Ситдиҡова Гүзәл Рамаҙан ҡыҙы

Ситдиҡова Гүзәл Рамаҙан ҡыҙы
Заты	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлығы	СССР  Рәсәй
Тыуған көнө	10 июнь 1952({{padleft:1952|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:10|2|0}}) (67 йәш)
Тыуған урыны	СССР, РСФСР, Башҡорт АССР-ы, Белорет районы, Инйәр ауылы
Һөнәр төрө	шағир, яҙыусы, журналист, тәржемәсе, йәмәғәт эшмәкәре, йәмғиәт эшмәкәре
Жанр	шиғриәт, проза, публицистика[d], тәржемә һәм Балалар әҙәбиәте
Бүләктәре һәм маҡтаулы исемдәре	Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре[d] (2007)
Ситдиҡова Гүзәл Рамаҙан ҡыҙы Викимилектә

Ситдиҡова Гүзәл Рамаҙан ҡыҙы (10 июнь 1952 йыл) — башҡорт шағиры, прозаик, публицист, тәржемәсе һәм йәмәғәт эшмәкәре. Башҡорт АССР-ы ХII саҡырылыш Юғары Советының халыҡ депутаты (1991—1995), Башҡортостан Республикаһының 1—3-сө саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты (1995—2008), Башҡортостан Республикаһының 1-се саҡырылыш Йәмәғәт Палатаһы ағзаһы (2011—2012), Башҡортостан Республикаһы Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары йәмғиәте рәйесе (2004—2011), Рәсәй Федерацияһы һәм Башҡортостан Республикаһы яҙыусылар берлектәре ағзаһы (1995), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2007). Һәҙиә Дәүләтшина исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2017). 2012 йылдан Башҡорт Википедияһының әүҙем мөхәррире.

Биографияһы

Гүзәл Рамаҙан ҡыҙы Ситдиҡова 1952 йылдың 10 июнендә Башҡорт АССР-ының Белорет районы Инйәр ауылында тыуған. Йөйәк һигеҙ йыллыҡ мәктәбен, Белорет педагогия училищеһын, 1980 йылда Силәбе дәүләт мәҙәниәт институтын тамамлай.

Хеҙмәт юлын Белорет ҡалаһындағы 1-се интернат-мәктәптә тәрбиәсе булып башлай. Артабан Белорет районы һәм ҡала гәзите «Урал»дың мөхәррире булып эшләй.

Йәмәғәт эшмәкәрлеге

• 1990 йылда Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты итеп һайлана.
• 1995 йылдан Башҡортостан Республикаһының 1-се, 2-се һәм 3-сө саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты була.
• Башҡортостан Республикаһының 1-се саҡырылышы Йәмәғәт Палатаһы ағзаһы.
• 2004—2011 йылдарҙа республиканың Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары йәмғиәтен етәкләй.

Ижады

Гүзәл Ситдиҡова ун ике китап авторы.

«Ағинәйҙәр ҡоро» хәрәкәтендә ҡатнаша, башҡортса Википедия үҫешенә күп көс һала: даими рәүештә мәҡәләләр яҙа, төҙәтмәләр индерә; Викикитапхана, Викиһүҙлек, Викиөҙөмтә Инкубатор проекттарын тулыландыра.

2017 йылда «Башҡортостан Республикаһы Яҙыусылар союзы» төбәк йәмәғәт ойошмаһы тарафынан яҙыусының «Ҡолонсаҡ — арғымыҡ булыр бер саҡ» (шиғырҙар, әкиәттәр, хикәйәләр. — Өфө, Китап, 2014. — 156 бит) китабы Балалар һәм үҫмерҙәр өсөн әҙәбиәт, сәнғәт өлкәһендәге Һәҙиә Дәүләтшина исемендәге республика дәүләт премияһына тәҡдим ителде.

Республика Башлығы указына ярашлы, 2017 йылда Балалар һәм үҫмерҙәр өсөн әҙәбиәт, сәнғәт өлкәһендәге Һәҙиә Дәүләтшина исемендәге республика дәүләт премияһы «Ҡолонсаҡ — арғымыҡ булыр бер саҡ» (шиғырҙар, әкиәттәр, хикәйәләр. — Өфө, Китап, 2014. — 156 бит) китабы өсөн ете дәғәүәсе араһынан яҙыусы һәм тәржемәсе Гүзәл Ситдиҡоваға бирелде.

