ISBN 978-5-9613-0148-9

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Шулай уҡ ҡарағыҙ

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
П: Портал «Башҡортостан ауылдары»
s: Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала
П: Проект «Башҡортостан ауылдары»
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Теләш_(Мәсетле_районы)&oldid=906077» битенән алынған