Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
|
Геогра́фия (грек телендә γεωγραφία, ерҙе тасуирлау) — Ерҙе тасуирлаған, йәғни Ерҙең географик тышлығын тикшергән фәндәр системаһы. Географик тышлыҡ иһә литосфера, атмосфера, гидросфера һәм биосфераның бер-береһенә үтеп инеү һәм йоғонто яһау сфераһы итеп аңлайҙар. Физик география был тышлыҡтың физик асылы менән шөғөлләнә (уның элементтарының бер-береһенә ҡарата урынлашыу һәм унда барған процестар менән). Шунан тыш, географияның сәйәси, социаль һәм иҡтисади тармаҡтары бар. Был һуңғы йүнәлештәр кеше эшмәкәрлегенең төрлө төрҙәрен географик аспекта өйрәнәләр.
|
|
|
Һайланған мәҡәлә
Оло Барьерлы риф — донъялағы иң ҙур мәрйен рифы. Австралияның төньяҡ-көнсығышы буйлап 2500 км һуҙылған һәм 344 400 км² майҙанды биләгән Мәрйен диңгеҙендәге теҙемдә барлығы 2900 ашыу айырым мәрйен рифтары.
Оло Барьерлы риф тере организмдар менән барлыҡҡа килтерелгән иң ҙур тәбиғи объект булып тора — уны йыһандан күрергә мөмкин. Был рифтың төҙөлөшө миллиардлаған кескәй генә организмдарҙан — мәрйен (коралл) полиптарынан барлыҡҡа килгән.
 Оло Барьерлы рифта йәшел диңгеҙ гөбөргәйеле йәшәй
Ул Кәзәмөгөҙ тропигынан башланып Австралия менән Яңы Зеландияны айырыусы Торрес боғаҙына тиклем төньяҡтан көньяҡҡа ҡәҙәр һуҙыла. Оло Барьерлы рифтың майҙаны Бөйөк Британия майҙанынанда ҙурыраҡ. Уның киңлеге төньяҡ өлөшендә 2 км яҡын тәшкил итә, ә көньяғында — 152 км. Рифтарҙың күпселеге һыу аҫтында урынлашҡан. Ул төньяҡта материктан 32 км алыҫлыҡта торһа, көньяҡта — 300 км барып етә. Бер нисә рифтар мәрйен утрауҙарға әйләнгәндәр.
(Артабан уҡырға…)
|
|
Һайланған рәсем
2010 йылдың 28 апрелендә «Deepwater Horizon» платформаһында шартлауҙан һуң барлыҡҡа килгән нефть табы
|
|
Яҡшы мәҡәлә
Башҡортостан Республикаһы территорияһында биш тәбиғәт зонаһы: урман, урманлы дала, дала, шулай уҡ таулы-урманлы һәм таулы-урманлы дала зоналары айырылып тора.
Һәр зонаның климаты, һыу ресурстары, үҫемлектәр һәм хайуандар донъяһы, шулай уҡ тупраҡтарының бер-береһенә йоғонто яһаусы билдәле бер күрһәткестәре бар.
Был зона Башҡортостандың төньяғында урынлашҡан һәм ҡитға климаты менән айырылып тора. Уртаса йыллыҡ температура көнбайышта 2,4°-тан көнсығышта 0,8°-ҡа тиклем тирбәлә. Уртаса йыллыҡ яуым-төшөм 500-ҙән 799 миллиметрғаса етә.
Был зонаға ниндәй урмандар һәм тупраҡтар хас булыуын иҫегеҙгә төшөрөгөҙ. Урман зонаһы кешенең хужалыҡ эшмәкәрлеге йоғонтоһонда, атап әйткәндә, ағас ҡырҡыуҙан, бик ныҡ үҙгәреш кисерҙе. Ҡырҡылған ерҙәрҙә инде икенсел урмандар, башлыса, ҡайын, йүкә, уҫаҡтан торған урмандар үҫеп сыҡты. Был зонала майҙандың яртыһы тиерлек һөрөнтө ер өлөшөнә тура килә. Бындай төбәктәрҙә антропоген ландшафт өҫтөнлөк итә. Кеше тәьҫиренән тупраҡтың составы ла аҡрынлап үҙгәрә бара. Унда яйлап ҡына булһа ла серемтә ҡатламы ҡалыная.
(Артабан уҡырға…)
|
|
Беләһегеҙме…
|
|
Мәҡәләләр
|
|
Эшләйһе эштәр
|
|
Форум
|
|