Гүзәл Ситдиҡова «ЛиФФт-2017» Бөтә Рәсәй әҙәби фестивалдәр фестивале конкурсында еңеүселәрҙең береһе булды. Ул Марина Цветаеваның «Принц һәм аҡҡоштар» һәм «Иҫке Мәскәүҙең өйҙәре» шиғырҙарын тәржемә иткәне өсөн беренсе урынды алды.

Мемориалдағы тәржемәһе

Өфөләге «Хәсрәтле әсә» мемориалында уйылған шиғырҙың башҡортсаға тәржемәсеһе. Тәржемә итеүенең тарихын ул «Хәтер тере тотҡан саҡта» тигән мәҡәләһендә бәйән итә:

Көтмәгәндә килеп сыҡты был хәл. Ул ваҡытта Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты инем. Бер көн хеҙмәттәшем Дмитрий Николаевич Купцов килеп инде. Ул афған һуғышында булған, эске ҡораллы конфликттарҙа, Чернобыль АЭС-ындағы һәләкәт эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡатнашҡандарға социаль ярҙам күрһәтеү фонды рәйесе ине. Миңә ҡағыҙ һондо:

— Гүзәл Рамаҙановна, һәйкәл асырға йөрөйбөҙ, унда ошо шиғыр яҙылырға тейеш. Тәржемә итеп бирегеҙ инде, зинһар.

Мин уңайһыҙланып киттем:

— Дмитрий Николаевич, һәйкәл бит — бик етди ҡомартҡы! Был эште беҙҙең күренекле шағирҙарға тәҡдим итеү дөрөҫөрәк булыр…

Ул хәрбиҙәргә хас ҡәтғилек менән өҙөп кенә яуапланы:

— Юҡ, беҙ хәл иттек инде — уны һеҙ тәржемә итергә тейеш! Кисектермәгеҙ, сөнки асыу ваҡыты билдәләнгән, рәссамға һуңламай эшкә тотонорға кәрәк!:

А нам с тобой не повезло: К любимым нам не возвратиться. Но матери всему назло В толпе все ищут наши лица. Все ждут, что мы придем домой, Привычно постоим у двери. Что мы убитые с тобой — Они до смерти не поверят. Вы верьте, мамы, мы живем, Совсем вы нас не хороните. Мы в добрых снах домой придем, Вы только ждите, ждите, ждите… Придем, обнимем нежно вас. И слезы радости прольются. Пускай не сами в этот час, Пусть души наши к вам вернутся.

Яҙмаған беҙгә бәхеттәр: Беҙ — һөйөлөп туймағандар. Тик әсәләр һаман көтә, Өмөттәрен юймағандар. Һиҫкәнәләр, беҙҙер тиеп, Елдәр ҡаҡһа ишек-ҡапҡа, Улым тере, тере, тиеп, Ышанмайса «ҡара» хатҡа. Хәтерҙәрҙә йәшәгәндә Ябылмаҫтар ҡайтыр юлдар, Татлы төштәргә инербеҙ — Шәһит булып ҡалған улдар. Талпынып, йәнебеҙ осор, Әсәйҙәр, һеҙ ҡалған яҡҡа. …Беҙҙе үлем ала алмай Хәтер тере тотҡан саҡта.

Китаптары

Башҡорт телендә

1. Текетек: шиғри әкиәт. — Өфө: Китап, 1994. — 16 б.

2. Бүрене еңгән бәрәс: шиғри әкиәт. — Өфө: Китап, 1999. — 24 б.

3. Башҡорттарҙың ғаилә тормошо — мәҡәлдәрҙә һәм әйтемдәрҙә. — Өфө: «Виртуал», 2002. — 79 б.

4. Үҙ Ҡояшым, үҙ Айым: шиғри әкиәт, мәҡәлдәр донъяһы, яҙмышнамә. — Өфө: Китап, 2002. — 240 б.

5. Йәннәт баҡсаһы. — Өфө: Полиграфдизайн, 2005. — 102 б.

6. Йәш ғаиләгә нәсихәттәр. — Өфө: Полиграфдизайн, 2006. — 11 б.

7. Күсле ил — көслө ил: күңел сәхифәләре, шиғырҙар. — Өфө: Китап, 2007. — 448 б.

