Википедия:Терминдар буйынса фекерләшеү
- Терминдар буйынса фекерҙәргә йомғаҡ яһаусылар кәрәк
БашВикила ҡулланылған терминдар һәм һүҙбәйләнештәр буйынса фекер алышыу ярайһы уҡ уңышлы башланды. Урынлы тәҡдимдәр сығарыла, нигеҙле фекерҙәр әйтелә. Әммә, күптәренә әле йомғаҡ яһалмаған. Йомғаҡ яһауҙы яйлап ебәрмәһәк, фекер алышыуыбыҙҙың мәғәнәһе китәсәк. Башланғысыбыҙ туҡтап ҡалыуы ихтимал. Аңлауымса, хакимдар йомғаҡ яһарға тейеш тип уйлайһығыҙ. Хакимдарҙың ундай бурысы ла, хоҡуғы ла ҡаралмаған. Быға тиклем яһалған бер нисә фекер алышыу бәхәсһеҙ ине, икеләнмәйсә йомғаҡ яһаным. Ҡалғандары буйынса ҡарар ҡабул итергә һәм йомғаҡ яһарға шикләнәм. Шуға күрә терминдар буйынса йомғаҡ яһаусылар эшмәкерлеген ойошторорға тәҡдим итәм. Миҫал өсөн РуВикиның Википедия:Подводящие итоги тәжрибәһен ҡарарға була. Уларҙа юйылыуға ҡуйылған мәҡәләләр бик күп, шуға Подводящий итоги статсусын индергәндәр. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 19:29, 12 май 2018 (UTC)
Минең уйымса, был эшмәкәрлекте ике төрлө ойошторорға була. Ҡайһыһындыр һайларға кәрәк, икеһе бергә була алмай:
- ысул. Шәхсән ҡарар ҡабул итеү — теләк белдергән кемгәлер (бер нисә кеше булыуы мөмкин) йомғаҡ яһаусы флагын һайлау аша бирәбеҙ һәм ул кеше фекер алышыуға үҙ-аллы йомғаҡ яһай.
- ысул. Кәмендә өс кешенән торған шура (комиссия) һайлайбыҙ һәм улар бергә кәңәшләшеп ҡарар ҡабул итә. Шура ағзаларын теләк белдергәндәр араһынан һайлап ҡуябыҙ.
Һайлауҙы асыҡ, йәки йәшерен тауыш биреү аша ойошторорға була. Терминдар буйынса фекер алышыуҙа барыһы ла ҡатнаша ала. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 19:29, 12 май 2018 (UTC)
|
"игровой фильм"ны ничек тәрҗемә итергә?
[сығанаҡты үҙгәртеү]"игровой фильм"ны ничек тәрҗемә итергә? мин "уйналма фильм" дип тәрҗемә итергә уйлап торам. халыкта "нәфис фильм" дигәндә как раз шул "игровой фильм" күз алдында тотыла. әмма ул мәгънә "нәфис" сүзенең асыл мәгънәсе белән дә килешеп бетми, чөнки мультфильмнар, публицистик, фәнни-популяр фильмнарны нәфис түгел дип булмый. һәм җитди тикшерүчеләр дә "художественный" дигәнне алай халыкча аңламый икән, ә ул халыктагыча мәгънә өчен "игровой" дигән термин кулланыла икән. карагыз: tt:Бәхәс:Татар телендә уйналган нәфис фильмнар исемлеге#"уйналган" дигәндә мин нәрсә "имел в виду" (нәрсә турында әйттем) . (шушы ук тәрҗемәне мондагы мәкаләдә дә кулланмакчы идем). --Qdinar (әңгәмә) 10:31, 17 ғинуар 2023 (UTC)
- карагыз: Фекерләшеү:Башҡорт телендә уйналған нәфис фильмдар исемлеге Qdinar (әңгәмә) 13:55, 17 ғинуар 2023 (UTC)
- карагыз: tt:Википедия:Гомуми_форум#"игровой_фильм"ны_ничек_тәрҗемә_итергә? Qdinar (әңгәмә) 15:16, 17 ғинуар 2023 (UTC)
Даруғамы әллә юлмы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡазан даруғаһы, Нуғай даруғаһы, Себер даруғаһы, Уҫы даруғаһы мәҡәләләрен бәлки ошо мәҡәләгә ярашлы Ҡазан юлы, Нуғай юлы, Себер юлы, Уҫы юлы тип үҙгәртергә кәрәктер. --Ryanag (әңгәмә) 20:03, 18 декабрь 2022 (UTC)
- Юҡ, даруғалар административ-территориаль бүленеш булған. --ZUFAr (әңгәмә) 04:38, 19 декабрь 2022 (UTC)
Илдәр араһында һуғыштар
[сығанаҡты үҙгәртеү]Илдәр араһында һуғыштарҙы нисек яҙырға? Мәҫәлән ru:Третья индо-пакистанская война башҡортса Өсөнсө һинд-пакистан һуғышы буламы, әллә Өсөнсө Һиндостан-Пакистан һуғышы дөрөҫөрәкме?--Ryanag (әңгәмә) 18:31, 31 октябрь 2022 (UTC)
- Ryanag, Өсөнсө Һиндостан-Пакистан һуғышы дөрөҫ була. Башҡорт телендә Һиндостан, Пакистан - исем (ҡағиҙәне аңлатып тормайым) рус телендә от существительных «Индия» и «Пакистан» образовано прилагательное «индо-пакистанская» --Баныу (әңгәмә) 23:56, 31 октябрь 2022 (UTC)
Ауыл Советымы, ауыл советымы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Айсар*Ни өсөн совет һүҙе ҙур хәрефтән яҙыла? 2A00:1FA1:8681:3E4C:0:4D:73B1:C901 17:09, 27 октябрь 2022 (UTC)
- Ғүмер буйы шулай яҙылып килә бит: ауыл Советы, район Советы, ҡала Советы. Конкрет һылтанма эшләргә китапты таба алмайым. --Айсар (әңгәмә) 19:55, 27 октябрь 2022 (UTC)
- Айсар, ZUFAr Русско-башкирский словарь-справочник названий населенных пунктов РБ китабында совет бәләкәйҙән яҙылған. Энциклопедия ла бәләкәй хәрефтән яҙа. Рус теле грамматикаһында ла совет бәләкәйҙән яҙыла тип бирелә. --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 06:05, 28 октябрь 2022 (UTC)
- Бер ҡаршылығым да юҡ яҙыуҙарына. Был китаптар - хәҙерге заман, ә совет осоронда ҙурҙан яҙылып килде, Википедия текстарында шунан килә. Улай булғас, үҙгәртәйек бәләкәйгә. --Айсар (әңгәмә) 06:15, 28 октябрь 2022 (UTC)
- 1. Партия һәм хөкүмәттең юғары органдары ( союз, республика, край , өлкә, округ) атамаларын аңлатҡан ҡушма исемдәрҙең һәр бер һүҙе ҙур хәреф менән башлап яҙыла, мәҫәлән: РСФСР Верховный Советы Президиумы, БАССР Верховный Советы һ.б.
2. Төрлө уҡыу йорттарының, район, ауыл советы күләмендә ижтимғи ойошмаларының атамалары бер нисә һүҙҙән торһа, уларҙың беренсе һүҙе генә ҙур хәреф менән башлап яҙыла, мәҫәлән: Биҡҡол ауыл советы һ.б. ( Педучилищелар өсөн «Башҡорт теле», Өфө-1968 й.,138-се б.) «Башҡорт теле» (педучилищелар өсөн) 1997 йылғы баҫмала ла ҡағиҙә шулай уҡ ҡала, һәм «Башҡорт теле» 5-се класс башҡорт мәктәптәре өсөн (Псәнчиндәр авторлығында) дәреслектә лә ошо ҡағиҙә. Тимәк, совет 2-се ҡағиҙә буйынса юл хәреф менән яҙылырға тейеш булып сыға.
Гәзит-журналдарҙа бөгөнгө көндә төрлөсә яҙыла, күберәк «ауыл Советы» --Баныу (әңгәмә) 11:23, 28 октябрь 2022 (UTC)
- Йәнә
Вопрос № 253553 Как правильно: сельский Совет или сельский совет; городской Совет или городской совет?
Ответ справочной службы русского языка: Корректно написание строчными буквами. --Баныу (әңгәмә) 11:52, 28 октябрь 2022 (UTC)
- 27 октябрҙәге үҙгәртеү яҙмаларын ҡарағыҙ.--ZUFAr (әңгәмә) 15:03, 28 октябрь 2022 (UTC)
- Хөрмәтле викиарҡаҙаштар! Был фекр алышыуҙа ҡатнашыусылар Айсар, ZUFAr, Баныу, З. ӘЙЛЕ. Ниндәйҙер уртаҡ фекер булһа, йомғаҡта шуны билдәләргә кәрәк. --Ryanag (әңгәмә) 16:47, 17 ноябрь 2022 (UTC)
- Ryanag, ҡағиҙәгә ярашлы «ауыл советы» юл хәреф менән яҙыла. Башҡорт энциклопедияһындағы мәҡәләләрҙә лә юл хәреф менән яҙылған. Ҡарағыҙ: «Ауыл советы, сельсовет», һәм райондарҙың һәр береһендә ауыл советы һаны күрһәтелгән. Мәҫәлән, ошондайраҡ һөйләмдәр «Районда 14 ауыл советы, 67 ауыл торама пункты, иң ҙурҙары: Фёдоровка (4,1 мең кеше), Бала Сытырман (1,6 мең), Гончаровка (0,9 мең) ауылдары» --Баныу (әңгәмә) 22:32, 17 ноябрь 2022 (UTC)
Һығымта урынына
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Йомғаҡ текста әйтелгән бит: «район, ауыл советы күләмендә ижтимғи ойошмаларының атамалары бер нисә һүҙҙән торһа, уларҙың беренсе һүҙе генә ҙур хәреф менән башлап яҙыла, мәҫәлән: Биҡҡол ауыл советы». Бында нимәлер өҫтәү, яңынан тауыш биреү ойоштороу урынһыҙ. Быға тиклем ебәрелгән хатаны төҙәтергә кәрәк, был, әлбиттә, бөгөн-иртәгә генә эшләнерлек түгел, әммә башларға кәрәк. --Айсар (әңгәмә) 17:13, 17 ноябрь 2022 (UTC)
- ЙОМҒАҠ: Ырғыҙлы ауыл советы, Ҡыпсаҡ ауыл советы тип яҙабыҙ.--ZUFAr (әңгәмә) 04:38, 18 ноябрь 2022 (UTC)
Башҡортостан Республикаһының Дәүләт суверенитеты тураһында декларация
[сығанаҡты үҙгәртеү]Alfiya55,Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Айсар Guram52 Башҡортостан Республикаһының Дәүләт суверенитеты тураһында декларациямы, әллә Башҡортостан Республикаһының дәүләт суверенитеты тураһында Декларациямы (ҡайһы һүҙ ҙурҙан яҙыла)? Яңылышмаһам, тулыһынса яҙғанда, Дәүләт тигәне ҙурҙан яҙылып, ҡыҫҡартып яҙғанда Декаларация ҙурҙан яҙыла ине. ZUFAr парламентарийҙар тураһындағы мәҡәләләрендә осрай. Ҡайһы вариант дөрөҫ? --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 16:57, 2 октябрь 2020 (UTC)
- Башҡортостан Республикаһының Дәүләт суверенитеты тураһында декларация була. Документ атамаһының беренсе һүҙе ҙурҙан була. Руссала ла шулай, унда Декларация беренсе тора, ә беҙҙә - Дәүләт беренсе һүҙ. Ойошма, предприятиеларҙың исеме лә шулай. Alfiya55 (әңгәмә) 17:28, 2 октябрь 2020 (UTC)
- «Документ атамаһының беренсе һүҙе ҙурҙан була» — дөрөҫ фекер. Тик ҡаралған документтың беренсе һүҙе ҡайһы һуң? Декларацияның төп нөхсәһен күргәнем юҡ, әммә уны урыҫса «Декларация о государственном суверенитеты Республики Башкортостан» (республика атамаһы менән) яҙалар, ә дөйөм генә түгел), ә башҡортса иһә документ атамаһында «Башҡортостан Республикаһының» һүҙбәйләнеше мотлаҡ, шулай булғас, «Башҡортостан Республикаһының дәүләт суверенитеты тураһында декларация» тигән документтың беренсе һүҙе «дәүләт» булмай бит. Бынан сығып, дөрөҫ яҙылыш: «Башҡортостан Республикаһының дәүләт суверенитеты тураһында декларация». «Дәүләт» һүҙен урыҫсанан калька итеп алғанда хата ҡулланыуҙың башҡа миҫалдары ла бар: Государственная премия СССР — СССР-ҙың Дәүләт премияһы, Государственная премия Башкирской АССР имени Салавата Юлаева — Башҡорт АССР-ының Салауат Юлаев исемендәге Дәүләт премияһы. Бында «дәүләт»те ҙур менән яҙыу — хата, ҡыҙғанысҡа ҡаршы БЭ-ла шулай алынған, ә мәҡәләләрҙе унан туранан-тура күсереүсе беҙҙең мөхәррирҙәр был хата менән Башҡорт Википедияһын тултырҙы. --Айсар (әңгәмә) 04:24, 3 октябрь 2020 (UTC)
- Башҡорт Википедияһының үҙаллы терминология комиссияһын төҙөргә кәрәктер ул. Форумдың башында был турала яҙылған. --83.169.200.210 05:35, 16 ноябрь 2020 (UTC)
- «Документ атамаһының беренсе һүҙе ҙурҙан була» — дөрөҫ фекер. Тик ҡаралған документтың беренсе һүҙе ҡайһы һуң? Декларацияның төп нөхсәһен күргәнем юҡ, әммә уны урыҫса «Декларация о государственном суверенитеты Республики Башкортостан» (республика атамаһы менән) яҙалар, ә дөйөм генә түгел), ә башҡортса иһә документ атамаһында «Башҡортостан Республикаһының» һүҙбәйләнеше мотлаҡ, шулай булғас, «Башҡортостан Республикаһының дәүләт суверенитеты тураһында декларация» тигән документтың беренсе һүҙе «дәүләт» булмай бит. Бынан сығып, дөрөҫ яҙылыш: «Башҡортостан Республикаһының дәүләт суверенитеты тураһында декларация». «Дәүләт» һүҙен урыҫсанан калька итеп алғанда хата ҡулланыуҙың башҡа миҫалдары ла бар: Государственная премия СССР — СССР-ҙың Дәүләт премияһы, Государственная премия Башкирской АССР имени Салавата Юлаева — Башҡорт АССР-ының Салауат Юлаев исемендәге Дәүләт премияһы. Бында «дәүләт»те ҙур менән яҙыу — хата, ҡыҙғанысҡа ҡаршы БЭ-ла шулай алынған, ә мәҡәләләрҙе унан туранан-тура күсереүсе беҙҙең мөхәррирҙәр был хата менән Башҡорт Википедияһын тултырҙы. --Айсар (әңгәмә) 04:24, 3 октябрь 2020 (UTC)
Суфыйсылыҡмы, суфыйлыҡмы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Регион102, Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Азат Хәлилов, Alfiya55,Айсар, Ryanag - суфыймы, суфыйсылыҡмы? Беҙ бит был ағым әһелдәрен суфыйсы тип атамайбыҙ.--Guram52 (әңгәмә) 05:24, 29 июнь 2020 (UTC)
Әҙме, аҙмы? Әсеме, асымы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Азат Хәлилов, Alfiya55,Айсар, Ryanag, З. ӘЙЛЕ,Тутыйғош, Банат Валеева-Яубасарова, Таңһылыу, Ләйсән, Таңһылыу, Тутыйғош, Хаят Йосопова1, Шәһәрбаныу, Юлдашева Луиза, Һәҙиә, Әхмәтова Алһыу! Ниндәй вариантты ҡулланырға - аҙмы, әҙме; аҙсылыҡмы, әҙселекме; асымы, әсеме? Быны аныҡлап ҡуйыу бик мөһим, сөнки категорияларҙа шул арҡала буталсыҡ, ҡабатлауҙар килеп сыға. Мин "Милли әҙселек" тип категория эшләгенмен, ә уныэ "аҙсылыҡ" тигән варианты булған, бушҡа ғүмерем өлөшө әрәм булды(( --Guram52 (әңгәмә) 03:49, 22 июнь 2020 (UTC)
- Беҙҙең һөйләштә әҙ, әҙерәк тибеҙ, әҙәби телдә ғүмер баҡый аҙ тип яҙҙыҡ. Аҙ вариантын алайыҡ. Әсе, асы тигәндән, беҙ бәләкәйҙән асы вариантын ҡулландыҡ, мәҫәлән, әпәй асыһы, һуған күҙҙе асыттыра, әҙәби телдә гел әсе вариантын яҙҙыҡ Akkashka (әңгәмә) 06:07, 22 июнь 2020 (UTC)
- * Ике вариант та дөрөҫ, ике вариант та йыш ҡулланыла. Минең шәхси фекер һәм һүҙ менән эшләү тәжрибәмдән шуны асыҡлағанмын (бәлки, яңылышамдыр): беренсенән, ҡаты вариант татар теленә нығыраҡ хас; икенсенән, башҡорт теленең сингармонизм законы ошонда ла күренә түгелме икән - бик әҙ, милли әҙселек (һүҙбәйләнештәрҙә ике һүҙ ҙә йомшаҡ һуҙынҡылы), аҙ һанлы аҙсылыҡ, асы ҡайғы, әсе хәсрәт һ.б. Әммә Ишембай, Ейәнсура яҡтарында әсе бал тиҙәр, Нуриманда иһә әсе варианты юҡ, тик асы ғына, әммә әҙ бар, аҙ юҡ. Шәхсән мин гел йомшаҡ вариантты ҡулланам. Alfiya55 (әңгәмә) 06:20, 22 июнь 2020 (UTC)
- Мәҡәлә эсендә ҡулланырға була ла ул, мәгәр ҡалыптар, категориялар шул арҡала танылмай, юҡ һымаҡ күренә. Бына улар йәһәтенән бер фекергә килеп ҡуйыу кәрәк!--Guram52 (әңгәмә) 07:33, 22 июнь 2020 (UTC)
- Мин йомшаҡ вариантты хуп күрәм. Alfiya55 (әңгәмә) 09:18, 22 июнь 2020 (UTC)
- Мин дә шулай, шуға милли әҙселек тип эшләгәйнем дә инде. Ул һүҙ менән категориялар байтаҡ икән ул. Һәр илдеке бар. Шуға күрә, хәҙер теге "Аҙсылыҡ" тигән вариантты төҙәтергәме икән?
