Тулыбай (Татарстан)

Тулыбай
	Ауыл
	Тулыбай; татар. Тулыбай
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Татарстан
Муниципаль район	Минзәлә
Ауыл биләмәһе	Ырыҫ
Координаталар	55°45′32″ с. ш. 52°50′10″ в. д.HGЯO
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1735 йыл
Халҡы	377 человек (2008)
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Телефон коды	+7 85555
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	16, 116
ОКАТО коды	92 240 000 065
ОКТМО коды	92 640 492 111
ГКГН номеры	0188677
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Тулыбай

Тулыбай — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһы Минзәлә районы ауылы. Ырыҫ ауыл биләмәһе составына керә.

География

Ауыл Тиргәүеш буйында, Минзәлә ҡалаһынан көнбайыштараҡ 19 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[1].

Тарих

Тулыбай — байлар ырыуы башҡорттарының ауылы. Рәсми документтарҙа тәүге тапҡыр 1735 йылда телгә алына^[2]. Ырымбур губернаһы Минзәлә өйәҙе Байлар улусы Салағош түбәһенә ҡарай. 11-се башҡорт кантоны составында була. 1865 йылда Минзәлә өйәҙе Өфө губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс Күсәкәй улусы составына керә.

ХХ быуат башында ауылда 3 һыу тирмәне, 4 бакалея кибете, 2 мәсет, мәктәп теркәлгән^[1].

1920 йылдан Татар АССР-ының Минзәлә кантоны, 1930 йылдан — Минзәлә районы составында була^[1].

Халҡы

1795 йылда ауылда ир енесле 160 йән башҡорт һәм 13 типтәр; 1816 йылда — 216 башҡорт (шуларҙың 7-һе — ике ҡатынлы) һәм 21 типтәр; 1834 йылда — 322 башҡорт (шуларҙың 8-һе — ике ҡатынлы) һәм 30 типтәр; 1859 йылда — 309 башҡорт һәм 91 типтәр; 1870 йылда — 538 башҡорт һәм 535 типтәр; 1902 йылда — 955 башҡорт һәм типтәр йәшәй^[3].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: *^[1]*)
1859	1870	1884	1897	1906	1913	1920	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989	2002
660	756	906	1070	1294	1803	1396	1808	987	759	598	629	545	382	379

Инфраструктура

Игенселек, малсылыҡ үҫешкән. Ауылда башланғыс мәктәп, клуб, китапхана, мәсет бар^[1].

Билдәле шәхестәре

Алмаҡай Аҙнаҡаев (1786—?), 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм Рус армияһының сит илгә 1813—1814 йылдарҙағы походтарында ҡатнашҡан яугир.

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Татарская энциклопедия.
↑ Населённые пункты камско-икских башкир, входившие в Казанскую и Уфимскую губернии// Башкирская энциклопедия. — Уфа: НИК «Башкирская энциклопедия», 2013.
↑ Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 146—149. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

Әҙәбиәт

Мензелинский край: История и современность. — Мензелинск, 2006.

[ТЭ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Татарская энциклопедия.

[БЭ2013-2] Населённые пункты камско-икских башкир, входившие в Казанскую и Уфимскую губернии// Башкирская энциклопедия. — Уфа: НИК «Башкирская энциклопедия», 2013.

[АМБ-3] Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 146—149. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[1]

[2]

[3]