8. Ҡыштарҙың да бар бит үҙ ҡоштары: шиғырҙар. — Өфө: РУНМЦ МОРБ, 2010. — 136 б.

9. Машина ниңә «дүрт-дүрт», ти: шиғырҙар, әкиәттәр, хикәйәләр. — Өфө: Китап, 2010. — 112 б.

10. Гузаль Ситдыкова. Биобиблиографический указатель. — Уфа: Нац. Б-ка им. З. Валиди, 2012 (баш.) (рус.)

11. Йәннәт баҡсаһы. Юлъяҙмалар. Шиғырҙар. — Өфө: Уфимский полифграфкомбинат ДУП. 2014. — 232 бит  (баш.)

12. Ҡолонсаҡ — арғымаҡ булыр бер саҡ. Балалар өсөн шиғырҙар, хикәйәләр, әкиәттәр. — Өфө: Китап, 2014. — 154 б.

Йыйынтыҡтарҙа баҫылған әҫәрҙәре

13. Июль ҡайтҡан; Далаларҙа: (шиғырҙар)// Йәш көстәр: шиғырҙар, хикәйәләр. — Өфө, 1984. — Б. 97—98

14. Шиғырҙар// Ете шишмә: шиғырҙар. — Өфө, 1988. — Б. 31—52

15. Муйылдар (хикәйәләр)//Мөхәббәткә хөкөм юҡ: повестар, хикәйәләр, юморескалар һәм пьесалар. — Өфө, 1997. — Б. 211—250

16. Ай һәм Ҡояш: (шиғырҙар)// Башҡорт шиғриәте антологияһы. — Өфө, 2001. — Б. 735—736

17. Туған тел: (шиғыр)// Халҡым теле — хаҡлыҡ теле. — Өфө, 2005. — Б. 117

18. Кем мин?: (шиғырҙар)// Из века в век. Башкирская поэзия. — М., 2008. — С. 498—505

19. Мәҡәл һәм әйтемдәрҙә ҡатын-ҡыҙҙың ғаиләлә тотҡан урыны.// Статус и роль женщины в современном мире. — Өфө, «Ғилем», 2011 — 106—110 бб.

Рус телендә

20. Соловьиная ива: (стихи)// Антология поэзии Башкортостана. Голоса веков. — Уфа, 2007. — С. 389—390

21. Кто я?: (стихи)// Из века в век. Башкирская поэзия. — М. — С. 498—505

22. Круговорот. Стихи. — Бельские просторы, 2014. — № 7. — с. 3—9

23. Возрождение традиций (о чаепитии) — Чай — дело тонкое (Автор-составитель В. Баюканский) — М.:ИПО «У Никитских ворот», 2015. — 416 с. — с. 61-68

Башҡортсаға тәржемәләр

• Андерсен Г. Х. Стойкий оловянный солдатик //Книга для чт. для 1 кл.. пер. Г. Ситдиковой. — Уфа: Инеш, 2013. — С. 41—48.
• Андерсен Г. Х. Гадкий утенок //Книга для чт. для 2 кл.. пер. Г. Ситдиковой. — Уфа: Инеш, 2013. — 152 с.
• Андерсен Г. Х. Дюймовочка //Книга для чт. для 2 кл.. пер. Г. Ситдиковой. — Уфа: Инеш, 2013. — 152 с.
• Андерсен Г. Х. Снежная королева//Книга для чт. для 3 кл.. пер. Г. Ситдиковой. — Уфа: Инеш, 2013. — С. 33—54.
• Андерсен Г. Х. Дикие гуси //Книга для чт. для 3 кл.. пер. Г. Ситдиковой. — Уфа: Инеш, 2013. — С. 55—74.
• Андерсен Г. Х. Сказки и истории (на баш. яз.) пер. Г. Ситдыковой ISBN 978-5-903622-51-1 — Уфа: Инеш, 2015. — 188 страниц
• Л. Кэрролл. Әлисәнең Сәйерстандағы мажаралары. (Башҡортсаға Г. Ситдиҡова тәржемәһе) — Evertype (Ирландия), 2017. — 129 с. — ISBN-10 1-78201-201-X ISBN-13 978-1-78201-201-6