- Категория:Милли аҙсылыҡтар эш өсөн һылтанма. Үҙгәртергә булһа, эше күп түгел. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 17:42, 22 июнь 2020 (UTC)
Ҡарасайлылармы, ҡарасайҙармы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Азат Хәлилов, Alfiya55,Айсар, Ryanag, З. ӘЙЛЕ,Тутыйғош, Банат Валеева-Яубасарова, Таңһылыу, Ләйсән, Таңһылыу, Тутыйғош, Хаят Йосопова1, Шәһәрбаныу, Юлдашева Луиза, Һәҙиә, Әхмәтова Алһыу!Конкурсҡа тәҡдим ителгән мәҡәләләр араһында "Ҡарасайлылар" тигәне бар. Мин уны "Ҡарасайҙар" тип алырға кәрәк тип һанайым (ru:Карачаевцы). Урыҫтар "Башкирцы" тип тә алған ул, әммә беҙ бит башҡортлолар түгел. Мәҡәләне яҙырҙан алда бер фекергә килеп ҡуяйыҡ әле--Guram52 (әңгәмә) 17:29, 6 июнь 2020 (UTC)
- Ҡарасайҙар дөрөҫ була--Тутыйғош (әңгәмә) 19:19, 6 июнь 2020 (UTC)
- Элек гел ҡарасӘй булып йөрөй ине, һуңғы йылдарҙа ҡарасАйға әйләнгән. Әммә ҡарасайлы түгел, әлбиттә. Alfiya55 (әңгәмә) 20:10, 6 июнь 2020 (UTC)
- Сығанаҡтарҙа ике вариант осрай, мәҡәләләрҙә икеһендә ҡулланырға мөмкин: ҡарасӘйҙәр/ҡарасАйҙар
Әгәр ҡарасайҙар тип алһаҡ ошо мәҡәләнең исемен үҙгәртергә кәрәк була: Ҡарасәй-Черкес Республикаһы.--Ryanag (әңгәмә) 07:49, 7 июнь 2020 (UTC)Русско-башкирский словарь общественно-политических терминов. (Г.К. Кунафина, Т.Д.Ишкина, 2001): ҡарасәйҙәр
Русско-башкирский словарь (под редакцией З.Г.Ураксина, 2005): ҡарасайҙар, ҡарасай халҡы
Русско-башкирский словарь географических терминов (Л.Мигранова): ҡарасайҙар, ҡарасай халҡы - Alfiya55,Ryanag, 1993 йылғы 2 томлыҡ һүҙлектә ҠарасАй-Балҡар тип алынған.(Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. - Мәскәү, 1993. - 1-се том, 640-сы бит). Этимология төрки "ҡара" һәм "чай" (сай-бәләкәй һыу, шишмә; сәй түгел) тигәндән килеп сыҡҡан тип аңлатыла. Тимәк, Ҡарасәй-Черкес Республикаһы исемен алмаштырырға кәрәк.Этнонимды Кавказдағы Ҡарачай йылғаһы атамаһы менән бәйләйҙәр. ---Guram52 (әңгәмә). 09:40, 7 июнь 2020 (UTC)
- Г.К. Кунафина, Т.Д.Ишкина, 2001 һүҙлегенә таяныуҙы кәрәк тип һанамайым, сөнки ул һүҙлектең нисек эшләнгәненә үҙем шаһит булдым. Күпмелер терминдарҙы мин дә индерҙем. Ғалимдар ҡатнашманы унда, бары ҡул ҡуйҙылар, этнонимдарҙың килеп сығышын тикшереү булманы, фараздарҙан сығып ҡына эшләнелде. Силәбе өлкәһендәге донъялағы иң радиоактив Ҡарасай күле лә "ҡара" һәм "сай" (һай һыу) тигәндән килеп сыҡҡан --Guram52 (әңгәмә) 09:50, 7 июнь 2020 (UTC)
- Рөстәм Нурыев, Айсар, ZUFAr, Alfiya55,Ryanag,Тутыйғош Мәҡәләне ысынлап та "Ҡарасайлылар" тип тә алырға булыр ине, сөнки үҙатамалары къарачайлыла, таўлула, йәғни, ҡарасайлылар. Әммә башҡорт телендә "ҡарасай" тип нығынған. Ахырғы вариантты килешәйек әле--Guram52 (әңгәмә) 10:04, 7 июнь 2020 (UTC)
- Г.К. Кунафина, Т.Д.Ишкина, 2001 һүҙлегенә таяныуҙы кәрәк тип һанамайым, сөнки ул һүҙлектең нисек эшләнгәненә үҙем шаһит булдым. Күпмелер терминдарҙы мин дә индерҙем. Ғалимдар ҡатнашманы унда, бары ҡул ҡуйҙылар, этнонимдарҙың килеп сығышын тикшереү булманы, фараздарҙан сығып ҡына эшләнелде. Силәбе өлкәһендәге донъялағы иң радиоактив Ҡарасай күле лә "ҡара" һәм "сай" (һай һыу) тигәндән килеп сыҡҡан --Guram52 (әңгәмә) 09:50, 7 июнь 2020 (UTC)
- Тел ҡағиҙәләре бар бит, шулай булғас ниндәй тағы өҫтәлмә килешеү кәрәк һуң: башҡортса асҡындар, ҡарасәйҙәр, үзбәктәр формаһы алынған, ә асҡынлылар, ҡарасайлылар йәки -лылар ялғаулы форма татар һәм башҡа ҡайһы бер телдәрҙә ҡулланыла. --Айсар (әңгәмә) 10:18, 7 июнь 2020 (UTC)
- Айсар Әлбиттә, килешеү кәрәк, мәҡәлә "Ҡарасайлылар" тип тәҡдим ителгән, уны тәҡдим иткән кеше бәлки үҙатаманан сығып алғандыр. Унан, 1993, 2005 йылғы һүҙлектәрҙә ҡарасӘй түгел, ҡарасАй, хатта 1992 йылғы һүҙлектә - ҠараЧайҙар. Тел ҡағиҙәләре тигәндән, Истанбул менән Стамбул да хәҙер ике төрлө яҙылышлы йөрөй(((. Ҡағиҙәләрҙән хәҙер нимә ҡалды икән?--Guram52 (әңгәмә) 10:43, 7 июнь 2020 (UTC)
- Риза Ҡарасай телендә лә ошо ҡаты яҙылыш күренә. Шулай яҙайыҡ. Akkashka (әңгәмә) 06:04, 22 июнь 2020 (UTC)
- Ҡарасайҙар. Риза. 178 мәҡәләлә Ҡарасәй тип яҙылған, Ҡарасай тип төҙәтеп сығырға кәрәк була. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 11:58, 7 июнь 2020 (UTC).
Хөрәсәнме, Хорасанмы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Азат Хәлилов, Alfiya55,Айсар, Ryanag, З. ӘЙЛЕ,Тутыйғош, Банат Валеева-Яубасарова, Таңһылыу, Ләйсән, Таңһылыу, Тутыйғош, Хаят Йосопова1, Шәһәрбаныу, Юлдашева Луиза, Һәҙиә, Әхмәтова Алһыу! Конкурсҡа "Хөрәсәндәр" һәм "Хөрәсән теле" тигән темалар тәҡдим ителгәйне (уны Рөстәм Нурыев "хорасан" тип төҙәтте). Alfiya55 Хорасан тигән мәҡәлә яҙған һәм был уның фарсыса әйтелешенә тап килә. Әммә башҡа күп кенә мәҡәләләрҙә был һүҙ "хөрәсән" тип ҡулланылған. Дөрөҫ, халҡыбыҙҙа, ҡайҙан килеп сыҡҡанын белмәһәк тә, "Хөрәсән ялҡауҙары" тигән идиома бар. Артабан һорауҙар тыумаһын өсөн ошо һүҙҙең яҙылышын хәл итеп ҡуйһаҡ ине--Guram52 (әңгәмә) 06:18, 3 июнь 2020 (UTC)
- Унда оригиналына ҡарап алдым шул, йәйә эсендә Хөрәсән варианты ла тора. Беҙҙең телгә ҡасандыр килеп инеп беҙҙеңсә формалашҡан атамаларҙы беҙҙеңсә алыу дөрөҫ булалыр тип уйлайым. Хөрәсән тип төҙәтәйек. Alfiya55 (әңгәмә) 06:47, 3 июнь 2020 (UTC)
- Машфонды, Академик һүҙлекте ҡарағыҙ әле. Уларҙа Хорасан/Хөрәсән бармы? Глосбела Хөрәсән бар, Хорасан юҡ. Яндекс-тәржемәсе был һүҙҙе белмәй. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 07:26, 3 июнь 2020 (UTC)
- Беҙҙең һөйләштә хөрәсән эшкә барымы, йүне булмаған кешене ҡылыҡһырлаусы төшөнсә булып тора. Ниңә икәнен аңлата алмайым. Шулай уҡ, Мисыр хәйерсеһе тигән дә әр һүҙе лә бар--Һәҙиә (әңгәмә) 08:49, 3 июнь 2020 (UTC)
- Ҙур рәхмәт! Мин хөрәсәндәрҙе үҙем эшләп бөтөп ҡуйырмын инде, йәмегеҙ!)) Юҡһа, хорасан тип яҙа башлап, туҡтап ҡалғайным--Guram52 (әңгәмә) 09:52, 3 июнь 2020 (UTC)
Клан атамалары
[сығанаҡты үҙгәртеү]Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Азат Хәлилов, Alfiya55,Айсар, Ryanag, З. ӘЙЛЕ,Тутыйғош, Банат Валеева-Яубасарова, Таңһылыу, Ләйсән, Таңһылыу, Тутыйғош, Хаят Йосопова1, Шәһәрбаныу, Юлдашева Луиза, Һәҙиә, Әхмәтова Алһыу! Клан атамаларын -ид ялғауы менән тәржемә итеү дөрөҫмө! Башҡортса -и генә булмаймы?. Мәҫәлән, сәлжүкидтар тип тәржемә ителгән. Минеңсә, сәлжүкиҙәр. Аббасидтар түгел — ғаббасиҙар. Омейядтар түгел, өмәүиҙәр.--Guram52 (әңгәмә) 07:41, 20 май 2020 (UTC)
- Шундай ялғауҙар (ҙар-ҙәр) ҡуйырға тырышам шикелле. Ризамын.--Тутыйғош (әңгәмә) 09:42, 20 май 2020 (UTC)
- Мәҫәлән, Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге. Ә был мәҡәләлә Бөйөк Сәлжүк империяһы ике төрлө алынған, династияның исемен әлегә Сәлжүкиҙәр тип ҡалдырҙым, сөнки сәлжүктәр тигән халыҡ та бар. --Ryanag (әңгәмә) 12:46, 20 май 2020 (UTC)
- Мин әүәлдән -и менән алам. Alfiya55 (әңгәмә) 19:40, 20 май 2020 (UTC)
Тыуған яҡты өйрәнеүме әллә төбәкте өйрәнеүме
[сығанаҡты үҙгәртеү]Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Азат Хәлилов, Alfiya55,Айсар, Ryanag, З. ӘЙЛЕ,Тутыйғош, Банат Валеева-Яубасарова, Таңһылыу, Ләйсән, Таңһылыу, Тутыйғош, Хаят Йосопова1, Шәһәрбаныу, Юлдашева Луиза, Һәҙиә, Әхмәтова Алһыу! Музейҙар темаһында быны аныҡлап ҡуйыу мөһим. Бығаса беҙ краеведческий - "тыуған яҡты өйрәнеү" тип ҡулланып килдек. Әммә был һүҙ бәйләнеш тотош уҡ теүәл биреп бөтә тип әйтеп булмайҙыр, сөнки материалдар тыуған яҡҡа ғына түгел, уның шәхестәренә лә, төбәк менән бәйле башҡа факттарға ла бағышлана. Хәҙер бер нисә сығанаҡта "төбәкте өйрәнеү" тигән тәржемә осраны. Минеңсә, был уңышлыраҡ вариант. Шуға күрә "төбәкте өйрәнеү музейы" тип алыу мәнфәғәтлерәк түгелме икән? --Guram52 (әңгәмә) 18:44, 17 май 2020 (UTC)
- Төбәк, - урыҫсанан күсермә (калька) һымаҡ түгелме икән? Тыуған яҡ төшөнсәһенә бар нәмә лә керә шикелле инде ул. Төбәк булғас, Рәсәйҙең бер төбәге(регион) мәғәнәһендә генә килеп сыға лаһа. --Азат Хәлилов (әңгәмә) 19:03, 17 май 2020 (UTC)
- «Төбәкте өйрәнеү фәне» тигән һүҙбәйләнешен «Регионоведение» төшөнсәһе өсөн ҡулланыла, миҫал: Глосбе тупланмыһынан өлгө. БашВикила Төбәкте өйрәнеү фәне тигән мәҡәләлә лә бар. «Краеведение» һүҙенә «Тыуған яҡты өйрәнеү» йәки «Крайҙы өйрәнеү» тип ҡулланыла (миҫал: Глосбела тупланған өлгөләр. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:03, 18 май 2020 (UTC)
Крайҙы өйрәнеү ↔ Тыуған яҡты өйрәнеү
[сығанаҡты үҙгәртеү]Ә бына «Крайҙы өйрәнеү» йәки «Тыуған яҡты өйрәнеү» тураһында килешергә кәрәк ине. Һүҙлектәр буйынса икеһе лә дөрөҫ. Сибай тарих-крайҙы өйрәнеү музейы һәм Лағыр мәктәбенең крайҙы өйрәнеү музейы, Ишембай тарих-тыуған яҡты өйрәнеү музейы һәм Темәс тарих һәм тыуған яҡты өйрәнеү музейы булып төрлөсә китеп бара. Бер төрлө итәбеҙме. төрлөсә булһынмы? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:03, 18 май 2020 (UTC)
- Тыуған яҡты өйрәнү терминына күнеккәнбеҙ бит. Икеһе лә ҡалһын әйҙә. Синонимдар булып йөрөр. Доминантаһы барыбер "Тыуған яҡты өйрәнү" булып ҡалыр инде.--Азат Хәлилов (әңгәмә) 04:09, 18 май 2020 (UTC)
- Тыуған яҡты өйрәнү термины яҡлымын. Категорияға атама биргәндә шул термин ҡулайыраҡ тип уйлайым. Ә музейҙарҙың документтарҙағы атамаһын беҙ үҙгәртә алмайбыҙҙыр ул.--Һәҙиә (әңгәмә) 05:44, 18 май 2020 (UTC)
- Тыуған яҡты өйрәнеү дөрөҫөрәк һәм ул нығыраҡ таралған. --Ryanag (әңгәмә) 07:56, 18 май 2020 (UTC)
- Тыуған яҡты өйрәнеү музейы тигән һүҙбәйләнеш гел ҡулланылды. Шулай ҡалһын Akkashka (әңгәмә) 08:27, 3 июнь 2020 (UTC)
Башҡортостан Республикаһының Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай → Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай
[сығанаҡты үҙгәртеү]Бөгөн Ҡоролтайҙан шылтыратып әйттеләр: Республикаһы һүҙенән һуң -ның ялғауы кәрәкмәй. Рәсми яҙылыш Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай. Башҡортостан Республикаһының Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай һүҙе менән булған һылтанмаларҙы төҙөтеп сығырға кәрәк. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 11:42, 12 май 2020 (UTC)
- Эшләнде --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 18:48, 18 май 2020 (UTC)
Индейҙар, индеецтар
[сығанаҡты үҙгәртеү]Заманында Ишбаев исемле ҡатнашыусы тырышып-тырышын Категория:Индейҙар тип эшләгән ине. Хәҙер тағы ла индеецтар китте. Ҡайһыһын алабыҙ? --ZUFAr (әңгәмә) 03:06, 18 декабрь 2019 (UTC)
- Һиндтар булалыр инде.--Азат Хәлилов (әңгәмә) 04:06, 18 май 2020 (UTC)
- Һиндтар, һиндлылар, индиецтар -улар Һиндостандың халҡы тип беләм. Ә индеецтар Америка китғаһының төп халҡы.Индеец урыҫса шулай, башҡортса һөйләштә индейҙы ишеткәнем юҡ. Әммә бер фекергә килергә кәрәк инде ул һорауҙа. --Һәҙиә (әңгәмә) 05:39, 18 май 2020 (UTC)
- Был осраҡта Индеецтар — Америкала йәшәгән төп халыҡтарҙың дөйөм атамаһы тураһында һүҙ бара. Һиндостандағы йәшәгән һиндтар тураһында түгел. Ишбаевтың 2015 йылда төҙәткәнен шул уҡ йылда Раян кире төҙәтте ул. Ә Индей һүҙе һүҙлектәрҙә бармы ул? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 12:27, 18 май 2020 (UTC)
- Индей һүҙен ишеткән дә, күргән дә юҡ ул. Рус телендә бит икеһе лә индеец. Беҙҙә лә шулай түгелме икән. "Америка һиндтары"--Азат Хәлилов (әңгәмә) 07:54, 21 май 2020 (UTC)
- Тик һиндтар түгел, һиндтәр. Башҡорт телендәге һүҙгә әйләнгән бит инде, тамырҙа ҡаты тартынҡылары юҡ, шуға йомшаҡ ялғау ҡушыла. Alfiya55 (әңгәмә) 06:49, 3 июнь 2020 (UTC)
- Һиндтәрҙән америка индейҙәрен айырыр өсөн индей тип алыуҙы хуплайым. Akkashka (әңгәмә) 08:25, 3 июнь 2020 (UTC)
- Мин дә ҡасандыр ҡайҙалыр индей тип алғайным, кемдер, Колумб Американы Һиндостан тип хаталанып, халҡын индеец тип атағас, ниндәй индей булһын, йә һинд, йә русса индеец көйө ҡала инде тигәс, индеецҡа күскәйнем. Әммә ләкин ил, халыҡ атамаларын халыҡ барыбер үҙенсә, үҙенең тел ҡанундарына яраштырып ала икән, бында хилафлыҡ юҡтыр ул. Мин индей тип алыуҙы хуп күрәм. Беҙгә килешеп тора. Һүҙлектәргә лә, матбуғатҡа ла кереп китер әле, хәҙер бөтә ваҡиғалар ен тиҙлеге менән бара)) Alfiya55 (әңгәмә) 10:41, 3 июнь 2020 (UTC)
- Мин Эмиратта һинд кешеләрен күреп, индИец тигәйнем, ИНДУС тип төҙәтте инглиз теле уҡытыусыһы. --Лилиә (әңгәмә) 16:50, 13 ноябрь 2020 (UTC)
Лопасть, Лопатка, Лопаточная машина
[сығанаҡты үҙгәртеү]ВКонтакте-ла тәржемә эҙләйҙәр. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 05:28, 23 ноябрь 2019 (UTC)
- Академик һүҙлек ҠАНАТ һүҙенә 15 төрлө аңлатма бирә. Шул иҫәптән - ҡорал-ҡоролмаларҙың бер яҡ өлөшө. ҠАНАТ тип алырға тәҡдим итәм. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 05:44, 23 ноябрь 2019 (UTC)
- Ел тирмәненең ҡанаттары, һыу тирмәненең көрәктәре.--ZUFAr (әңгәмә) 06:45, 23 ноябрь 2019 (UTC)
- Вертолет ҡалағы.--Азат Хәлилов (әңгәмә) 04:57, 18 май 2020 (UTC)
Тамамлаусылар↔тамамлағандар
