Ҡормантау
| Ауыл | |
| Ҡормантау рус. Курмантау | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Ауыл биләмәһе | |
| Координаталар | |
| Нигеҙләнгән | |
| Беренсе мәртәбә телгә алынған | |
| Халҡы | |
| Милли состав |
татарҙар — 72 %, башҡорттар — 27 % |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Почта индексы |
453060 |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
| ГКГН номеры | |
|
| |
.svg)
Ҡормантау (рус. Курмантау) — Башҡортостан Республикаһының Ғафури районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 420 кеше булған[2]. ОКАТО коды — 80221813005.
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 420 | 195 | 225 | 46,4 | 53,6 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Район үҙәгенә тиклем (Красноусольский): 37 км
- Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Бурлы): 6 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Аҡкүл): 54 км
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡормантау — Бурлы ауыл Советы биләмәһендәге ауыл. Район үҙәгенән төньяҡ‑көнбайышҡа 37 саҡрым, Аҡкүл тимер юл станцияһынан төньяҡ‑көнсығышта 54 саҡрым алыҫлыҡта ята. Ағиҙел йылғаһы буйында урынлашҡан. Ауылға 1738 йылда керҙәшлек килешеүе буйынсаса Нуғай даруғаһы Кесе Табын улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә мишәрҙәр нигеҙ һала. 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында 28 кеше ҡатнаша. Һуңынан бында типтәрҙәр һәм яһаҡлы татарҙар килеп ултыра. 1795 йылда 100 кеше , 1865 йылда 88 йортта — 456 кеше йәшәгән. Ауыл кешеләре малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән. Мәсет, училище булған. 1906 йылда мәсет, мәҙрәсә, 2 бакалея кибете, мөгәзәй теркәлгән[3]. Халҡы: 1906 йылда — 867 кеше; 1920 йылда — 1074 кеше; 1939 йылда — 867 кеше; 1959 йылда — 837 кеше; 1989 йылда — 494 кеше; 2002 йылда — 489 кеше; 2010 йылда — 420 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Урта дөйөм белем биреү мәктәбе, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, клуб, китапхана бар[4][5].
Урамдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Исемдәре:[6]
Ағиҙел урамы (рус. Агидель (улица))
Дуҫлыҡ урамы (рус. Дружбы (улица))
Ҡышлау урамы (рус. Кышлау (улица))
Партизан урамы (рус. Партизанская (улица))
Үҙәк урам (рус. Центральная (улица))
Мәктәп урамы (рус. Школьная (улица))
Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Халиҡов Ғабдулхак Әбйәлил улы (9.02.1931—30.09.2007), ғалим-инженер-механик. 1973 йылдан (өҙөклөк менән) Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1983 йылға тиклем теоретик механика һәм гидродинамика, 1991—1998 йылдарҙа физик гидродинамика кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1992—1993 йылдарҙа физика факультеты деканы. Рәсәй Тәбиғи фәндәр академияһы академигы, Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (1991), техник фәндәр докторы (1971), профессор (1972). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1979).
Археологик ҡомартҡылары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Видеояҙмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ А. З. Асфандияров «История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий» 163-сө б. 2022 йыл 24 апрель архивланған.
- ↑ Башҡорт энциклопедияһы. Ҡормантау ауылы
- ↑ А. З. Асфандияров «История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий» 163-сө б. 2022 йыл 24 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 3 май 2022)
- ↑ «Налог Белешмәһе» статистикаһында Ҡормантау ауылы
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ҡормантау // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 3 май 2022)
- Курмантау на портале «Генеалогия и Архивы» (Тикшерелеү көнө: 3 май 2022)
- А. З. Асфандияров «История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий» 163-сө б. 2022 йыл 24 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 3 май 2022)