Ваҡытлы матбуғатта баҫылған әҫәрҙәре һәм мәҡәләләре

• Ул дыуамал иһә дауыл көҫәй, дауылдарҙа барҙай йән ялы. «Башҡортостан» гәзите, 2016, 9 сентябрь.
• БАШҠОРТ ИЛЕ. Шиғыр шәлкеме. «Башҡортостан» гәзите, 2015, 10 октябрь.
• Рәхмәт һиңә, ҡарт олатай! Хикәйә. «Башҡортостан» гәзите, 2012, 8 май.
• Гүзәл Ситдиҡова «Ябай ғына ҡатын булараҡ асылырға теләгәйнем…» // «Шоңҡар» : журнал. — 2011. — № 7.
• Һәҙиә (поэма) — «Башҡортостан ҡыҙы» , 2017 — № 6 — 14-17 бб.

Әҙип һәм уның әҫәрҙәре хаҡында

• Туғыҙбаева Ф. «Күк иңләргә тауҙар өйрәтте…» «Башҡортостан» гәзите, 2017, 1 март.
• Баһуманова М. Гүзәлдең әйткәне күңелдә ҡалды. Шағирәнең «Үҙ Ҡояшым, үҙ Айым» китабын уҡығанда тыуған уйҙар. «Ағиҙел» журналы, 2016, № 8.
• Ғилманов Д. Исемдәр есемгә тап килһен! «Башҡортостан» гәзите, 2015, 9 декабрь.
• Оставаясь самим собой (К юбилею литератора и общественного деятеля Гузели Ситдиковой). «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2012, 10 июнь.
• Әлисәнең һәм Гүзәл Ситдиҡованың Сәйерстандағы мажаралары 2018, 10 ғинуар

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Балалар һәм үҫмерҙәр өсөн әҙәбиәт, сәнғәт өлкәһендә Һәҙиә Дәүләтшина исемендәге республика премияһы лауреаты (2017)
• «ЛиФФт—2017» Бөтә Рәсәй әҙәбиәт Фестивалдәре Фестиваленең Көмөш миҙалы (2017)
• Айҙар Байыҡ сәсән исемендәге Республика конкурсы Гран-При лауреаты (2015).
• Рәсәй Лермонтов комитетының «М.Ю. Лермонтовтың 200 йыллыҡ тыуған көнө хөрмәтенә» юбилей миҙалы (2014)
• Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтайының Почёт грамотаһы (2012)
• Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтайының «Башҡортостан Республикаһы ҡануниәтен үҫтереүҙә айырым өлөш өсөн» Почёт тамғаһы (2009)
• Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2007)
• Рәсәй ҡатын-ҡыҙҙары союзы Почёт грамотаһы (2007)
• Рәсәй Федерацияһы Дәүләт Думаһы Федераль Йыйылышының Рәхмәте (2005)
• Башҡортостан Республикаһының Почёт грамотаһы (2002)
• Башҡортостан Республикаһы Матбуғат һәм киң информация саралары министрлығының Почет грамотаһы (1992)

Сығанаҡтар

• Писатели земли башкирской. Справочник / (сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина). Переработанное и дополненное второе издание. — Уфа: Китап, 2015. — 672 с. ISBN 978-5-295-06338-1 (рус.)
• Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.)
• Статья в Башкирской энциклопедии, т.5
• Ситдыкова Гузаль Рамазановна// Парламентаризм в Башкортостане: история и современность. — Т. 2. — Уфа, 2005. — стр. 271, 284, 294
• Ситдыкова Гузаль Рамазановна// По пути созидания. — Уфа, Галигиль, 2005. — стр. 31, 32
• Гүзәл Ситдиҡова: биобиблиографик күрһәткес. — Өфө, Башҡортостан Республикаһы Ә. Вәлиди ис. Милли китапханаһы, 2011. − 40 б.
• Гүзәл Ситдиҡова: биобиблиографик күрһәткес. — Өфө, Башҡортостан Республикаһы Ә. Вәлиди ис. Милли китапханаһы, 2012. — 58 б.
• Фәүзиә Латипова. Донъяны биҙәй улар — Өфө, 2005. — 57—63, 142—149 б.

Һылтанмалар

• Ситдиҡова Гүзәл Рамаҙан ҡыҙы // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2017. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Литературная карта Республики Башкортостан. СИТДИКОВА ГУЗЕЛЬ РАМАЗАНОВНА