[сығанаҡты үҙгәртеү]Категориялар исемендә «Уҡыу йортон тамамлаусылар» тип түгел, ә «Уҡыу йортон тамамлағандар» тип яҙырға кәрәк тигән фекер алышыу ВК-ҙағы чатта бара. Хөрмәтле викиарҡадаш, бындай мөһим һөйләшеүҙәре Википедия форумында, бында алып барарға кәрәк. ВК-ҙаҡы һөйләшеү аға ла китә, уны киләсәк быуындар күрмәсәйек, поисковиктар күрмәйәсәк. Бында булған мәғлүмәт быуаттарға ҡаласаҡ.--Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:23, 20 ноябрь 2019 (UTC)
- Категория:Уҡыу йорттарын тамамлаусылар был мега категорияға ингән барлыҡ категорияларҙы, категорияларға ингән мәҡәләләрҙе төҙәтеп сыҡырға кәрәк. Һылтанмаһын бында һалып ҡуям. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 08:12, 20 ноябрь 2019 (UTC)
Оттиск → баҫҡы һүрәт
[сығанаҡты үҙгәртеү]Гравюра сәнғәте буйынса бер яңы һүҙ тәҡдим итәм. Оттиск(с металлических деревянных досок)- баҫҡы һүрәт. Төрөктәрҙә оттиск- баскы икән. Ҡалғандарҙыҡы башҡортса аңлашылып бөтмәйәсәк.--Шәһәрбаныу (әңгәмә) 02:42, 8 октябрь 2019 (UTC)
- Гравюрала баҫҡы һүрәт тиһәк (унда ысынлап та һүрәт), гәзит оттискыһын баҫҡы күсермә тигәндә лә булалыр тип уйлайым, сөнки гәзит гранкаһын һүрәт тип әйтеп булмайҙыр ул. Alfiya55 (әңгәмә) 18:21, 8 октябрь 2019 (UTC)
- Һуңғы тәҡдим менән килешергә була! Күсермә һүҙе телдә ҡулланыла. Баҫҡы тигән һүҙ юҡ шикелле ул.--Азат Хәлилов (әңгәмә) 18:24, 8 октябрь 2019 (UTC)
- Баҫҡы тигән һүҙ башҡортса юҡ, төрөк өлгөһө буйынса Шәһәрбаныу тәҡдим итә. Мин был тәҡдимгә төрлө яҡтан ҡарап ҡараным, аналогтар эҙләнем, бысҡы, һоҫҡо, кирге тигән һүҙҙәр иҫкә төштө. Мәғәнә буйынса бөтәһе лә эш ҡоралы булып сыҡты. Баҫҡы - эш ҡоралы түгел, ә эш һөҙөмтәһе. Шуға ризалашыу ауырыраҡ булды, аналогтар юҡ шикелле. Әммә ҡабатлай-ҡабатлай әллә өйрәнеп киттем))) Баҫма тигән вариант барыр ине ул, мин бер рәссамды тәржемә иткәндә баҫма һүрәт тип алып та киттем шикелле. Әммә гәзиткә ҡарата баҫма тиһәң, издание - баҫма менән бутала инде, баҫма күсермә тиһәң, икеһе лә ма-мә ҡолаҡҡа ятышлы түгел. Аптырағас, баҫҡыны ҡабул иткәндәй булдым. Гел генә оттиск тип русса йөрөтөү ҙә шәп түгел бит. Alfiya55 (әңгәмә) 21:32, 8 октябрь 2019 (UTC)
- Шикле инде. Башҡорт теленә ихтилал тигән термин да кереп китте. Күтәрелеште шулай йөрөтә башланылар. Әллә, бәлки, кемдәрҙер күнегеп китер.🙂--Азат Хәлилов (әңгәмә) 03:21, 9 октябрь 2019 (UTC)
Пәйғәмбәр ↔ Бәйғәмбәр
[сығанаҡты үҙгәртеү]Был тема буйынса бында ике йыл элек фекерләшкәйнек, әммә...
Әлеге ваҡытта БашВикила Пәйғәмбәр 255 тапҡыр, Бәйғәмбәр 12 тапҡыр осрай. Пәйғәмбәр һүҙле мәҡәлә исемдәре ла бар. Баҫма сығаҡтарҙа башлыса пәйғәмбәр һүҙен ҡуллана. БашВикила Пәйғәмбәр һүҙен ҡалдырырға тигән фекерҙәмен. Һеҙ нисек уйлайһығыҙ? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 16:22, 13 август 2019 (UTC)
- Бәйғәмбәр вариантын Ҡөрьәнде тәржемә итеүҙә ҡатнашҡан, "Башҡортостан" гәзитенең бүлек мөдире булған Дәүләт Дәүләт улы Мәһәҙиев тәҡдим иткәйне һәм индертеп ебәргәйне. Уның дәлилдәре: п өнө башҡорт теленә хас өн түгел, шуға электән бәйғәмбәр тип йөрөгәндер, ҡайһы бер диалекттарҙа (көньяҡ р-ндарҙа, Ейәнсура районында, мәҫәлән) әле лә бәйғәмбәр йөрөй. Ғәрәп телендә лә б менән микән, был турала Дәүләт ағай ни тигәнен онотҡанмын. сөнки п-лы һүҙҙәр фарсынан ингән тип ҡарала. Әммә бәйғәмбәр барыбер ерегеп китә алманы, сөнки п менән әйтеүселәр күпкә күберәк, хатта пиғәмбәр тигән варианттары ла бар әле уның. Alfiya55 (әңгәмә) 18:16, 8 октябрь 2019 (UTC)
- Рәсми телдә пәйғәмбәр йөрөй инде ул. Әҙәбиәттә ҡайһы бер яҙыусылар һәм шағирҙар тарафынан бәйғәмбәр тип яҙылған. Китап итеп баҫтырылып сыҡҡан. Википедияла, моғайын, ошо ике фактор буйынса ла ҡулланылғандыр.--Азат Хәлилов (әңгәмә) 18:32, 8 октябрь 2019 (UTC)
- Хата булмаһа - ике вариант та әҙәби телдә ҡулланылһа, икеһен дә ҡалдырырға мөмкин. --Ryanag (әңгәмә) 14:22, 10 октябрь 2019 (UTC)
Эткүл →← Иткүл→ ← Этҡол?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Рөстәм Нурыев, ZUFAr Бына, күптән килгән бәхәскә бер "һырға" - Эткүлме, Этҡолмо тип бәхәсләшеп сәс ағарғайны)) Баҡһаң, өлкәлә ике оҡшаш атамалы күл - береһе - Иткүл, икенсеһе Эткүл. Бына хәҙер баш ватырға инде - ҡайһыһы нимә. Еткуль[1], Иткуль[2]--Guram52 (әңгәмә) 10:47, 21 май 2019 (UTC)
Хорватияның административ берәмеге
[сығанаҡты үҙгәртеү]Хорватияның административ берәмеге хорв. županija, рус. жупания, ингл. County тип атала. Жупан — берәмек етәксеһе, башлығы. Административ берәмектең исемен башҡортса жупанлыҡ тип алдым. Хан → ханлыҡ һымаҡ итеп. Башҡа тәҡдимдәр булырмы? Риза булһағыҙ {{Риза}} тип тауыш бирегеҙ. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 20:45, 23 март 2019 (UTC)
- Риза, шулайҙа аңлатма өсөн мәҡәләһен тәржемә итеп термин осраған башҡа мәҡәләләрҙә викиһылтанма ҡуйыр кәрәктер.--Ryanag (әңгәмә) 14:26, 10 октябрь 2019 (UTC)
Бөтә Башҡорт → Бөтә Башҡортостан
[сығанаҡты үҙгәртеү]Бөтә Башҡорт Советтар съезы мәҡәләһен бәлки Бөтә Башҡотостан Советтары съезы тип үҙгәртергә кәрәк, шулай уҡ дәүләт атамаһына бәйле һүҙҙәрҙе («бөтә украин...» — «бөтә Украина...» һ.б.) тулыһынса яҙырға кәрәктер.--Ryanag (әңгәмә) 02:02, 23 март 2019 (UTC)
- Бөтә Башҡортостан дөрөҫөрәктер (минеңсә). --ZUFAr (әңгәмә) 03:28, 24 март 2019 (UTC)
- Ул съездарҙы үткәргән ваҡытта документтарға нисек яҙылған, шулай булырға тейеш. Бөтә Башҡорт Советтар съезы тип яҙылған булғандыр ул, Бөтә Башҡотостан Советтары съезы тип яҙылыуына шикләнәм. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:00, 24 март 2019 (UTC)
- I съезд Советов БАССР, 1920 йыл — ул ваҡытта башҡортса яҙылыуы мотлаҡ булған. Моғайын да Башҡорт АССР-ы Советтарының I съезы-лыр. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:13, 24 март 2019 (UTC)
- Урыҫтан мотлаҡ калька яһарға тимәгән. Бөтә Башҡорт Советтар съезы → Башҡорт АССР-ы Советтары съезы тип алырға тәҡдим итәм. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:19, 24 март 2019 (UTC)
- Рөстәм Нурыев, рәсми документтар буйынса 1950-се йылдар башына тиклем башҡорт телендә Башҡортостан АССР-ы ҡулланылған (был мәҫәлән флагта сағылыш тапҡан: ru:Флаг Башкортостана). Шулайҙа БЭ-ла ниңәлер «бөтә башҡорт» тип тәржемә ителгән (шул уҡ ваҡытта ул осорҙағы дәүләт органдары атмалары «Башҡортостан» тип башлана):
--Ryanag (әңгәмә) 23:30, 6 май 2019 (UTC)1920 й. июлендә Стәрлетамаҡ ҡ. 1‑се Бөтә башҡорт С.С. үтә, унда Башҡортостан хәрби‑революцион комитетын бөтөрөү, уның вазифаларын Башҡортостан үҙәк башҡарма комитетына һәм АСБР ХКС‑ына тапшырыу т‑да ҡарар сығарыла. Бөтәһе 10 Бөтә башҡорт съезы уҙғарылып, һуңғыһы 1937 й. июнендә Өфөлә үтә
- Рөстәм Нурыев, рәсми документтар буйынса 1950-се йылдар башына тиклем башҡорт телендә Башҡортостан АССР-ы ҡулланылған (был мәҫәлән флагта сағылыш тапҡан: ru:Флаг Башкортостана). Шулайҙа БЭ-ла ниңәлер «бөтә башҡорт» тип тәржемә ителгән (шул уҡ ваҡытта ул осорҙағы дәүләт органдары атмалары «Башҡортостан» тип башлана):
- Урыҫтан мотлаҡ калька яһарға тимәгән. Бөтә Башҡорт Советтар съезы → Башҡорт АССР-ы Советтары съезы тип алырға тәҡдим итәм. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:19, 24 март 2019 (UTC)
- I съезд Советов БАССР, 1920 йыл — ул ваҡытта башҡортса яҙылыуы мотлаҡ булған. Моғайын да Башҡорт АССР-ы Советтарының I съезы-лыр. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:13, 24 март 2019 (UTC)
Авары и Аварцы
[сығанаҡты үҙгәртеү]Башҡортса ru:Авары һәм ru:Аварцы нисек тәржемә ителә? Тарихи темаларҙа башлыса «Авары» термины йыш осрай һәм Мириада исемлегенә инә. --Ryanag (әңгәмә) 02:02, 23 март 2019 (UTC)
- АВАРЦЫ — аварҙар, авар халҡы
Дағстанда йәшәгән халыҡ (Русско-башкирский словарь (под редакцией З.Г.Ураксина, 2005) --ZUFAr (әңгәмә) 03:26, 24 март 2019 (UTC)
- ru:Авары, боронғо, хәҙергә ваҡытта булмаған халыҡ. Академик һүҙлек Авар II тип аңлатма бирә. Машина фондын һүҙлегендә юҡ. БЭ-ның Төрки Ҡағанаты мәҡәләһендә Аварҙар, Авар ҡағанаты тип телгә алына, Глосбе һүҙлегенә аварлылар, аварҙар, ауарҙар тип ингән. Ауарҙар тип алайыҡ. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 03:54, 24 март 2019 (UTC)
- ru:Аварцы — хәҙерге ваҡытта Кавказда йәшәүсе халыҡ, үҙ атамаһы аварал, магларулал. Академик һүҙлек Авар I тип аңлатма бирә. Машина фонды һүҙлегәндә аварец — авар ир-аты тип яҙылған, БЭ-ла юҡ. Глосбе һүҙлегенә авар халҡы, аварҙар тип ингән. БашВикиала Аварҙар тип ҡулланыла: Категория:Аварҙар, Авар теле, Авар имләһе. Бәлки Аварал, Аваралдар дөрөҫөрәктер. Аварҙар тип ҡалдырайыҡ. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 03:54, 24 март 2019 (UTC)
Дауахана - больницамы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Айсар, Рөстәм Нурыев, ZUFAr,Больница дауахана икән, лечебница ул саҡта нимә була? ---Guram52 (әңгәмә) 12:03, 5 март 2019 (UTC)
- Guram52, Был һорау ниндәй сәбәп менән, Википедияның ҡайһы мәҡәләһенә бәйле тыуа? Һорауҙы аныҡлап яҙығыҙ әле. «Больница» ла, «Лечебница» ла һүҙлектәрҙә бер төрлө тәржемә ителә. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 16:55, 5 март 2019 (UTC)
- Мин кисә яҙған Әлибаева Ләлә Әмирйән ҡыҙы тигән мәҡәләгә бәйле. Ул табиб, Инйәр больницаһында эшләгән. Хастахана тип яҙыу дөрөҫ булалыр тип уйлайым. Больница һүҙе йыш осрай--Guram52 (әңгәмә) 17:15, 5 март 2019 (UTC)
- Әллә инде. «Больница» ла, «Лечебница» ла һүҙлектәрҙә бер төрлө тәржемә ителә, ике осраҡта ла «хәстәхана» һәм «дауахана» бар. БашВикила «хәстәхана» — 11 тапҡыр, «дауахана» — 100 тапҡыр ҡулланылған. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 18:16, 5 март 2019 (UTC)
- «Дауахана»ға мин төҙәткәйнем. Республика матбуғаты больницаны дауахана тип бирә, лечебница башлыса ветлечебница тигән мәғәнәлә ҡулланыла. Хәстәхәнә иҫке һүҙҙәр рәтендә йөрөп, бик һирәк яҙыла. --Айсар (әңгәмә) 18:26, 5 март 2019 (UTC)
- Айсар, Рөстәм Нурыев, ЛЕЧЕБНИЦА группа помещений, здание или комплекс зданий санатория, предназначенного для лечения больных с использованием физических и химических свойств воды различных температур - водолечебница или применения лечебных грязей и глин - грязелечебница - [3]--Guram52 (әңгәмә) 08:45, 6 март 2019 (UTC)
- Шифахана һәм дауахана һүҙҙәре лә ҡулланылмай ине. Шуға күрә хастахана һүҙе ҡулланышта яңыртылыуы насар булмаҫ ине. ХАСТАХАНА тип татарҙар күптән ала. --Guram52 (әңгәмә) 08:49, 6 март 2019 (UTC)
- Янғантау ләм дауаханаһын [4] ни тип алабыҙ? Грязебольница килеп сыға бит былай булғас. Мойнаки (грязелечебница), Ессентукская грязелечебница нисек тәржемә итәбеҙ?--Guram52 (әңгәмә) 08:56, 6 март 2019 (UTC)
- Хәстә - ауырыу, сир тигәнде аңлата, болезнь. --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 09:18, 6 март 2019 (UTC)
- З. ӘЙЛЕ, тап шулай! Шуның өсөн больница (боль - ница) - хәстәхана (йәки хастахана) тигәнгә тап килә, ә дауаханаға түгел--Guram52 (әңгәмә) 09:20, 6 март 2019 (UTC)
- https://ru.glosbe.com/ru/ba/%D0%BB%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 Бында лечебница - дауалау йорто --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 09:21, 6 март 2019 (UTC)
- Дауахана - дауалау йорто - синонимдар. Тәүгеһе фарсы ХАНА һүҙе менән, икенсеһе - саф башҡортса--Guram52 (әңгәмә) 09:27, 6 март 2019 (UTC)
- https://ru.glosbe.com/ru/ba/%D0%BB%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 Бында лечебница - дауалау йорто --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 09:21, 6 март 2019 (UTC)
- Дөйөм алғанда, бар яҙғанығыҙҙы аңлайым. Әммә кемдеңдер өлгөһөнә эйәреп, Башҡорт Википедияһының айырым телен булдырыуға ҡаршымын. Теге йәки был һүҙҙе ҡулланыу үҙенсәлектәре, шулай уҡ тел нескәлектәре тураһында һөйләшеүҙе Википедияның бик һирәктәр генә асып ҡараған фекерләшеү битендә түгел, ә совет заманындағыса телсе-ғалимдар ҡатнашлығында гәзит-журналдар битендә ойошторорға тәҡдим итәм. Икенсенән, бында күп тапҡырҙар әйтелгәнсә, Википедия бер нисек тә Терминология комиссияһы вазифаларын үҙенә ала һәм үтәй алмай. --Айсар (әңгәмә) 09:38, 6 март 2019 (UTC)
- Айсар Был кемдеңдер өлгөһө түгел, ошо һүҙҙәрҙе тап шулай больница - хастахана, лечебница - дауахана, санаторий - шифахана тип тәржемә итергә тигән фекерҙе мин инде 20 йыллап элек "Башҡортостан" гәзитенә яҙғайным.Ул баҫылып сыҡҡайны. Шифахана ҡулланышҡа инеп китте. Терминология комиссияһында ла минең тәҡдимдәр ҡаралғайны буғай. Тик ҡулланышҡа индерергә ашыҡманылар. Ә кәрәклеге хәҙер килеп сығып тора--Guram52 (әңгәмә) 09:53, 6 март 2019 (UTC)
- Әйткәндәй, "Урал" гәзитендә беҙ тап шулай яҙа башлағайныҡ инде 1995 йылға, мин Өфөгә киткәнгә тиклем үк.--Guram52 (әңгәмә) 10:29, 6 март 2019 (UTC)
Перловица - Ябай мәрүәт ҡабырсағы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Айсар, Рөстәм Нурыев, ZUFAr, Обыкновенная перловица - нисек тәржемә итергә икән? Мин Ябай мәрүәт ҡабырсағы тип алғайным--Guram52 (әңгәмә) 13:08, 25 февраль 2019 (UTC)
- Кунсылыу Кутлубаева: Ғәҙәти мәрүәт ҡусҡар тип тә булалыр.
