Ҡаҙансы (Баҡалы районы)

Село
Казанчи башҡ. Ҡаҙансы
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Баҡалы районы
Ауыл биләмәһе	Иҫке Кәстәй ауыл Советы
Координаталар	55°12′45″ с. ш. 53°29′16″ в. д.
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1708
Халҡы	↘327 кеше (2010)
Милли состав	урыҫтар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452667
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	80 207 851 002
Код ОКТМО	80 607 451 106
Номер в ГКГН	0522375
Казанчи

Ҡаҙансы (рус. Казанчи) — Башҡортостандың Баҡалы районындағы ауыл. Иҫке Кәстәй ауыл Советы на ҡарай. 2008 йылға тиклем Ҡаҙансы ауыл Советының административ үҙәге. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 327 кеше. Почта индексы — 452667, ОКАТО коды — 80207851002.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Баҡалы): 22 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Туймазы): 98 км

Ҡаҙансы ауылы Сөн йылғаһы ҡушылдығы Шәршәле йылғаһы буйында, район үҙәге Баҡалы ауылынан төньяҡ-көнбайышҡа табан 22 километр һәм тимер юл станцияһы Туймазынан төньяҡҡа табан 98 километр алыҫлыҡта урынлашҡан.

Топонимикаһы

Атамаһы ҡаҙансы (ҡаҙансы ‘котловой’) тигән башҡорт этнонимынан килеп сыҡҡан тип фаразлана

Тарихы

Ҡаҙансы ауылы 1708 йылдан билдәле. Ҡазан даруғаһы Бүләр улусы башҡорттары үҙҙәренең аҫаба ерҙәрендә нигеҙ һалған.

Ауылға 1794 йылғы керҙәшлек килешеүе буйынса дәүләт крәҫтиәндәре индерелгән.

1865 йылда 158 хужалыҡта 912 кеше йәшәгән. Малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ, сана яһау, сабата үреү менән шөғөлләнгәндәр. Ҡаҙансыла расколсылар ғибәҙәтханаһы, 11 тирмән булған. 1906 йылда сиркәү (1896 йылда төҙөлгән), сиркәү-мәхәллә мәктәбе, бакалея кибете, запас иген һаҡлау мөгәзәйе бар.

2008 йылда Ҡаҙансы ауыл Советын үҙгәртеүгә бәйле, ауыл Иҫке Кәстәй ауыл Советы составына индерелә (Башҡортостан Республикаһының 2008 йылдың 19 ноябрендәге 49-сы «Айырым ауыл советтарын берләштереү һәм ауылдарҙы тапшырыу менән бәйле, Башҡортостан Республикаһының административ-территориаль ҡоролошондағы үҙгәрештәр тураһында» Законы, 1-се статья, 6-сы пункт).

Халыҡ һаны

Ҡаҙансы ауылы халҡы — урыҫтар. Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1906 йыл	1307
1920 йыл 26 август	1747
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	1400
1959 йыл 15 ғинуар	934
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	445
2002 йыл 9 октябрь	419
2010 йыл 14 октябрь	327	159	168	48,6	51,4

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Бөгөнгө ауыл

Ҡаҙансы ауылында төп мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушер пункты, клуб, китапхана бар.

Билдәле кешеләре

• Светляков Анисим Илларионович (17.02. 1897, Рәсәй империяһы, Өфө губернаһы, Ҡаҙансы ауылы — 13.05.1977, Ленинград, СССР) — совет хәрби етәксеһе, генерал-майор (03.06.1944).
• Суханова Федосья Павловна (12.07.1930), малсылыҡ алдынғыһы. 1946—1991 йылдарҙа урындағы «Искра Ленина» колхозы һауынсыһы. Ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры.

Урамдары

• Үҙәк урам — (рус.  Колхозная (улица)
• Колхоз урамы — (рус.  Шоссейная (улица)

.

Тирә-яҡ мөхит

Ер-һыу атамалары

Тауҙар: Йылғалар, күлдәр:

• Сөн
• Шәршәле

Шишмәләр:

Ялан-бесәнлектәр, юл:

Таусыҡтар, түбәләр:

Тарихи ҡомартҡылар:

1917 йылғы ауыл хужалығын иҫәпкә алыу карточкалары

• Материалы поземельной переписи 1917 года по: д. Бакалы, Белебеевский уезд, Бакалинская волость; фонд , опись , дело 2022 йыл 27 ғинуар архивланған.

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978–5–295–04683–4 (рус.)
• Бакалинская земля: история и люди. — Уфа: ГУП РБ УПК, 2010. — 320 с.: ил.(урыҫ.)

Һылтанмалар

• Ҡаҙансы (Баҡалы районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• География Бакалинского района. Природа и население. Учебное пособие для 8 класса
• Карта д. Казанчи. Улицы
• География Бакалинского района. Природа и население. Учебное пособие для 8 класса