Тәүәссүл
| Иман шарттары |
| Исламдың биш нигеҙе |
| Шәхестәр |
Тәүәссүл (ғәр. توسل; рус. Тавассуль или васила) — мосолман кешеһенең Аллаһҡа яҡын булырға тырышҡан дини практикаһы. Тәүәссүлдең аныҡ билдәләмәһе һәм ысулы Ислам ағымдары эсендәге бәхәстәр предметы булып тора.
Билдәләмәһе
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Тәүәссүл, киң мәғәнәлә, ниндәй ҙә булһа сәбәпте йәки берәй сараны билдәле маҡсатҡа ирешеү өсөн ҡулланыуҙы аңлата. Шулай итеп, тәүәссүлдең маҡсаты — теләгәнеңә яҡынайыу. Ибн әл-Ғәсир : " «үәсил» «теләүсе» тигәнде аңлата, ә «үәсилә» — «яҡынлыҡ», «аралашлыҡ», «теләгәндәргә яҡынлашырға мөмкинлек биргән нәмә». Был һүҙҙең күплек формаһы « үәсәил»", тигән[1]. Әл-Фәйрүзәбәди әйткән: «Аллаһ исеме менән ҡушып әйткән „үәссәлә“ һүҙе „Уға яҡынлаштырған эш ҡылыу“ тигәнде аңлата»[2]. Ибн Фарис әйткән: «үәсилә» — «теләк», «ынтылыш» тигәнде аңлата, ә «үәссәлә» ҡылымы — «теләү». «Үәсил» иһә Ҡөҙрәтле һәм Бөйөк Аллаһҡа ынтылыусы[3][4].
Тәүәссүл төрҙәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]тәүәссүлдең бер нисә төрө бар:
- Аллаһы Тәғәләнең күркәм исем сифаттары аша тәүәссүл
- Тәҡүә эштәр менән тәүәссүл,
- Тере пәйғәмбәрҙәр һәм тәҡүәләр аша тәүәссүл
- Вафат булған пәйғәмбәрҙәр һәм тәҡүәләр аша тәүәссүл[5].
Тәүәссүлдең тәүге өс төрө буйынса фекер айырымлыҡтары юҡ.[6].[7].
Үлгән пәйғәмбәрҙәр һәм тәҡүәләр ярҙамында тәүәссүлгә ҡарата фекер айырымлыҡтары бар. Бындай төрҙәге тәүәссүлдең рөхсәт ителеүе тураһында дүрт сөнни мәҙһәб, суфыйҙар һәм шиғый-имами хоҡуҡ белгестәренең күпселеге һөйләй. Шиғый фаҡиһтар тәүәссүлде Мөхәммәт пәйғәмбәр, уның ғаилә ағзалары һәм әүлиәләр аша үткәрергә рөхсәт итә[8][9].
Күвейт Фиҡһ энциклопедияһына ярашлы, мәлики, шәфиғи, хәнбәли һәм хәнәфиҙәрҙең аҙаҡҡы быуындары хоҡуҡ белгестәренең күпселеге шулай уҡ үлеләр ярҙамында тәүәссүлде рөхсәт ителгән тип иҫәпләйҙәр[10][11][12]. Ибн Тәймиә тәүәссүлдең мосолмандарҙың тәүге быуындары (сәләфтәр) тарафынан ҡулланылыуы , Әхмәт ибн Хәнбәл иһә әл-Мансаҡ тигән китапта Мөхәммәт пәйғәмбәр аша тәүәссүл тапшырылыуы хаҡында хәбәр иткән[13]. Сәләфиҙәр (үәһһәбиҙәр) үлеләр аша тәүәссүлде законһыҙ тип иҫәпләйҙәр. Сәғүд Ғәрәбстанының фәтүәләр буйынса даими комитеты мәрхүмдәр аша тәүәссүл бидғәт һәм ширккә юл аса тип иҫәпләй.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Ибн аль-Асир «ан-Нихая».
- ↑ Аль-Файрузабади «аль-Камус».
- ↑ Ибн Фарис «Муджам аль-Макайис»
- ↑ М. Н. аль-Альбани. Тавассуль (Пути приближения к Аллаху) его виды и положения / Перевод: Кулиев Эльмир.
- ↑ Tawassul (Supplicating Allah through an intermediary). Дата обращения: 17 ноябрь 2012. Архивировано из оригинала 13 сентябрь 2012 года. 2012 йыл 13 сентябрь архивланған.
- ↑ Fatwa on the ruling regarding Tawassul using collective recitation of the term Oh He from the supreme Fatwa Council of Morocco(недоступная ссылка) islam-maroc.ma
- ↑ Salih al-Na`man’s fatwa on Tawassul 2019 йыл 24 декабрь архивланған. sunnah.org
- ↑ Shirazi, Muhammad. The Shi'a and their Beliefs. — London,UK: Fountain Books, 2008. — С. 37—38.
- ↑ Donaldson, Dwight M. The Shi'ite Religion: A History of Islam in Persia and Irak. — BURLEIGH PRESS, 1933. — С. 339—358.
- ↑ аль-Мавсуату ль-Фикхияту ль-Кувейтия, — 14/156.
- ↑ al-Zurqani, Muhammad. Sharh al-Mawahib al-ladunniyah. — Beirut: Dar al-Ma'rifa. — С. 304—305.
- ↑ Ibn Juzayy, Muhammad. Al-Qawanin al-Fiqhiyyah. — Matbaat al-Nahda, 1926. — С. 148.
- ↑ Ибн Таймия Каида джалиля фи тавассуль ва-ль-василя, стр. 94; аль-Акыда // Маджму аль-Фатава.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Мөслимов М. Тавассул — Ожмахҡа юл, ә ширк-Тамуҡҡа юл // islamdag.ru
- Мөхәммәт әл-Ҡахиби Тавассуль һәм истигас Пәйғәмбәр аша // islamdag.ru