- Ҡусҡар - улитка була бит--Guram52 (әңгәмә) 16:34, 25 февраль 2019 (UTC)
- Кунсылыу Кутлубаева:ҡабырсаҡ -раковина, ракушка.Ҡусҡар дөйөм атама
- Домен: Эукариоты Царство: ЖивотныеТип: Моллюски Класс: Двустворчатые Отряд: Unionoida Семейство: Униониды Род: Перловицы Вид: Обыкновенная перловица. Моллюски - моллюскылар тип тәржемә ителгән--Guram52 (әңгәмә) 16:34, 25 февраль 2019 (UTC)
- Кунсылыу Кутлубаева:ҡабырсаҡ -раковина, ракушка.Ҡусҡар дөйөм атама
- Ҡусҡар - улитка була бит--Guram52 (әңгәмә) 16:34, 25 февраль 2019 (UTC)
Ул ҠУСҠАРҙарға инмәйҙер, сөнки ҡабырсаҡтары оҙонса, ике яҡлы. Ҡусҡарҙар бормас-бормас ҡабырсаҡлы бит, мөгөҙ кеүек.Улиткалар үҙҙәре моллюск төрө. Ғәҙәти мәрүәтле ҡабырсаҡ тип ҡалдырам --Guram52 (әңгәмә) 16:34, 25 февраль 2019 (UTC)
Түш билдәһе ↔ Күкрәк билдәһе
[сығанаҡты үҙгәртеү]Башвикила Түш билдәһе 13 тапҡыр , Күкрәк билдәһе 4 тапҡыр ҡулланыла. Бер төрлө булырға тейешме. Әгәр бер төрлө итһәк, ҡайһы һүҙбәйләнеш урынлы булыр? Ниндәй фекерҙәр булыр? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 16:53, 23 февраль 2019 (UTC)
- Һүҙлектәрҙә тәүге урында «күкрәк» тора, Башвикила ниңә кире килеп сыҡҡан икән. Былай күкрәк әүҙемерәк һәм йышыраҡ ҡулланыла һымаҡ: күкрәк киреп, киң күкрәкле, күкрәге тулы орден, ә түш киреп, киң түшле түгел бит, шул уҡ ваҡытта түште лә орден менән тултыралар. Башвики мәҡәләләре күберәк анатомия темаһыналыр ул. Һөйләшеү башына килһәк, «күкрәк билдәһе» матурыраҡ һымаҡ, ә дөйөм алғанда, был ике һүҙ тулы синоним. --Айсар (әңгәмә) 17:37, 23 февраль 2019 (UTC)
- Айсар, Байтаҡ урындарҙа "түш" тип ҡатын-ҡыҙҙың һөт биҙҙәрен генә атайҙар. Минең тәүге шиғырҙарымдың береһендә "түшендәге орден" тигән һүҙҙәрҙән бер билдәле шағир шарҡылдап көлгәйне.)) Ғүмергә иҫтә ҡалды--Guram52 (әңгәмә) 13:07, 25 февраль 2019 (UTC)
Күкрәк билдәһе ҡалдырылды. Эшләнде. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 11:04, 12 август 2019 (UTC)
Тутыйғош, Банат Валеева-Яубасарова, Таңһылыу апайҙар. Үрҙәге ТҮШ БИЛДӘҺЕ менән КҮКРӘК БИЛДӘҺЕ тураһындағы фекер алышыуҙы уҡып, хәтергә һалып ҡуйығыҙ әле. Был исемлектәге шәхестәрҙең түш билдәләрен күкрәктәренә тағырға кәрәк. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 06:14, 23 ноябрь 2019 (UTC)
Ингән ↔ Иңгән
[сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡөрьән сүрәләре мәҡәләләрендә был һүҙ ике төрлө, ингән һәм иңгән тип яҙыла. Һүҙлектәрҙә ИҢГӘН һүҙе юҡ, ИНГӘН-гә төҙәтә башлағайным. Әл-Бәҡара сүрәһе мәҡәләһенең төҙәтеүҙәр тарихында Зөфәр иңгән<!-- ИҢГӘН төҙәтмәҫкә --> тигән яҙыу ҡалдырған. Шуға туҡтап ҡалдым. Нисек булырға тейеш һуң? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 08:12, 9 февраль 2019 (UTC)
- Инеү һүҙенән бит. Ингән булалыр.--Тутыйғош (әңгәмә) 08:22, 9 февраль 2019 (UTC)
- Инеү түгел, тап иҢеү. Онотолған дини һүҙ, ОТКРОВЕНИЕ [5], НИСПОСЛАНИЕ. Был хаҡта ниндәйҙер мәҡәләлә һөйләшеү булғайны, Азат Хәлилов та ошо фекерҙе яҡланы--Guram52 (әңгәмә) 08:40, 9 февраль 2019 (UTC)
- Мин дә әҙ-мәҙ хәтерләйем шай шул һөйләшкәнде. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:02, 9 февраль 2019 (UTC)
- Татар ҙа ИҢГӘН тип ҡуллана: Коръән шул заманның Аллаһы Тәгалә яратмаган, күп гөнаһлар кылучы мәҗүси гарәпләргә иңгән [6].--Guram52 (әңгәмә) 08:54, 9 февраль 2019 (UTC)
- Мин аңлап етмәгәнмен)) Ябай инеү һүҙен күҙ уңында тотҡанмын. --Тутыйғош (әңгәмә) 16:19, 9 февраль 2019 (UTC)
- Рөстәм Нурыев Иңдереү — Күктән бойоролоп күңелгә һеңдерелеү.Ҡөрьән Кәрим (Сауд Ғәрәбстанында нәшер ителгән Ҡөрьәндең фотокүсермәһе, ғәрәп тексының хәҙерге башҡорт яҙмаһы менән бирелгән транскрипцияһы, башҡортсаға тәржемәһе). — Өфө, Башҡортостан китап нәшриәте, 1992, 960 бит.[7] --ZUFAr (әңгәмә) 16:56, 9 февраль 2019 (UTC)
- Сүрәләрҙең тексты китапханала булырға тейеш. Бында сүрә тураһында мәҡәлә булырға тейеш, йәғни тарихы, нисә һүҙ, нисә юл, ҡайһы осраҡта уҡыла, классик әҙәбиәттә телгә алынған осраҡтары. --ZUFAr (әңгәмә) 17:03, 9 февраль 2019 (UTC)
- Әссәләм.Әлхәмделилләһ, ниһәйәт аңлай башланылар шикелле. Мин иҫкергән һүҙҙәрҙе, яңынан керетә башлаған инем. Төҙәтеүҙәр китте. Шуға ла мин, ваҡытлыса википедияны ташлап торорға булған инем. --Азат Хәлилов (әңгәмә) 17:37, 23 февраль 2019 (UTC)
«ИҢГӘН» һүҙе дөрөҫ!
Төйөнмө, быуынмы, быуынтыҡмы?
[сығанаҡты үҙгәртеү]Ботаникала узел тигәнде төйөн тип алырғамы, әллә быуын типме? Ҡырҡбыуын, мәҫәлән шундай узелдарҙан тора.--Guram52 (әңгәмә) 20:15, 6 ноябрь 2018 (UTC)
- Русско-башкирский словарь по ботанике (С.И.Янтурин, Г.А.Хисамов, 1981 узел — быуын
- Русско-башкирский словарь по лесному делу (З.Г.Ураксин, З.Г.Уразбаева, Н.Ф.Суфьянова) узел — төйөн, тоҡан
- Русско-башкирский словарь сельскохозяйственных терминов (Ф.С.Мурзакаев, 2001) узел — быуын үҫемлектә
--ZUFAr (әңгәмә) 04:20, 7 ноябрь 2018 (UTC)
Huñğı üđgärtewđär ↔ Huñğı üđgäreştär
[сығанаҡты үҙгәртеү]Һуңғы үҙгәртеүҙәр ↔ Һуңғы үҙгәрештәр итеп үҙгәртергә Comp1089. Тауыш биреү асҡан. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 11:13, 5 ноябрь 2018 (UTC)
«ҺӨҘӨМТӘ» ↔ «НӘТИЖӘ»
[сығанаҡты үҙгәртеү]Татарсанан килеп ингән, «ҺӨҘӨМТӘ» урынына «НӘТИЖӘ» тип яҙыу осрай. --Guram52 (әңгәмә) 08:43, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- БашВикила ҺӨҘӨМТӘ — 229, НӘТИЖӘ — 21 тапҡыр осрай. Һәм Викидвижоктың үҙендә НӘТИЖӘ һүҙе ултыра. Әйтәйек, НӘТИЖӘ һүҙен эҙләү ҺӨҘӨМТӘҺЕНДӘ бына шунлай 21 нәтижәләрҙән 1 — 20 тип яуаплай. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 13:25, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- Башҡорт теленең ПРОЗА корпусында ҺӨҘӨМТӘ — 260, НӘТИЖӘ — 10 тапҡыр осрай. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 13:25, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- М. Ғ. Усманованың «Башҡортса-русса смнонимдар һүҙлеге» (миндәгеһе 2011 йылғы): НӘТИЖӘ (результат, итог, заключение) — һөҙөмтә, һығымта, йомғаҡ(лау) тип биргән. Шулай булғас, «ҡайҙандыр килеп ингән» тип ҡарау бигүк дөрөҫ түгел, көньяҡ һөйләштәрҙә ҡулланылмаһа ла көнсығыш һөйләштә нәтижә бик йыш осрау. Лексикала үҙ урыны булған һүҙҙе ниңә яһалма рәүештә ситкә тибергә? Әйтелеше лә, яҙылышы ла башҡорт теле нормаларына тап килә. --Айсар (әңгәмә) 14:35, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- Был осраҡты «ситкә тибеү» итеп түгел, ә БашВикила нисек яҙабыҙ, ике һүҙҙе лә ҡулланыпмы, әллә бер һүҙгә күсерепме, тип ҡараға тәҡдим итә. Википедияның 4-се ҡағиҙәһе һәр нәмәне «изге ниәт» менән эшләнә, тип ҡарарға ҡуша. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 17:30, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- Тап бына шул единообразиены күҙҙә тотоп яҙҙым да инде. Хәҙер синоним тип ебәрһәләр ҙә, төп һүҙ барыбер - һөҙөмтә. Саф үҙебеҙсә, нәтижә ғәрәптән килеп ингән татарға ла.--Guram52 (әңгәмә) 20:10, 6 ноябрь 2018 (UTC)
ЭСТӘЛЕК ↔ ЙӨКМӘТКЕ
[сығанаҡты үҙгәртеү]Унан, ЭСТӘЛЕК түгел, ЙӨКМӘТКЕ. --Guram52 (әңгәмә) 08:43, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- Өҫтә әйтелгән фекер бында ла тап килә. --Айсар (әңгәмә) 14:37, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- Башвикила Йөкмәтке 27 тапҡыр, Эстәлек - 3 тапҡыр яҙылған. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 13:01, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- Башҡорт теленең ПРОЗА корпусында ЭСТӘЛЕК һүҙе
Найдено: Предложений - 3 Словоформ - 3 | ||
Автор, Произведение (Абзац / Предложение) | -20 | Предложение |
Агиш С., Нигеҙ, 1957, роман (2687/7671) | Матур, күҙгә йылы булып ташланырға тейеш ине был рәсем, тик уның менән нимә әйтергә теләгәнен башта үҙе лә төшөнә алмай йөрөнө, һәр хәлдә, бында тормош, йәштәрҙең бөгөнгө көндәге шатлыҡтары бар, ә тәрән эстәлек күренмәй. | |
Әмири Ғ., Мораҙым, 1960, повесть (1099/3769) | Бына беҙгә халҡыбыҙҙың ошондай гүзәл йолаларын — традицияларын һаҡларға, үҫтерергә, тағы ла юғарыраҡ күтәрергә, уларҙы яңы эстәлек менән байытырға, яңы совет заманында тыуған гүзәл йолалар, традициялар менән бергә уҡмаштырырға кәрәк. | |
Ямалетдинов М., Хәтер төбө - хәтирә, 2007, эссе (298/1489) | Мелодик биҙәк менән шиғри эстәлек унда шул тиклем тығыҙ үрелгән - бер генә һүҙҙе алып ташлау түгел, хатта уларҙың урындарын алмаштырыу йәки кәрәкмәгән ижекте һуҙып тороу кеүек етешһеҙлек тә үҙен шунда уҡ һиҙҙертә, күңелдә ризаһыҙлыҡ тойғоһо тыуҙырта. |
- Башҡорт теленең ПРОЗА корпусында Йөкмәтке һүҙе
Найдено: Предложений - 7 Словоформ - 7 | ||
Автор, Произведение (Абзац / Предложение) | -20 | Предложение |
Агиш С., Егеттәр, 1939, хикәйә (104/436) | Уның аяҡ аҫтында ла шул уҡ бысраҡ, хатта уның уйында ла Тимербай башындағы фекерҙәр, тик улар икенсе төрлө һүрәттәр менән, икенсе төрлө йөкмәтке менән буталалар. | |
Бүләков Д., Ғүмер бер генә, 1990, роман (2007/7101) | — тип һүҙҙәренә ниндәйҙер оятһыҙ йөкмәтке һалып өндәште. | |
Мусин Н., Хәтер шаңдауы, 2011, эссе (604/2799) | Беренсенән, эпопея - жанрҙы билдәләүсе төшөнсә түгел, ә әҫәрҙең йөкмәтке тәрәнлегенә, хәл-ваҡиғаларҙың эпик һүрәтләү ҡоласына ҡарата әҙәбиәт тәнҡитселәре бирә торған баһалама. | |
Рафиҡов Б., Сал ҡылған, 1983, роман (1393/5231) | Халыҡтың боронғо йолалары нигеҙендә, ул йолаларҙы яңыртып, яңы йөкмәтке менән байытып. | |
(2929/10749) | Иҫке йолаларға яңы йөкмәтке һалыу шул планда барырға тейеш, минеңсә. | |
Солтанов Й., Тулҡын өҫтөндәге күбектәр, 1956, повесть (85/201) | Ә йөкмәтке йәһәтенән саҡ ҡына хәүефләнде: | |
Ямалетдинов М., Хәтер төбө - хәтирә, 2007, эссе (515/2432) | Тыйып тотҡоһоҙ был тойғолар үҙҙәренә айырым бер форма, йөкмәтке талап итә, уй-фекер ҡабына төрөп ғәмәлләштереүҙе даулай. |
Хатта бе үк автор (Сәғит Ағиш), хатта бер үк автор бер үк әҫәрендә (Ямалетдинов М., Хәтер төбө - хәтирә, 2007) ике төрлө яҙған бит. Аптыраш. Әллә нәшриәттәге редактор/корректор шулай эшләйме икән? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 12:43, 5 ноябрь 2018 (UTC)
- ВКонтакте аша Мәүлит Ямалетдиновтың фекере:
Маулит 13:54 Рөстәм, әссәләмәғәләйкүм! Минеңсә, йөкмәтке менән эстәлек синоним шәкелендә (формаһында) йөрөйҙәр. һәр хәлдә, ғалимдәр төҙөгән һүҙлектәрҙән шулайыраҡ аңлашыла. Минең шәхси фекеремсә, йөкмәтке дөйөм мәғәнәне бирә кеүек (мәҫәлән, берәй китаптың йөкмәткеһе. Унда материлдар күп төрлө булыуы ихтимал). Ә эстәлек - бер генә әҫәрҙең асылын аңлатыу өсөн ҡулланыла һымаҡ. Һәр хәлдә, миңә шулайыраҡ төҫмөрләнә. Хаталанһам - биғәйбә.
