Теләүембәт
| Теләүембәт | |
| Теләүембәт | |
| Рәсми атамаһы | Теләүембәт |
|---|---|
| Дәүләт |
 Рәсәй |
| Административ-территориаль берәмек | Теләүембәт ауыл Советы (Күгәрсен районы) |
| Халыҡ һаны |
384 кеше (2010)[1], 460 кеше (2002)[2], 473 кеше (2009)[2] |
| Почта индексы | 453334 |
 | |
Теләүембәт (рус. Тляумбетово) — Башҡортостандың Күгәрсен районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 384 кеше[3]. Почта индексы — 453334, ОКАТО коды — 80238875001.
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Милли составы
Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса башҡорттар 88 % тәшкил итә[4].
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1900 йыл | 305 | ||||
| 1920 йыл 26 август | 520 | ||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | 399 | ||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | 406 | ||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | 420 | ||||
| 2002 йыл 9 октябрь | 460 | ||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 384 | 174 | 210 | 45,3 | 54,7 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Урамдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Теләүембәт ауылы 18-се быуаттың икенсе яртыһынан алып билдәле Теләүембәт олоҫо старшинаһы Теләүембәт Яуғастин исемен йөрөтә. Быуат аҙағында ауылда 117 кеше менән 20 йорт булған. X ревизия йорттарҙың (70) һәм халыҡ (176 ир-егет һәм 169 ҡатын-ҡыҙ) иҫәбенең артыуын күрһәтә.
1842 йылда 202 кешегә 12 бот ужым һәм 944 бот яҙғы иген сәселгән.[6]
Башҡорт халҡының азатлығы өсөн көрәшеүселәр — Сәфәр һәм уның улдары Ғабдлла менән Хөрмәтулла Иҙелбаевтар. Башҡарҙы: Иҙелбаева Рузилә Хәлил ҡыҙы. Етәксеһе: Иҙелбаева Резеда Дамир ҡыҙы[7].
Топонимдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Мирхәт Әхмәҙулла улы Хәсәновтың «Бала саҡ тураһында хәтирәләр» китабында Теләүембәт ауылы тарихы[8].
Мәктәп тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Исполнитель: Идельбаева Рузиля Халиловна. Руководитель: Идельбаева Резеда Дамировна. История школы деревни Тляумбетово[9].
- Теләүембәт мәктәбе
Матбуғатта
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Видеофильмдар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Күгәрсен районының Теләүембәт ауылынан Айназ Мөфтәхетдинов. Башҡорт халыҡ йыры «Ете ҡыҙ». Етәксеһе Харрасов Замир Дамир улы.[10]
- Ауылда «Әсә көнө»[11]
Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Иҙелбаев Ғабдулла Сәфәрғәле улы (1893—7.03.1918), Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре, Башҡортостан автономияһының тәүге ғәскәренә етәкселек иткән башҡорт офицерҙарының береһе.
- Сайранова Сәрүәр Файзрахман ҡыҙы (17.01.1918—2006), Ишембай ҡалаһы башҡорт халыҡ театрының 1948—1973 йылдарҙағы режиссёры. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы (1961). Ишембай ҡалаһы һәм Ишембай районының почётлы гражданы (1999)[12].
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81
- ↑ 2,0 2,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 йыл 4 март архивланған..
- ↑ Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 25 по Республике Башкортостан
- ↑ Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа, Китап, 2009. — 744 с. Страница 149. 2022 йыл 9 апрель архивланған.
- ↑ Тыуған яҡ: топонимдар һәм һөйләү теле. Диалектология һәм ономастика буйынса һәләтле уҡыусыларҙың IV Республика ғилми-ғәмәли конференция материалдары 16 апрель 2018 йыл 4-се йыйынтыҡ. 44 — 52-се биттәр
- ↑ Тыуған яҡ: топонимдар һәм һөйләү теле. Диалектология һәм ономастика буйынса һәләтле уҡыусыларҙың IV Республика ғилми-ғәмәли конференция материалдары 16 апрель 2018 йыл 4-се йыйынтыҡ. 26 — 27-се биттәр
- ↑ Тыуған яҡ: топонимдар һәм һөйләү теле. Диалектология һәм ономастика буйынса һәләтле уҡыусыларҙың IV Республика ғилми-ғәмәли конференция материалдары 16 апрель 2018 йыл 4-се йыйынтыҡ. 122 — 126-сы биттәр
- ↑ YouTube сайтында Видео
- ↑ YouTube сайтында Видео
- ↑ Отдел культуры МР Ишимбайский район. Официальный сайт. Сайранова Сарвар Файзрахмановна 2020 йыл 6 апрель архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 15 ғинуар 2018)
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Теләүембәт // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 31 март 2019)
- Тляумбетово на портале «Генеалогия и Архивы» (рус.) (Тикшерелеү көнө: 31 март 2019)
- Сайт «Командировка.ру» (рус.) (Тикшерелеү көнө: 31 март 2019)
- Мирхәт Әхмәҙулла улы Хәсәновтың «Бала саҡ тураһында хәтирәләр» китабында Теләүембәт ауылы тарихы[1].
|
Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
|
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
|
Проект «Башҡортостан ауылдары» |