Был аңлатма йылыраҡ шай. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:50, 6 ноябрь 2018 (UTC)
- Үткән быуатта башҡорт төп вариант итеп "йөкмәтке", ә татар "эчтәлек" тип яҙып йөрөнө, ВК-ла чатта башҡортса һәм татарса китаптарҙан һүрәтле миҫал килтерҙем. Эстәлек - синоним, әммә вики терминдарында бер рәүешлелек - единообразие булырға тейештер, моғайын. Вики фәннилеккә дәғүә итә түгелме ни?--Guram52 (әңгәмә) 00:18, 7 ноябрь 2018 (UTC)
- Минеңсә, ике һүҙҙе лә ҡулланып була, сөнки улар - синонимдар. Элек татар һүҙе тип диалекттарыбыҙҙағы байтаҡ һүҙҙәребеҙҙән баш тарттыҡ. Шул хатаны ҡабатламайыҡ, сөнки диалекттар - туған телебеҙҙең шишмә башы.--Хаят Йосопова1 (әңгәмә) 17:28, 7 ноябрь 2018 (UTC)
- Мин ғүмер баҡый тик йөкмәтке тигән вариантты ғына ҡулланһам да, толерантыраҡҡа әйләнәмме)) - эстәлеккә лә ҡаршылығым юҡ. Айырыуса һуңғы йылдарҙа контент тигән һүҙ ябырылып килеп ингәс, уны эстәлек тип алыу мөмкинлеге был һүҙгә мөнәсәбәтемде ҡырҡа йомшартты. Әҫәрҙең содержаниеһын йөкмәтке тип ҡалдырырға, ә контентты эстәлек тип алырға тәҡдим итәм. Alfiya55 (әңгәмә) 17:42, 7 ноябрь 2018 (UTC)
- Мин дә синонимдарға ҡаршылығым юҡ ҡына түгел, "Йәшлек" гәзитендә хатта керетеү, бәрәңге һәм башҡа бер нисә һүҙҙе 1991 йылда уҡ яҡлап яҙып сығып, улар әйләнешкә инеп китте. Әммә инде ҡалыплашҡан осраҡтар бар, улар ҡанунлашҡан тип тә әйтергә була - ул китаптың йөкмәткеһе (башҡортса), китапның эчтәлеге (татарча). Яңы килеп сыҡҡан контент тигәнде эстәлек тип алыу урынлы булыр ине һәм тап бына яңы терминология өсөн әлегәсә һирәгерәк ҡулланылған һүҙҙәрҙе ҡулланыу дөрөҫ тә булыр. Ә ҡанунлашҡандарға - теймәҫкә --Guram52 (әңгәмә) 18:45, 7 ноябрь 2018 (UTC)
- Йөкмәтке һүҙе оҙон текста йыш осраған осраҡта синонимын да ҡулланыу үҙен аҡлай, әммә инде ҡалыплашҡан осраҡтарҙа йөкмәтке урынына эстәлек тип яҙыу - ҡағиҙәне боҙоу була ул--Guram52 (әңгәмә) 18:51, 7 ноябрь 2018 (UTC)
- Мин дә синонимдарға ҡаршылығым юҡ ҡына түгел, "Йәшлек" гәзитендә хатта керетеү, бәрәңге һәм башҡа бер нисә һүҙҙе 1991 йылда уҡ яҡлап яҙып сығып, улар әйләнешкә инеп китте. Әммә инде ҡалыплашҡан осраҡтар бар, улар ҡанунлашҡан тип тә әйтергә була - ул китаптың йөкмәткеһе (башҡортса), китапның эчтәлеге (татарча). Яңы килеп сыҡҡан контент тигәнде эстәлек тип алыу урынлы булыр ине һәм тап бына яңы терминология өсөн әлегәсә һирәгерәк ҡулланылған һүҙҙәрҙе ҡулланыу дөрөҫ тә булыр. Ә ҡанунлашҡандарға - теймәҫкә --Guram52 (әңгәмә) 18:45, 7 ноябрь 2018 (UTC)
БашВики мәҡәләләрендә Эстәлек һүҙе 3 тапҡыр яҙылған. Шул осраҡтарҙы тикшереп ҡарайыҡ. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 18:57, 7 ноябрь 2018 (UTC)
- Дзюдо тигән мәҡәләлә - урынлы. Теге икәүһендә йөкмәтке булһа уңышлыраҡ булыр ине кеүек, миңә ҡалһа. --Guram52 (әңгәмә) 19:25, 8 ноябрь 2018 (UTC)
- Мин дә Мәүлит Ямалетдиновтың фекере кеүек аңлайым. Башҡорт теле уҡытыусыбыҙ көслө ине. Һүҙҙәрҙең айышын һәйбәт аңлата ине. Китап эсендәге мәҡәләләр теҙмәһе тик йөкмәтке генә була. Ә әҫәрҙең асылын йөкмәткеһе тип тә, эстәлеге тип атап була тип.--Һәҙиә (әңгәмә)19:19, 9 ноябрь 2018(UTC)
Красника еләгенең башҡортса аталышы
[сығанаҡты үҙгәртеү]- был тема Википедия:Ҡоролтай битенән күсерелде
Красника тигән еләкте башҡортса нисек алырға икән? Беҙҙә үҫмәй. Ҡыҙыл көртмәле - брусника, ҡара - черника, күк- голубика. Был красниканың клоповка тигән атамаһы ла бар, бәлки ҡандала көртмәлеһе тип алырғалыр?Еләгенән ҡандала еҫе сығып тора икән. Уйлай торғас, мүк көртмәлеһе тип алырғалыр тип тә уйлап ҡуйҙым. Мүк араһында үҫә бит.--Guram52 (әңгәмә) 05:07, 3 ноябрь 2018 (UTC)
- Помидорҙың, тарих төпкөлөндә беҙҙә үҫмәгәнлектән, башҡортса атамаһы булмаған кеүек, был еләк тә Алыҫ Көнсығышта ғына үҫкән дә инде. Бәлки ительмен, чукча телендә атамаларын өйрәнергәлер?(Аҡҡашҡа (әңгәмә) 07:26, 3 ноябрь 2018 (UTC))
- Шуға ҡарамаҫтан, бәрәңге тәржемә ителгән. Ителмән, чукчалар был еләк тураһында яҙмаған, ҡыҙғанысҡа ҡаршы. 6 телдә генә мәҡәлә бар, улар тик латинса атамаһын алған, урыҫсаһының ғына тәржемәһе бар. Дөрөҫөрәге, улар ғына исем биргән. Белеүебеҙсә, урыҫтар ул яҡтарға йәшәргә барып сыҡҡанына саҡ быуат тирәһе генә. Тотҡан да үҙ атамаһын биргәндәр. Әйткәндәй, был еләк көртмәлеләр характеристикаһына тотош һыйып бөтә--Guram52 (әңгәмә) 09:29, 3 ноябрь 2018 (UTC)
- Латинса атамаһын бер нисә телдә Яндекста тәржемә иттереп ҡараным - черника йә көртмәле тигәндең шул телдәге атамаһы сыға--Guram52 (әңгәмә) 09:55, 3 ноябрь 2018 (UTC)
- Мүк көртмәлеһе, ҡандала көртмәлеһе тип алдым, синоним итеп--Guram52 (әңгәмә) 09:57, 5 ноябрь 2018 (UTC)
освобожденный һәм неосвобождённый һүҙҙәренә тәржемә кәрәк
[сығанаҡты үҙгәртеү]- был тема Википедия:Ҡоролтай битенән күсерелде
Урыҫса киң ҡулланылған освобождённый... һәм неосвобождённый секретарь партийной (комсомольской) организации һүҙ бәйләнештәрендәге освобожденный һәм неосвобождённый һүҙҙәренә тәржемә кәрәк. Төп эш-вазифаһынан тулыһынса бушатылып һәм эш хаҡы алып, йә, киреһенсә, аҙ ғына ла бушатылмай һәм бының өсөн эш хаҡы алмай секретарь булған кеше. Бығаса яҙылған: азат ителгән-азат ителмәгән (калька), штаттан тыш һәм йәмәғәт башланғысында бигүк уңышлы түгел тип һанайым. Кемдең ниндәй тәҡдиме булыр? --Айсар (әңгәмә) 13:00, 6 октябрь 2018 (UTC)
- Айсар азат ителгән-азат ителмәгән - бигерәк ҡолаҡҡа ятмаған варианттар, бармай, әлбиттә. Төрмәлә ултырғандар, ҡолдар йә әсирҙәр азат ителә, иреккә сығарыла. Штаттан тыш һәм йәмәғәт башланғысында тигәнгә килгәндә, бик уңышлы булмағанда ла, уңышлыраҡ вариант юҡ кеүек. Береһе - штаттағы секретарь, береһе штатта тормаған секретарь --Guram52 (әңгәмә) 13:20, 27 октябрь 2018 (UTC)
- Штаттан тыш тигәне был осраҡҡа бармай, сөнки ул предприятиеның йә ойошманың штатында тормаған берәмекте аңлата. Мәҫәлән, штаттан тыш хәбәрселәр редакцияның штатында тормай, әммә һыналған, йыш яҙыусы автор булараҡ, дәртләндереү маҡсатынандыр ҙа инде штаттан тыш хәбәрсе тип йөрөтөлә торғайнылар. Ә освобождённый... һәм неосвобождённый секретарь партийной (комсомольской) организации — штатта торған һәм эш хаҡы алған хеҙмәткәр. Шулай булғас уны бер нисек тә штаттан тыш тип әйтеп булмай. Эштән азат ителгән (эштән азат ителмәгән) партия ойошмаһы секретары тиһәк нисек? Alfiya55 (әңгәмә) 15:24, 9 ноябрь 2018 (UTC)
- Эштән азат ителгән (эштән азат ителмәгән) — бында «төп» тигән аныҡлаусы кәрәк: төп эшенән азат ителгән (секретарь ғына була) һәм төп эшенән азат ителмәгән, мәҫәлән, уҡытыусы йә ауыл хужалығы белгесе шул статуста совхоз бүлексәһе комсомол ойошмаһы секретары булды, ә тотош совхоз комсомол ойошмаһы секретары - бары тик секретарлыҡ эше менән генә шөғөлләнде. Күп урында партия ойошмаһы секретарҙары ла шулай уҡ ине. Күп һүҙле булһа ла, ошо һуңғы тәҡдимгә туҡталайыҡ. --Айсар (әңгәмә) 16:11, 9 ноябрь 2018 (UTC)
Bashkirica термины
[сығанаҡты үҙгәртеү]- был тема Википедия:Ҡоролтай битенән күсерелде
Әлеге ваҡытта ҡулланышта Bashkirica ([8], [9], [10], [11]) тигән термин бар. Шул мәғәнәне башҡорт телендә бер һүҙ менән әйтеп буламы?
Ни өсөн кәрәк.
БашВикиның һул яҡ навигацияһының «Мәҡәләләр» бүлегенә бер һүҙҙән (йәки оҙон булмаған ике һүҙҙән) генә торған тағы бер йүнәлтмә (термин) өҫтәргә ине, ул йүнәлтмә Википедия:Башҡорт Википедияһында булырға тейеш мәҡәләләр исемлегенә алып барасаҡ. Ниндәй һүҙ ҡулланырға була?
Ниндәй һүҙ тәҡдим итәһегеҙ, Borovi4ok, Guram52 , ZUFAr, Айсар, Аҡҡашҡа, Банат Валеева-Яубасарова, Башҡорт хоккейы, Диана Әхмәтова, З. ӘЙЛЕ, Ләйсән, Рөстәм Нурыев, Таңһылыу, Тутыйғош, Хаят Йосопова1, Шәһәрбаныу, Юлдашева Луиза, Һәҙиә, Әхмәтова Алһыу. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 02:56, 6 октябрь 2018 (UTC)
Тәҡдимдәрегеҙҙе түбәнгә яҙығыҙ.
- Рөстәм Нурыев Минеңсә, Башкирика тип тә ҡалдырырға була. Башҡортса булһын тиһәк, "Башҡорт иле", "Башҡорт иләүе", "Башҡорт ил-йорто" тигәндәр бара булыр--Guram52 (әңгәмә) 03:32, 6 октябрь 2018 (UTC)
- Рөстәм Нурыев! Таптым кеүек - Башҡортнамә - кәнт үҙе генә була ла ҡуя!--Guram52 (әңгәмә) 05:30, 6 октябрь 2018 (UTC)
- Намә — яҙма, хат, документ, китап мәғәнәһендә. Исемлектең үҙенә ҡарата әйтелеп, ә исемлектәге объекттарға (мәҡәләләргә) ҡағылмай буламы? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 17:14, 6 октябрь 2018 (UTC)
- Башкирика тураһында ниҙер әйтер өсөн ниҙер белергә кәрәк. Мин Венгрия темаһы буйынса Хунгарикум исемле мәҡәлә яҙғайным. Венгрҙарға ҡағылышлы бөтә нимәне үҙ эсенә алған термин. Бәлки улар кеүек Bashkirikum терминын индерергәлер.--Шәһәрбаныу (әңгәмә) 10:46, 6 октябрь 2018 (UTC)
Башҡортнамә тип алынды. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 18:47, 3 ноябрь 2018 (UTC)
Волость ↔ Улус
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Ауылдар тарихын яҙа башлағас, ВОЛОСТЬ һүҙенә тәғәйен бер төрлө тәржемә ҡулланыуҙы ҡабул итәйек әле тигән тәҡдим яһарға булдым. Машфонд ике төрлө бирә: 1. Волость, 2.(тарихи) улус. Мин күп осраҡта УЛУС тип яҙам. Әммә ҡайһы берҙә сәпсим башҡортлаштырылған варианты - ОЛОҪ та осрай. Улай ҙа яҙырға тура килгеләне. Баш бутала. Кәңәш итәйек тә, бер төрлө, мәҫәлән, УЛУС вариантын ғына, алайыҡ әле. Үҙегеҙҙең тәҡдимдәрегеҙҙе (Аҡҡашҡа (әңгәмә) 09:40, 26 август 2018 (UTC))
- Революциянан һуң беҙҙә райсәүиттәр киткән бит. Беҙ уларҙы улус тип алмайбыҙ ҙа. Волость - волость инде ул, райсовет та, силсәүит тә түгел. Улус тип алабыҙ икән, әйҙә шулай төҙәтеп сығайыҡ тотош. Гүзәл Ситдыҡова.
- Күп тарихи хеҙмәттәрҙә, 19 быуаттың икенсе яртыһы-20 быуаттың башы тураһындағы китаптарҙа "волость" тип алғандар, "улус" шунан алдараҡ дәүер тураһындағы материалдарҙа осрай. "Улус Джучи"- хатта рус телендә лә , бәлки шул моментты ла иҫтә тоторға кәрәктер. "Уҡытыусы" тип Совет осоро уҡытыусыһын, "мөғәллим",тип күп осраҡта революцияға хәтле булғанын атаған кеүек. Шәһәрбаныу
- Миңә олоҫ варианты оҡшай--Belemle (әңгәмә) 11:19, 26 август 2018 (UTC)
- БашВикила ҡулланыу осраҡтары: Волость — 36 мәҡәләлә [12], шул иҫәптән Волость мәҡәләһендә, Улус — БашВикила 161 мәҡәләлә һәм 1 мәҡәлә Викидәреслектә [13], Олос — 2 мәҡәләлә [[14]], Олоҫ — 12 мәҡәләлә [15]. Бер тапҡыр был термин буйынса фекер алышҡайныҡ буғай. Ул фекер алышыу ҡайҙа үткәрелгәнен һәм ниндәй фекергә килгәнде хәтерләмәйем. Әммә, яңынан тикшергәндә лә була. Терминология комиссияһы нимә тей икән? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 08:24, 27 август 2018 (UTC)
- Башҡорт теленең машина фондынан Әҙәбиәт, Публицистика, Фольклор корпустарында анализ мәғлүмәте менән:
Һүҙ | Әҙәбиәт | Публицистика | Фольклор | БашВики |
---|---|---|---|---|
Волость | 549 | 84 | 1 | 36 |
Улус | 2 | 3 | - | 161 + 1 |
Олос | 21 | 3 | - | 2 |
Олоҫ | 36 | 26 | - | 12 |
- * Башҡорт теленең машина фонды һүҙлектәрендә:
- Волость — 1) Орфографический словарь башкирского языка (Н.Ф.Суфьянова, З.К.Ишмухаметов, 2002) 2) Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З.Г.Ураксина, 2005), 3) Русско-башкирский словарь (под редакцией З.Г.Ураксина, 2005), 4) Башкирско-русский словарь (под редакцией З.Г.Ураксина, 1996),
- Улус — Русско-башкирский словарь (под редакцией З.Г.Ураксина, 2005)
- Олос — Орфографический словарь башкирского языка (Н.Ф.Суфьянова, З.К.Ишмухаметов, 2002)
- Олоҫ — һүҙлектәрҙә юҡ.
- * Мин улус тигән вариантты ҡуллана торғайным, баҡһаң, волость менән олоҫ почетта икән. Нишләйек һуң, ошо ике вариантты ла алайыҡмы, әллә олоҫто «законлаштырайыҡмы»? Alfiya55 (әңгәмә) 05:48, 30 август 2018 (UTC)
- Публицистика буйынса барлыҡ баҫмалар ҙа инмәгән. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 05:55, 30 август 2018 (UTC)
- Википедия — икенсел сығанаҡ, беренсел сығанаҡтарға таянырға тейеш. Беренсел сығанаҡтарҙа һүҙҙе төрлөсә ҡулланыу сәбәпле, ҡарарҙы үҙебеҙгә ҡабул итергә кәрәк. Минең уйымса, Волость һүҙе күберәк ҡулланыла, шуға күрә беҙгә лә Волость һүҙен ҡулланырға кәрәктер. Заманалар үтеп, беренсел сығанаҡтарҙа улус йәки олоҫ өҫтөнлөк алғандан һуң үҙгәртерҙәр. Минең тәҡдим шундай. Был ҡарар түгел әле. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 06:03, 30 август 2018 (UTC)
- Баҡһаң, олоҫ һүҙлектәрҙә юҡ икән. Әтеү ысынлап та әлегә волость дөрөҫөрәк булыр ул. Alfiya55 (әңгәмә) 06:08, 30 август 2018 (UTC)
- Волость һүҙ тураһында күп кенә бәхәс булды. Мин, ахыры, сәпсим башҡортса булһын тип, олоҫ тип тә яҙып маташтым. Шунан гел улус тип яҙҙым. Беҙҙең телгә килешер ине, әгәр улыс тип яҙһаҡ (ата-бабалар волость һүҙен шулайыраҡ әйткәндер ул), дөрөҫөрәк тә булыр ине. Олоҫ тип дим башҡорттары әйткәндер ул тигән уй ҙа килә (Аҡҡашҡа (әңгәмә) 15:47, 28 октябрь 2018 (UTC))
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай һәм Юғары Совет саҡырылыш һандары
[сығанаҡты үҙгәртеү]Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай һәм Юғары Совет саҡырылыш һандарын нисек яҙырға? 1-се, ... 5-се, ... 12-се, йәки беренсе, ..., бишенсе, ... ун икенсе тип яҙырғамы? Былай башлағайным, дөрөҫмө? Башҡортостан Республикаһының 5-се саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаттары --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 15:44, 13 август 2018 (UTC)
- Был йәһәттән ниндәйҙер ҡәтғи ҡәғиҙә булыуын бер ҙә иҫләмәйем, булған хәлдә лә бер кем уны үтәмәй, шикелле. Был шулай уҡ мәктәптәге синыфтарға ла ҡағыла, уларҙы ла, саҡырылыштарҙы ла рим цифрҙары менән дә яҙыу бар. Совет заманында съездарҙы һан менән яҙҙылар, шулай уҡ ике төрлө: бындай һәм рим цифрҙары менән. Һүҙләтә яҙыу бик һирәк ҡулланыла, ниндәйҙер конкрет маҡсат менән һәм стилдә. Ҡыҫҡаһы, рим цифрҙарына клавиатурала улай-былай күсеп йөрөгәнсе, нисек яҙылған (1-се, 5-се һ. б.) - шулай дауам итәйек. --Айсар (әңгәмә) 17:19, 13 август 2018 (UTC)
- Мин дә ҡағиҙәһен белмәйем. Дәүләт думаһы тураһында викимәҡәләне руссанан тәржемә иткәйнем, унда рим һандары менән ине, шуға башҡортсаһында ла римса алдым. Дәүләт думаһының сайтына инеп ҡараным — һүҙ менән яҙғандар. Башҡорт энцикл-яһында — ғәрәп һаны менән ялғау ҡушып. Айсар эйтмешләй, нисек уңайлы — шулай яҙайыҡ та ҡуяйыҡ, йәғни 1-се, 2-се тип. Alfiya55 (әңгәмә) 19:31, 13 август 2018 (UTC)
- 1-се, 2-се тип ҡалдырҙым. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:57, 2 ноябрь 2018 (UTC)
Эрзя ↔ Эрзә
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Аңлатма
- Был тәҡдим ВК-ҙағы чатта һәм Эрзя теле мәҡәләһендә күтәрелде. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:22, 3 июнь 2018 (UTC)
- Эрзя теле тип алынған. Бәлки, Эрзә теле тип үҙгәртергәлер? (Аҡҡашҡа (әңгәмә) 15:55, 2 июнь 2018 (UTC))
- Rizalaşam. Üđem erzä tip yađa torğaynım, kem üđgärtkänder, iślämäyemse. --Comp1089 (әңгәмә) 17:40, 2 июнь 2018 (UTC)
Алла ↔ Илаһ
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Аңлатма
- Был һорау Категория:Аллалар-ҙы Категория:Илаһтар итеп үҙгәртеү, һәм артабан эске категорияларҙы һәм мәҡәләләрҙе үҙгәртеү сәбәпле ҡуйыла. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 14:38, 2 июнь 2018 (UTC)
- «Алла»ны «Аллаһ» тип яҙыуға күсергәс, «Алла» һүҙе баш ҡала бит, ниңә быға тиклем «алла» булған грек мифология аллалары шулай ҡала алмай һуң? Һүҙлектәрҙә «илаһ» һүҙе иҫкергән тип бирелә. Тағы ла Башҡорт Википедияһының айырым телен (ябай кеше аңламаған) булдырыу юлынан киттекме? Грек мифологияһы аллаларының ислам динендәге аллаға ла, беҙ бөгөн күҙ алдына килтергән дингә лә туранан-тура бер ҡағылышы ла юҡ, һәм «алла» тигән бер һүҙ менән аталғанда бер-береһенә ҡамасауламайҙар. Икенсе яҡтан, бер генә кеше терминология комиссияһы вазифаларын бер үҙенә ала алмайҙыр ул. --Айсар (әңгәмә) 14:22, 2 июнь 2018 (UTC)
- Грек мифологияһында алиһә була түгелме?--ZUFAr (әңгәмә) 14:56, 2 июнь 2018 (UTC)
Мөмкинселек ↔ мөмкинлек
[сығанаҡты үҙгәртеү]Мөмкинселек һүҙен ҡулланмау тураһында фекер алышҡайныҡ, мөмкинлек тип яҙырға килешкәйнек. БашВикила ундай барлыҡ һүҙҙәрҙе мөмкинлеккә алмаштырып торам. Һирәк-һайаҡ ҡабаттан яҙып торалар. Ә шулай ҙа уйландыра әле ул. Һүҙлектәрҙә лә яҙылған, кешеләр ҙә шикләнмәй ҡуллана. Ниңә шулай икән ул? Фекерләшеп алайыҡ әле. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 14:56, 12 май 2018 (UTC)
- «Гөлшат Хажиеваның виртуаль көндәлеге»нән яуап килеп етте: “МӨМКИНСЕЛЕК”МЕ ӘЛЛӘ “МӨМКИНЛЕК”МЕ?. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 04:28, 13 май 2018 (UTC)
- Гөлшат дөрөҫ яҙа, мөмкинсе тигән һүҙ юҡ, шуға мөмкин+се+лек тигәндә -се- артыҡ. Alfiya55 (әңгәмә) 05:08, 13 май 2018 (UTC)
- Alfiya55 апай, һорау былай ине: Ә шулай ҙа уйландыра әле ул. Һүҙлектәрҙә лә яҙылған, кешеләр ҙә шикләнмәй ҡуллана. Ниңә шулай икән ул? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 10:00, 13 май 2018 (UTC)
- Цитата из "Грамматики современного башкирского литературного языка": "Имеется целый ряд образований на -лыҡ от основ с аффиксом -сы, самостоятельно не употребляющихся. Так, при существительном аҙсылыҡ не существует аҙсы, арҙансылыҡ - арҙансы, батырсылыҡ - батырсы, күпселек - күпсе, кәмселек - кәмсе, түбәнселек - түбәнсе и др. Происхождение подобных форм объясняется, очевидно, словообразованием по аналогии. Но здесь правомерно считать, что в современном башкирском языке складывается новый аффикс -сылыҡ". Минең фекерем, һәр тел - ул тере организм, уны ҡоро логикаға һыйҙырып булмай. Күп халыҡ шулай яҙа икән, тимәк, ул һүҙ (мөмкинселек) телгә инеп нығынған инде. Широко распространенная ошибка становится правилом. Ел тирмәндәре менән һуғышмайыҡ, мөһимерәк бурыстар бар әле. --Mutagar (әңгәмә) 08:27, 13 май 2018 (UTC)
- Mutagar, яуабың өсөн рәхмәт. Әммә, йомғаҡларға иртәрәк әле. Фекер алышыу «һуғышыу-һуғышмау» өсөн түгел, ә аңларға теләгәнлектән асылды. Әгәр -се -сы аффикслы һүҙҙәр бар һәм киң ҡулланыла икән, ғалимдарыбыҙ быны аңлата алырға тейештәрҙер ул. «..мөһимерәк бурыстар бар әле..» әле тигән яуап БашВикины ҡәнәғәтләндермәй. Сөнки мәҡәләләрҙә бер һүҙҙе ҡулланыу урынлыраҡ, ә ҡайһыһы икәнен нисек билдәләргә? Төплө дәлилләнмәгән ҡарарҙар киләсәктә «һуғыштар» тыуҙырасаҡ та инде. Һәр яҡ үҙ фекеренә өҫтөнлөк бирә бит. Әлеге ваҡытта БашВикила «яугирлек»↔"яугирлыҡ" һәм «Ҡазаҡстан»↔"Ҡаҙағстан" буйынса бәхәстәр тынмаған, уртаҡ фекер тыумаған. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:57, 13 май 2018 (UTC)
- Ғалимдарыбыҙ үҙ фекерен белдергән бит, ике һүҙ ҙә һүҙлектәрҙә бар, тимәк икеһен дә ҡулланып була, синоним булараҡ - хата юҡ. Минең тәҡдимем - кем нисек теләй, шулай яҙһын, ә башҡа ҡатнашыусылар төҙәтмәһендәр. Был бит географик атама йә юридик термин түгел. Бәхәстәргә мораторий) --Mutagar (әңгәмә) 10:19, 13 май 2018 (UTC)
- Mutagar, яуабың өсөн рәхмәт. Әммә, йомғаҡларға иртәрәк әле. Фекер алышыу «һуғышыу-һуғышмау» өсөн түгел, ә аңларға теләгәнлектән асылды. Әгәр -се -сы аффикслы һүҙҙәр бар һәм киң ҡулланыла икән, ғалимдарыбыҙ быны аңлата алырға тейештәрҙер ул. «..мөһимерәк бурыстар бар әле..» әле тигән яуап БашВикины ҡәнәғәтләндермәй. Сөнки мәҡәләләрҙә бер һүҙҙе ҡулланыу урынлыраҡ, ә ҡайһыһы икәнен нисек билдәләргә? Төплө дәлилләнмәгән ҡарарҙар киләсәктә «һуғыштар» тыуҙырасаҡ та инде. Һәр яҡ үҙ фекеренә өҫтөнлөк бирә бит. Әлеге ваҡытта БашВикила «яугирлек»↔"яугирлыҡ" һәм «Ҡазаҡстан»↔"Ҡаҙағстан" буйынса бәхәстәр тынмаған, уртаҡ фекер тыумаған. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:57, 13 май 2018 (UTC)
- Тағы бер һорау өҫтәйем. Мөмкин һүҙе ғәрәп теленән ингән, ә был мәғәнәне аңлатҡан ысын башҡорт (төрки) һүҙе нисек? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 10:04, 13 май 2018 (UTC)
- Ҡазаҡса мүмкіндік, мүмкіншілік; ҡырғызса мүмкүнчүлүк; азери mümkünlük; төркмәнсә мумкинчилик, төрөксә mümkünlük, yapılabilirlik, olasılık --Mutagar (әңгәмә) 10:57, 13 май 2018 (UTC)
Һаумыһығыҙ, йәмәғәт! Тел тарихы күҙлегенән ҡараһаҡ, яуап ошолай булыр. (Русса яҙам, ваҡытым тар.)
- 0. Более полный список когнатов см. здесь.
- 1. Как правильно отметили выше, -сылыҡ/-селек в указанных словах - это отдельный цельный суффикс, который не следует пытаться членить на -сы + -лыҡ. Этот список не следует смешивать со случаями типа йылҡысылыҡ, где такое членение очевидно и правомочно.
- 2. Этот аффикс не возник в башкирском языке, его не следует анализировать с позиций современного башкирского языка и тем более выносить решения о его правильности/неправильности. Как и в других современных тюркских языках (центрально-азиатского ареала), слова с этим аффиксом унаследованы (в нашем случае через поволжский тюрки) из чагатайского языка. В чагатайском языке мы можем найти все слова из списка — көпчилик, азчылык, кәмчилик, фақирчилик, батырчылық и т.д.
- 3. В грамматике чагатайского языка прямо указано, что этот аффикс функционирует наравне с -лық/-лик и производит слова с тем же значением.
- 4. Чагатайский язык изучен далеко не полностью. Вопрос, как и почему возник этот аффикс, когда он начал применяться, боюсь, специально ещё не исследовался.Borovi4ok (әңгәмә) 08:58, 15 май 2018 (UTC)
- Borovi4ok, рәхмәт, телебеҙҙең тағы бер сере асылды. Alfiya55 (әңгәмә) 09:05, 15 май 2018 (UTC)
- Рәхмәт, Borovi4ok. Уҡыған кеше ! --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 10:21, 15 май 2018 (UTC)
- Уместно концептуальное разделение понятий. На примере практики татарского: Мөмкинлек ― возможность как англ. may/possible (допустимо, опция), мөмкинчелек ― как англ. can/able (способен, потенциал действия). Бар булган мөмкинлекләрне кулланырга мөмкинчелегебез юк.--Frhdkazan (әңгәмә) 13:35, 16 май 2018 (UTC)
БашВикила ҡулланыу
[сығанаҡты үҙгәртеү]Артабан БашВикила ҡулланыу тәртибен нисек итәбеҙ? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 10:27, 15 май 2018 (UTC)
Знаменитые люди
[сығанаҡты үҙгәртеү]Ошо һүҙбәйләнеште «Билдәле кешеләр» тип тәржемә итәбеҙ. Минең тәҡдим: Арҙаҡлы, Атаҡлы, Танылған кешеләр йәки шәхестәр, тип алыу.--Хаят Йосопова1 (әңгәмә) 14:55, 21 апрель 2018 (UTC)
- Күренекле кешеләр тип тә атау бар. Танылған тигәне бик барып бөтмәйҙер. Сөнки, аламалыҡ, боҙоҡлоҡ, залимлыҡ менән дә танылғандар етерлек (Герострат, Гитлер, сталин һ.б).Билдәле кешеләр тигәнен дә шул мәғәлә аңлап була.--Һәҙиә20:14, 21 апрель 2018(UTC)
- Эйе, был төшөнсәнең барлыҡ варианттары ла дөрөҫ һәм БашВикила бер вариантты һайлау урынлы. Һайлауҙы былай ойошторайыҡ. Һәр беребеҙ өс вариантты тәҡдим итәйек. Хаят апай кеүек. Шул варианттарҙы баһалап дөйөм фекер сығарыбыҙ. Ғәҙел булыр тип уйлайым. Мин әлегә үҙ фекеремде әйтмәй торам. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 07:41, 21 апрель 2018(UTC)
- Арҙаҡлы йәки күренекле тигән варианттарҙы тәҡдим итәм.Ул атамалар бер төрлө генә мәғәнә бирә.Яҡшы яҡтан ғына. Төшөнсәгә төрлө мәғәнә һалып, манипуляция итергә урын ҡалдырмай. Урыҫ һүҙенең тура тәржемәһен ҡулланыу ҙа беҙҙең телде матурламай. Икенсел сығанаҡ урынына ҡалдырып, бәҫен, баһанаһын төшөрә. Башҡорт Викиһында "күрше баҡсаһына күҙ һалмай" мас килеп үҙ телемдә яҙырға хаҡым бар!!!--Һәҙиә 13:00, 21 апрель 2018(UTC)
- Мин Һәҙиәнең "арҙаҡлы" һәм "күренекле" варианты менән килешәм.Банат Валеева-Яубасарова 14:05, 22 апрель 2018(UTC)
- Икенсе өлөшөн дә онотмайыҡ. кешеләр йәки шәхестәр ?. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 13:07, 22 апрель 2018 (UTC)
- Шәхестәр урынлыраҡ, минең ҡарамаҡҡа. Бөтәбеҙ ҙә кеше. Әммә шәхес тип аталыу өсөн кимәл бейеклеге талап ителәлер ул.--Һәҙиә 22:46, 21 апрель 2018(UTC)
- Арҙаҡлы һәм Күренекле бик тап килә, минеңсә. Атаҡлы, данлыҡлы кешеләр бик аҙ булалыр. Ноғман ағай Мусин, Зәйнәб Биишевалар атаҡлы яҙыусылар, ә ҡалған әҙиптәребеҙҙе арҙаҡлы йәки күренекле тип атай алабыҙ. --Хаят Йосопова1 (әңгәмә) 09:16, 22 апрель 2018 (UTC)
- Минеңсә «арҙаҡлы, күренекле» һүҙҙәре нейтраллек ҡараштарына яуап бирмәй йәки һәр шәхескә универсаль була алмай. Рувикила шулай уҡ «Люди, связанные с городом», «Известные люди», «Известные уроженцы» ҡулланыла.--Ryanag (әңгәмә) 23:15, 22 апрель 2018 (UTC)
- Ryanag фекере менән мин дә бик килешәм, нәҡ шул сәбәптән ни әйтергә белмәйерәк тора инем. Арҙаҡлы - уважаемый, почитаемый - ул кешенең субъектив мөнәсәбәте, эмоциялары менән бәйле һүҙ. Башҡорт матбуғатындағы "Арҙаҡлы шәхестәребеҙ" тигән рубрика, мәҫәлән, башҡорт мөхитенә бик тә таман ине, ысынлап та халыҡ ихтирамын яулаған кешеләргә ҡарата ҡулланыла ине. Ә бында бит алаһы ла, ҡолаһы ла бар, Википедия ҡағиҙәләре лә нейтраль һүҙ талап итә. Билдәле, күренекле шәхес йә кеше (контекст буйынса), ваҡиғаны иҫтәлекле ваҡиға (памятное событие) һәм билдәле ваҡиға (знаменательное событие) тип алыу яҡлымын. Alfiya55 (әңгәмә) 01:28, 23 апрель 2018 (UTC)
- Минең аңлауымса Хаят апай Башҡортостан райондары, ҡалалары һәм ауылдары мәҡәләһендәге Знаменитые люди бүлеген Билдәле кешеләр тип тәржемә итеүебеҙҙе күҙ уңыңда тотоп һүҙ башлағайны. Тәҡдиме аныҡ ҡына әйтелмәгәнлектән беҙ дөйөмләштереп ебәрҙек. БашВикила ҡулланылған төрлө варианттарҙы сүпләп алып, ҡараштырып ултығандан һуң тыуған фекерем былай: барлыҡ осраҡтарға ла дөйөм бер һүҙ табып булмаясаҡ. Әйтәйек, конкрет кеше мәҡәләһендә ундай һүҙҙәрҙе бөтөнләй ҡулланмаҫҡа ине, Ryanag һәм Alfiya55 фекере менән мин дә бик килешәм. Ә бына райондар, ҡалалар һәм ауылдар мәҡәләһендә уларҙы нисек тә билдәләргә, бүлеккә исем бирергә кәрәк. Был конкрет осраҡта Башҡортостан райондары, ҡалалары һәм ауылдары мәҡәләһендә нимә яҙабыҙ, шуны хәл итәйек. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 03:55, 23 апрель 2018 (UTC)
- Тап шулай ошо райондарҙың арҙаҡлы кешеләре тураһында һүҙ бара. Арҙаҡлы һүҙе тос мәғәнәгә эйә. Бик күптәр күренекле була ала, ә бына арҙаҡлы булыу өсөн күренекле булыу ғына етмәй. Ә бәлки Күренеклене ҡалдырырғалыр? Райондарҙа ундай кешеләр бихисап, бик күптәрҙе күренекле тип атап була.--Хаят Йосопова1 (әңгәмә) 05:49, 23 апрель 2018 (UTC)
- Дөйөм кимәлдә билдәле һәм танылған тип әйтеп булмаған, әммә ауылында йә районында абруйлы, ниндәйҙер яҡшы эштәре менән билдәлелек алған күренекле кешеләр була. Мәҫәлән, маҡтаулы исем-бүләктәре лә самалы, илгә таралған даны ла юҡ, әммә мәсет төҙөткән, шағир, һәүәҫкәр йырсы йә бейеүсе булып яҡташтарының һөйөүен яулаған, шәп уҡытыусы, табип һ.б. Ундай исемлеккә Ауылдан сыҡҡан күренекле кешеләр тигән подзаголовок барыр кеүек. Ауыл, район кимәлендә арҙаҡлы һүҙе килешкән кешеләр ҙә байтаҡ. Тексына ҡарап, уныһы ла ҡулланыла алалыр. Тик ил, донъя кимәлендәге шәхестәр тураһындағы текстарҙа нейтраль һүҙҙәр ҡулланылһын инде. Alfiya55 (әңгәмә) 10:45, 23 апрель 2018 (UTC)
- Ryanag, Alfiya55 һәм уларға ҡушылған Рөстәм Нурыевтың Википедияның нейтраллек талабын алға ҡуйған фекерҙәрен тулыһынса яҡлайым. Виртуаль энциклопедияға индерелеүселәрбыға тиклем үк нимә менәндер билдәлелек алған, шуға ла уларға «арҙаҡлы» һәм башҡа шундай төр сифаттар ҡушып, тағы ла ниндәйҙер өҫтәлмә баһа биреү Википедия бурысы түгел тип һанайым. Икенсенән, бындай һүҙҙәр энциклопедия стиленә тап килмәй, улар гәзит-журналдыҡы һәм нәфис әҙәбиәттеке. Тәҡдим: ауыл һәм район мәҡәләләрендәге исемлектәрҙе «Билдәле шәхестәр» тип атарға. («тыуған», «сыҡҡан» һәм башҡа өҫтәлмә һүҙҙәрҙе ҡулланмай ғына, ауылға килен булып төшкән йә районға йүнәлтмә менән эшкә килеүсе лә бында билдәлелек алыуы мөмкин). Философик күҙлектән «шәхес» (русса «личность») «кеше» тигәндән юғарыраҡ мәғәнәлә ҡулланыла. Шуға ла «Билдәле шәхестәр» һүҙбәйләнеше нейтраллек талабын да әллә ни боҙмай ғына, Википедияға индерелгәндәрҙе дөйөм халыҡтан айырып күрһәтергә мөмкинлек бирә. --Айсар (әңгәмә) 11:09, 25 апрель 2018 (UTC)
Таблица
[сығанаҡты үҙгәртеү]1-се (+3) | 2-се (+2) | 3-сө (+1) | Ҡатнашыусы |
---|---|---|---|
Арҙаҡлы | Атаҡлы | Танылған | Хаят Йосопова1 |
Арҙаҡлы | Күренекле | Һәҙиә | |
Арҙаҡлы | Күренекле | Банат Валеева-Яубасарова | |
Арҙаҡлы | Күренекле | Таңһылыу | |
Билдәле шәхестәр | |||
варианттар
[сығанаҡты үҙгәртеү]- арҙаҡлы (БашВикила 244 тапҡыр ҡулланыла)
- 1 — уважаемый, почитаемый; почётный арҙаҡлы кеше — уважаемый человек; арҙаҡлы булыу — быть уважаемым
- 2 — изнеженный, избалованный арҙаҡлы бала — изнеженный, избалованный ребенок; неженка, баловень
- 3 — диал. см. йыйнаҡ
- атаҡлы (БашВикила 172 тапҡыр ҡулланыла)
- знатный, знаменитый, известный атаҡлы ғалим — знаменитый учёный; атаҡлы батыр — известный богатырь; атаҡлы тракторсы — знатный тракторист
- билдәле (БашВикила 3685 тапҡыр ҡулланыла)
- 1 — известный, популярный билдәле ғалим — известный учёный; билдәле ваҡиға — известное событие; билдәле мәсьәлә — известная задача; билдәле сәбәп — известная причина; билдәле яҙыусы — популярный писатель
- 2 — установленный, определённый билдәле тәртип урынлаштырыу — установить определённый порядок; билдәле бер көн — определённый день
- 3 — вводн. сл ясно, очевидно билдәле, ул бөгөн ҡайтмай — ясно, он сегодня не вернётся
- данлыҡлы (БашВикила 244 тапҡыр ҡулланыла)
- 1 — прославленный, знаменитый, известный; знатный данлыҡлы исем — прославленное имя; данлыҡлы артист — прославленный артист; данлыҡлы колхозсы — знаменитый колхозник
- 2 — знаменательный данлыҡлы ваҡиға — знаменательное событие
- күренекле (БашВикила 794 тапҡыр ҡулланыла)
- видный, известный күренекле ғалим — видный учёный; күренекле яҙыусы — видный писатель
- танылған (БашВикила 664 тапҡыр ҡулланыла)
- признанный; известный; популярный танылған ғалим - признанный учёный; танылған йырсы - популярный певец
- Һүҙлектәрҙә Урыҫснан тәржемә итә
- Машина фоныд : ЗНАМЕНИТЫЙ прил. — атаҡлы, данлыҡлы, танылған знаменитый писатель — атаҡлы яҙыусы
- Яндекс тәржемәсе: Знаменитый — данлыҡлы.
Коканд↔Ҡоҡанд
[сығанаҡты үҙгәртеү]ВК-ҙан
Гузаль Ситдыкова 12:33 Йәнә бер һорау бар: Кокандское ханство - үзбәктә Ҡо'ҡон ханлығы, ҡаҙаҡта Ҡоҡан ханлығы. Башҡортса Коканд тип алырғамы?
- Аныҡ ҡына яуап биреүе ҡыйын. Интернет һөҙгөстәре Ҡоҡанд һүҙен ҡулланыуҙың бер нисә өлгөһөн бирә. Башҡорт Энциклопедияһында Коканд тип ҡулланыла. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 08:01, 18 апрель 2018 (UTC)
- Ҡоҡан (Д хәрефһеҙ генә) ханлығы тип алырға мөмкин булыр ине, әммә яҙма сығанаҡтарҙа ул вариант күренмәй. Тимәк, Терминология комиссияһына һелтәргә кәрәк ул һорауҙы. Һүҙлектә "Ҡоҡана" тигән һүҙ таптым,тик ултырырға яртаҡан кешене шулай тиҙәр икән). Инйәр - ҡатайҙа "Ҡуҡан" һүҙе бар, һүҙлектәрҙә ул юҡ. Әҙәби телдәге "шеш" тигәнгә тура килә (балыҡ элә торған ботаҡлы сыбыҡ)--Гүзәл Ситдиҡова (әңгәмә) 08:40, 18 апрель 2018 (UTC)
- Үзбәктәрҙең үҙҙәрендә лә Ҡуҡон тигән варианты бар - Кока́нд (узб. Qo‘qon, Қўқон), этимологияһы нимәнән икән? Бәлки, ҡуҡандан алынғандыр? Варианттары Ховакенд или Хоканд --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 08:54, 18 апрель 2018 (UTC)
Яугирлек ↔ Яугирлыҡ
[сығанаҡты үҙгәртеү]ВК-ҙа тағы ла терминдар буйынса фекер айырмалығы тыуҙы. Зинһар ундай һөйләшеүҙәрҙе БашВикила алып барығыҙ, бында урынлыраҡ. Унан бында күсереп ултырмаҫ инем.--Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 19:49, 14 апрель 2018 (UTC)
- Гөлшат Сөләймәнова 18:50
- Яугирҙар дөрөҫмө, Гүзәл? Миңә шулай өйрәткәйнеләр.
- Гузаль Ситдыкова 18:53
- Яугирҙәр дөрөҫ! Яугирҙар тип яҙырға күсте лә киттеләр(( Башҡорт һүҙе бит ул.
- Гузаль Ситдыкова 18:58
- Һүҙлектә яугир һүҙенең ялғауы нәҙек икәне күренә - яугирлек, яугирлыҡ түгел. (Һүҙлектә «яугирлек» тип яҙылған битең фотоһы күрһәтелә.Рөстәм Нурыев аңлатамаһы)
- Гөлшат Сөләймәнова 19:11
- Яугирҙарҙы. Бер генә ижектә ҡаты һуҙынҡы булһын, ялғау ҙа ҡаты була- бына шулай аңлаттылар. Мин шуға яугирҙар тип яҙамсы. Давайте решать))
Артабан ВК-ҙа булған һөйләшеүҙе тулыһынса бында күсереп тороуҙың мәғәнәһен күрмәйем, сөнки терминология комиссияһы эше тураһында һөйләшеү, телсе-ғалим Әкрәм Бейештең дөйөм кәңәше килтерелде. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 19:49, 14 апрель 2018 (UTC)
- Ҡуйылған һорау буйынса БашВикила тикшереү үткәрҙем. «Яугирлыҡ» — 12 тапҡыр, «яугирлек» — 2 тапҡыр ҡулланыла. Өйҙәге китаптарҙы, һүҙлектәрҙе викиинәйем (бөгөнгө семинарҙа яңы термин тыуҙы) ҡарап сыҡты һәм М.Г.Усманованың «Грамматика башкирского языка в таблицах и схемах»/«Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа» китабынан «яугирлыҡ» миҫалы килтерелгән ҡағиҙәне тапты:
В заимствованиях из арабского и персидского языков, если слово в своем составе имеет твердые гласные и мягкую гласную, то пишутся окончания с твердой гласной шағир-шағирҙар-поэты,
ваҡиға-ваҡиғалар-события,
яугир-яугирлыҡ-геройство--Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 19:49, 14 апрель 2018 (UTC)
- Ҡағиҙә ғәрәп-фарсынан ингән һүҙҙәргә ҡағыла, яугир - башҡорт һүҙе, шуға уға йомшаҡ ялғау ҡушыла (яугирЛЕК). Alfiya55 (әңгәмә) 20:48, 14 апрель 2018 (UTC)
- Машинный фондтағы "Корпус башкирского языка"ла ҡараным, Проза бүлегендә йомшаҡ ялғаулы өлгөлөр бик күп — «яугирҙәр», публицистика бүлегендә һирәгерәк осрай, әммә йомшаҡ ялғау. Журналистар ялғау ҡушыуҙан «егеттәр», «уҙамандар» һүҙе өҫтәп ҡулланалар. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 02:31, 15 апрель 2018 (UTC)
- Джек Лондондың Күзбәковтың тәржемәһендә "Ҡан ауазы" - яугирҘЫ тип алынған. --Тутыйғош (әңгәмә) 05:12, 15 апрель 2018 (UTC)
- Яугир һүҙенә ҡаты ялғау ҡушыу осраҡтары күп ул. Хатта ҡайһы бер һүҙлектәрҙә лә ҡаты ялғау, мәҫәлән, Башҡорт теленең орфографик һүҙлегендә (төҙөүсеһе Р. Аҙнағолов) яугирлыҡ тип алынған. 1981 йылда башҡорт орфографияһына Әкрәм Бейешев тәҡдиме менән индерелгән үҙгәртеүҙәрҙә был ҡағиҙә ошолай яңғырай: "Ғәрәп-фарсы телдәренән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙең һуңғы ижеге -и- менән килеп, унан алдағы ижеге ҡалын булһа, ҡалын ялғау ҡушыла: ғалим — ғалимды, ғашиҡ — ғашиҡтар һ.б." Әгәр бындай осраҡтарҙың бөтәһенә лә ҡағылһа, ғәрәп-фарсынан ингән һүҙҙәр икәнен айырып әйтеп тормаҫ ине. Яугир — башҡорт һүҙе, шуға был ҡағиҙәгә буйһонмай. Был ҡағиҙә ингәндә мин "Башҡортостан" гәзитендә эшләп йөрөй инем, нәҡ яугир һүҙе шик-мик тыуҙырғас, Әкрәм ағайҙың үҙенән белештеләр, ул яугиргә йомшаҡ ялғау ҡушыла тигән. Әйткәндәй, ҡаты ялғаулы осраҡтар шул тиклем йышая, хатта ҡағиҙәһен һәйбәт белһәм дә, мин дә төҙәтмәй үткәреп ебәргәнем бар — Күзбәковтың Ҡан ауазы корректураһын мин уҡығайным. Alfiya55 (әңгәмә) 06:37, 15 апрель 2018 (UTC)
- Анлатмалы һүҙлектә яугир - фарсы һүҙе тиелгән. (85.140.1.182 яҙған)
- Әтнәке шулай тигән шул. Ә беҙгә элек "яуға киткән ир" тигәндән килеп сыҡҡан, башҡорт һүҙе ул, тигәйнеләр. Фарсы һүҙе булһа, баяғы ҡағиҙәгә буйһона инде. Alfiya55 (әңгәмә) 09:26, 15 апрель 2018 (UTC)
- М. Усманова Ә. Бейешев редакторлыгындагы "Башҡорт теленең алфавиты һәм орфографияһы" китабындағы, әйткәндәй, Гүзәл апай ҙа, Әлфиә апай ҙа шул ҡағиҙәгә һылтана, ҡағиҙә буйынса яҙған. Ә Гүзәл апай һалған аңлатмалы һүҙлектә йомшаҡ ялғау торһа ла, яугир - фарсы һүҙе тип бирелгән . --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 09:40, 15 апрель 2018 (UTC)
- аңлатмалы һүҙлектә йомшаҡ ялғау торһа ла, яугир - фарсы һүҙе тип бирелгән. Бер үк китапта, бер үк урында, бер үк һүҙгә ҡарата ҡапма-ҡаршы ҡараш ярылып ята. Шул яҙмаға нисек ышанмаҡ кәрәк? Һеҙ һәр берегеҙ үҙегеҙгә яғынына төртөп күрһәтәгеҙ. Ни өсөн береһенә ышынырға, икенсеһенә ышынмаҫҡа тейешбеҙ? Иң мөһимө — ҡайһыһы дөрөҫ? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:59, 15 апрель 2018 (UTC)
- Иң мөһиме - яугир һүҙенең ниндәй телдән килеп ингәнен асыҡлау, был осраҡта :))) --З. ӘЙЛЕ
- аңлатмалы һүҙлектә йомшаҡ ялғау торһа ла, яугир - фарсы һүҙе тип бирелгән. Бер үк китапта, бер үк урында, бер үк һүҙгә ҡарата ҡапма-ҡаршы ҡараш ярылып ята. Шул яҙмаға нисек ышанмаҡ кәрәк? Һеҙ һәр берегеҙ үҙегеҙгә яғынына төртөп күрһәтәгеҙ. Ни өсөн береһенә ышынырға, икенсеһенә ышынмаҫҡа тейешбеҙ? Иң мөһимө — ҡайһыһы дөрөҫ? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:59, 15 апрель 2018 (UTC)
- 2011 йылда "Башҡортостан" (26, 28 февраль, 36-сы, 38-се һандар) гәзитендә "Ауылым яугирҙәре" тип яҙып Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан ауыл ир-егеттәре тураһындағы мәҡәләм донъя күргәйне. Мин яугирҙар тип яҙылырға тейеш, тип белә инем. Сөнки һүҙлектә яугир - фарсы һүҙе тип бирелгән һәм М. Ғ. Усманова, башҡорт теле уҡытыусылары менән осрашҡанда, орфографияның сетерекле мәсьәләләрен аңлата ине(Аҡҡашҡа (әңгәмә) 10:20, 15 апрель 2018 (UTC)).
- Аҡҡашҡа, һин дә ике төрлө яҙып, былай ҙа боталған башты тағы ла нығыраҡ ботап ҡуйҙың. :) --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 11:58, 15 апрель 2018 (UTC)
- Аңлауымса, Миңһылыу апай мәҡәләһен "Ауылым яугирҙары" ьип яҙып тапшырған, гәзиттә нәҙек (йомшаҡ) ялғау менән сығарғандар. :) --З. ӘЙЛЕ 13:11, 15 апрель 2018 (UTC)
- Һаңғырауға төштән һуң тигәндәй, теге Фекрләшеү битен йүнләп таба алмағас, мин дә бында яҙырға булдым әле юғарыла әйтелгән яугир менән фиҙаҡәр һүҙҙәре тураһында. Нишләп беҙ шул тиклем ул һүҙҙәр өсөн ғалимдар урынына баш ҡатырып ултырабыҙ ул? Урыҫтар әйткәнсә "Умный в гору не пойдет, умный гору обойдет" тигәнде иҫтә тотоп, ЯУГИР урынына ҺУҒЫШСЫ, ФИҘАКӘР урынына ЙӘНЕН-ТӘНЕН АЯМАЙ, ҮҘЕН-ҮҘЕ ЙӘЛЛӘМӘЙ, ЯУГИРЛЕК урынына ҠАҺАРМАНЛЫҠ, БАТЫРЛЫҠ тип, бәхәсле һүҙҙәрҙе ҡулланмай ғына, синонимдары менән алмаштырып яҙайыҡ та ҡуяйыҡсы! Элек бит, мәҫәлән, ЯУГИР тигән һүҙ юҡ ине бит башҡорт телендә?.. Әйҙә, тел белгестәре, ғалимдары баштарын ватһын, үҙҙәре ашаған икмәктәренең хаҡын сығарһындар. Ә инде улар уртаҡ бер фекергә килгәс, беҙ улар өйрәткәнсә яҙырбыҙ был һүҙҙәрҙе. Былай булған хәлдә, беҙҙең һәр беребеҙ һаҡланып ҡалыр Башвикила бер ниндәй үпкәләшеүһеҙ генә. Бәлки, мин дөрөҫ тә уйламайымдыр, ләкин үҙ фекеремде әйтмәйенсә булдыра алманым, сөнки мин юҡҡа бәхәсләшеүҙе урынһыҙ тип табам. Үпкәләштән булмаһын.Банат Валеева-Яубасарова
- В башкирском языке наряду с тюркоязычным «һуғышсы» / воин, имеется слово «яугир», которое означает: смелый, удалой, бесстрашный воин. Башкирский «яугир» и иранский «джаванмард» имеют единое происхождение, восходящее к иранскому «яу/джау» – война, битва. Нормам поведения башкирских батыров присущи многие рыцарские черты древнеиранских всадников. http://urgaza.ru/library-portal/articles/202/1956/ Источник: З.Г.Аминев, Л.А.Ямаева. Элементы древних иранских верований в традиционном сознании башкир // Иран-наме. – Алматы, 2010. №4. С. 97-109. --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 04:35, 16 апрель 2018 (UTC)
- Ни өсөн Шағир, Маһир, Заһир, Ҡадир тигән осраҡта - ҡаты ялғау, ни өсөн ЯУГИР бәхәс уята тип оҙаҡ уйлап йөрөнөм. Ниһайәт, зиһенем әҙерәк асылып китте шикелле))Тәүҙә телгә алған һүҙҙәрҙе беҙ икенсе ижектә И булһа ла ҡаты итеп әйтәбеҙ. Ә ЯУГИР тигәндә ГИР-ҙе йомшаҡ әйтәбеҙ. Әгәр ҡаты ялғау яҙһаҡ, беҙ ГИР ижеген дә ҡаты әйтергә тейеш булабыҙ, ә был телебеҙгә хас түгел. Ғалимдарға мөрәжәғәт иткәндә ошоно иҫтәрендә тотоуҙы һорарға кәрәк. --Гүзәл Ситдиҡова (әңгәмә) 04:44, 16 апрель 2018 (UTC)
- И өнө ялғауға йоғонто яһамай, ялғауҙы билдәләмәй. Тап ул күсеп йөрөй, йә йомшаҡ, йә ҡаты. Яу - ҡаты әйтелә, ҡалын (йау - ҡаты әйтелгән а хәрефе һәм у бар), шуға гир бер нисек тә йомшаҡ була алмай. --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 06:41, 16 апрель 2018 (UTC)
- Мин тап ЯУГИР тигәндә һуңғы ижекте ҡаты әйткәнде ишеткән юҡ. Ғ булһа ҡаты әйтелер ине. "ЯугирЛЕК" тигән һүҙ һүҙлектә юҡтан килеп сыҡмағандыр.ЯУГИРЛЫҠ түгел бит. ЙыһанГИР тигәндә лә йомшаҡ әйтелә бит. Йыһангиргә тип яҙабыҙ. Ҡыҫҡаһы, мин нәҙек ялғау менән яҙасаҡмын, төҙәтмәүегеҙҙе һорар инем. --Гүзәл Ситдиҡова (әңгәмә) 07:20, 16 апрель 2018 (UTC)
- Гүзәл Ситдиҡова Яу һүҙенең фарсынан ингәнен дәлилләп, ҡабаттан һалам. Ғалимдарҙың фекере. В башкирском языке наряду с тюркоязычным «һуғышсы» / воин, имеется слово «яугир», которое означает: смелый, удалой, бесстрашный воин. Башкирский «яугир» и иранский «джаванмард» имеют единое происхождение, восходящее к иранскому «яу/джау» – война, битва. Нормам поведения башкирских батыров присущи многие рыцарские черты древнеиранских всадников. http://urgaza.ru/library-portal/articles/202/1956/ Источник: З.Г.Аминев, Л.А.Ямаева. Элементы древних иранских верований в традиционном сознании башкир // Иран-наме. – Алматы, 2010. №4. С. 97-109. --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 07:38, 16 апрель 2018 (UTC)
- Шағир, Маһир, Заһир, Ҡадир кеүек һүҙҙәр ғәрәп-фарсынан ошо уҡ формала килеп ингән, шуға улар беҙҙә һорау тыуҙырмай. Ә яугир тигәндә яу фарсы һүҙе булһа, -гир тигән ялғауы ҡайҙан икән? Бәлки, яу тигән тамыр менән -гир тигән ялғау икеһе ике сығанаҡтан булғанға теге ҡағиҙәгә буйһонорға теләмәйҙер? Alfiya55 (әңгәмә) 07:51, 16 апрель 2018 (UTC)
- Латин яҙыуы нигеҙендәге башҡорт алфавитында хәҙер «и» хәрефе менән билдәләнгән ҡалын өнгә ьj (мәҫәлән, sagьjr — шағир), ә нәҙегенә i (мәҫәлән, ike — ике) тура килгән. Бәлки «төрлөсә яҙыу тарихы» шунан башланлыр. --Ryanag (әңгәмә) 10:37, 16 апрель 2018 (UTC)
- Ryanag бик тә ихтимал. Татарҙар бит шул осраҡтарҙы -ый итеп алған. Улар Шагыйр, Кадыйр тип ала, минең фамилияны СитдЫЙкова тип яҙалар. Был осраҡта ҡалын ялғау бик тә урынлы. Яугыйр тип алып булмай бер нисек тә, нәҙек әйтелә ул. --Гүзәл Ситдиҡова (әңгәмә) 15:00, 16 апрель 2018 (UTC)
- Латин яҙыуы нигеҙендәге башҡорт алфавитында хәҙер «и» хәрефе менән билдәләнгән ҡалын өнгә ьj (мәҫәлән, sagьjr — шағир), ә нәҙегенә i (мәҫәлән, ike — ике) тура килгән. Бәлки «төрлөсә яҙыу тарихы» шунан башланлыр. --Ryanag (әңгәмә) 10:37, 16 апрель 2018 (UTC)
- Бөтә ижектәрҙә лә нәҙек һуҙынҡы булһа, нәҙек ялғау ҡушылыр ине, алдағы ижектә ҡалын һуҙынҡы, шуға ҡалын ялғау ҡушыла тине филология фәндәре докторы. --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 16:38, 16 апрель 2018 (UTC)
- Һорау тыуа: башҡа төрки халыҡтарҙа нисек икән Яугирлек↔Яугирлыҡ һүҙе. Ғөмүмән Яугир һүҙенә ниндей ялғау ҡушалар? Йомшаҡмы, ҡатымы? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 18:22, 16 апрель 2018 (UTC)
- Cтәрлеләге "Ашҡаҙар" гәзитенең аҙаҡҡы һанында (17 апрель) беренсе битендә алаптай хәрефтәр менән ЙЫҺАНГИРҘАР Үҫә (космонавтар тип аңлайым) тип яҙылды. Яугирҙар, йыһангирҙар...бер үк "йырҙан" түгелме? теләһәк тә, теләмәһәк тә "ҡатыға" әйләнәләр.--Тутыйғош (әңгәмә) 06:51, 18 апрель 2018 (UTC)
Һөҙгөстәр
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Һөҙгәстәр Интернетта нисә тапҡыр тапты:
Һөҙгөс/һүҙ | Яугирлек | Яугирлыҡ | Яугирҙәр | Яугирҙар |
---|---|---|---|---|
Гугл | 128 | 288 | 1280 | 1 480 |
Яндекс | 2000 | 511 | 41000 | 2000 |
Яндекс район гәзиттәрен индекслай, Гугл — юҡ.
Башҡорт теленең машина фонды / Тел корпусы
[сығанаҡты үҙгәртеү]- башҡорт теле корпусында нисә тапҡыр табылды
Корпус/Һүҙ | Яугирлек | Яугирлыҡ | Яугирҙәр | Яугирҙар |
---|---|---|---|---|
Проза | 2 | 11 | 182 | 222 |
Публицистика | юҡ | 24 | 2 | 108 |
Фольклор | юҡ | юҡ | 4 | 5 |
Башҡорт Энциклопедияһы
[сығанаҡты үҙгәртеү]- Яугирҙәр — юҡ
- Яугирҙар — 53 тапҡыр
- Яугирлек — юҡ
- Яугирлыҡ — 1 тапҡыр
Башҡа төрки халыҡтарҙа
[сығанаҡты үҙгәртеү]- әзербайжан — əsgər
- ҡазаҡ — жауынгер
- ҡырғыҙ — аскер
- төрөк — savaşçı
- үзбәк — askar
- татар — сугышчы
Һөҙөмтәлә
[сығанаҡты үҙгәртеү]Ғалимдар ҙа уртаҡ фекергә килмәгән термин. Ниндәйҙер бер ҡарарға килеүҙе кисектереп торорға. Һүҙлектәрҙә, дәреслектәрҙә нисек яҙылғанын күрһәтеп дөйөм исемлек төҙөргә. Телгә алынған терминология комиссия ҡарарырын эҙләргә (бармы ул ҡарар? кемдең ул ҡарарҙы күргәне, тотоп ҡарағыны бар? кеше ауыҙынан ишетеү иҫәпкә алымай.). Минһылыу Усманованан «Грамматика башкирского языка в таблицах и схемах»/«Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа» китабындағы яугир һүҙен ҡаты ялғау менән яҙыуына аңлатма һорарға (уның менән кем бәйләнештә?).
Темаға кире ҡайтып
[сығанаҡты үҙгәртеү]Рөстәм Нурыев, Alfiya55 , З. ӘЙЛЕ Онотмаҫ элек фекерҙе яҙып ҡуяйым:- гир, - кир; - гәр, -кәр бер рәттәге һүҙ яһаусы нәҙек һуҙынҡылы аффикстар. Шағир, тарих - аффикс менән яһалмаған. Улайһа, фиҙакәр тигәнде фиҙакәрҙар тип яҙырға тейеш булабыҙ булып сыға--Guram52 (әңгәмә) 18:00, 6 май 2019 (UTC)
- Guram52, ҡағиҙә былай ти: "Ғәрәп һәм фарсы телдәренән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙең һуңғы ижеге -и- ялғауы менән килеп, унан алдағы ижеге ҡалын булһа, ҡалын ялғау ҡушыла: ғалим - ғалимды, ғашиҡ - ғашиҡтар, мәғариф - мәғарифта һ.б.". ФиҙакӘрҙең һуңғы ижеге -ә- менән булғас, был ҡағиҙә уға ҡағылмай. Alfiya55 (әңгәмә) 19:25, 6 май 2019 (UTC)
- Alfiya55ғалим - ғалимды, ғашиҡ - ғашиҡтар, мәғариф - мәғарифта - аңлашыла, уныһы тураһында бәхәсләшмәйем. Әммә - гир, - кир; - гәр, -кәр бер рәттәге һүҙ яһаусы нәҙек һуҙынҡылы аффикстар, улар фарсы һүҙенән аффикс менән башҡорт теленә ингән. Шуға күрә тәүге тип менән бер була алмай--Guram52 (әңгәмә) 20:17, 6 май 2019 (UTC)
- Был мәсьәләгә кире ҡайтыуымдың сәбәбе - кешеләр буталана, сөнки элек нәҙек ялғау менән яҙылып килде лә, ҡаты ялғауға күсеп китте. Социаль селтәрҙәрҙә һорауҙар бирәләр[16] Тиҙ арала терминология комиссияһына биреп төплө яуап алыу фарыз! --Guram52 (әңгәмә) 20:34, 6 май 2019 (UTC)
- Guram52, ниндәй осраҡтарҙа кеше һаман бутала икән ул? 1982 йылда ингән өҫтәге ҡағиҙәгә ҡағылышлы яугир һүҙе генә һорау тыуҙырып килде. Ҡағиҙә сыҡҡан мәлдә яугир - яугирҙәр, нәҙек ялһау була, сөнки был яу+гир тип башҡорт телендә яһалған һүҙ тинеләр, һуңынан быны иғтибарға алмаған кешеләр яугирҙар тигән ҡалын форманы ҡуллана, һүҙлектәргә индерә башланы. Башҡа проблема юҡ. Фиҙакәргә үлә-бата ҡаты ялғау ҡушырға тырышҡанды ғүмерҙә осрағаным булманы (гәзиттә эшләгәндә номер мөхәррирләгәндә көн һайын төрлө текстар ҡулдан пачкалап үтә). Фиҙакәрҙә фиҙәҡәр, фиҙаҡәр тигән хаталар ғына осрай (әлеге Википедия текстарында ла йыш быныһы). Дөрөҫ, һүҙлектәрҙә фиҙакәр ҙә, фиҙаҡәр ҙә бар. Әммә һуңғыһы корректор хатаһымы икән ул, төҙөүселәрҙең хатаһымы - кем белә инде. Һорауығыҙҙа конкрет осраҡтар булһа ине. Alfiya55 (әңгәмә) 04:03, 7 май 2019 (UTC)
- Alfiya55 ВК-лағы һөйләшеүгә һылтанма биргәнмен, ниндәй осраҡтар икәнен инеп ҡарай алаһығыҙ. Ә фиҙакәр тигәнгә килгәндә, уға ла ялғауҙар кәрәк булып тора, фиҙакәрҙәр тигән осраҡты ла күргәнем бар, ул оҡшамаһа, фиҙакәрлек тигән миҫал бар. Бәлки ФИҘАКӘРЛЫҠ тип яҙырғалыр? Яугиргә ҡалын ялғау ҡушыу логикаһына эйәреп? Шуның өсөн генә миҫал китеп килтерҙем--Guram52 (әңгәмә) 05:34, 7 май 2019 (UTC)
- Уҡытыусылар бирә ул һорауҙы - 9 Май айҡанлы ошо арала күп яҙышалар, балаларҙы яҙырға өйрәтергә кәрәк. Бына бит ул проблема ҡайҙа?! Мине яҙырға өйрәтегеҙ тип һорамайым бит! Диктанттарға баһа ҡуйырға кәрәк. Тап шуның өсөн ТК бер ҡарар сығарырға тейеш - ҡайһы вариантты алырға, бәлки икеһе лә рөхсәт ителә тиеп вердикт сығарырға кәрәктер. Викиҙан ҡарай бит кеше, вики шыр хата бер урын булһа ла--Guram52 (әңгәмә) 05:55, 7 май 2019 (UTC)
- Әйткәндәй, элек "Башҡортостан" гәзитенә ҡарап нисек хатаһыҙ яҙырға икәнен өйрәнеп була ине. Хәҙер бер гәзит тә бының менән маҡтана алмай. Гәзиттә үҙем дә эшләнем, әйткәндәй...--Guram52 (әңгәмә) 06:18, 7 май 2019 (UTC)
- ВК-ла Ғәҙилә әйткән бит инде:
- Гадиля Булякова Бында "яугир" һүҙенә ҡалын ялғау ҡушырға бер ниндәй ҙә нигеҙ юҡ, шуға күрә "яугирҙәр" тип яҙыу дөрөҫ була. Ә инде ҡалын ялғау ҡушыу, "тарих", "ғалим"," мәғариф ", "рухани" һымаҡ, һуңғы ижегендә -и һуҙынҡыһы булған ғәрәп-фарсы сығанаҡлы һүҙҙәргә ҡалын ялғау ҡушылыу тураһындағы ҡағиҙәгә күҙ йомоп эйәреү арҡаһында килеп сыҡты, шикелле. Ә" яугир" , "ҡәләмгир", "йыһангир", "хеҙмәткәр" , "эшмәкәр" тибындағы һүҙҙәрҙәге - гир, - кәр ялғауҙары бер нисек тә был ҡағиҙәгә бойһона алмай.
Ғәҙилә лә шуны уҡ әйтә ана. Буш урында тағы ниндәй проблема яһала һуң ул? Ниңә ФИҘАКӘРҘАР, ФИҘАКӘРЛЫҠ булһын ти инде, тәүбә-тәүбә, тел дә әйләнммәй әйтергә, татар телендә генә ул бер һүҙ эсендә ҡалын-нәҙек һуҙынҡылар алмаш-тилмәш килә. Ә беҙҙә фиҙакәрҙәр була һәм был бер ҡасан ниндәй һорау тыуҙырғаны юҡ. ВК-ла был һорауҙы һеҙ генә күтәрәһегеҙ, башҡаларҙа ундай һорауҙы күрмәнем.
Ҡағиҙәлә ап-асыҡ әйтелгән: һуңғы ижектә - И (ә түгел, һеҙ яҙған фиҙакӘрҙә - ә), алдындағы ижектә ҡаты һуҙынҡы булыуы шарт. Фиҙакәр-фәләнгә ни ере менән ҡағыла һуң ул? (Хәҙер мин тамам аптыраным). Нишләп фиҙакәрҙӘр ҙә, фиҙакәрҙАр ҙа дөрөҫ була тип хатаны законлаштырырға кәрәк икән һуң ул? Фиҙакәрҙар, фиҙакәрлыҡ - хата, бының өсөн 2-ле ҡуйырға кәрәк. Бындай фиҙакәрҙАр, фиҙакәрлЫҡ тигән хатаны ғүмеремдә лә күргәнем юҡ ине әле. Наҙан уҡытыусылар балаларҙы наҙан итеп сығара икән, ҡағиҙәләрҙе үҙгәртеп, телде боҙоу дөрөҫ буламы инде? Alfiya55 (әңгәмә) 06:24, 7 май 2019 (UTC)
- ВК-ла конкрет ҡулланыусы һорау бирҙе, шунан китте һөйләшеү. Яла яғып, рамаҙан айында гонаһ алмағыҙ, исмаһам!--Guram52 (әңгәмә) 06:32, 7 май 2019 (UTC)
- Алдашып, кеше исеменән яҙмайым, был оло гонаһ ул. Бына ул һорау биргән ханым https://vk.com/feed?section=comments&w=wall-36676061_213608--Guram52 (әңгәмә) 06:36, 7 май 2019 (UTC)
- Был һылтанма ниңәлер индермәй, Хата тигән тәҙрә ҡалҡа. Яламды))) үрҙәге һылманмаға ҡарап яҡтым. Alfiya55 (әңгәмә) 06:46, 7 май 2019 (UTC)
- ВК-ла төркөмөмә һорау һалдылар. Һөйләшеү киткәс, онотолмаҫ элек яҙып ҡуйырға булдым [17] ТК-ға беҙ рәсми мөрәжәғәт ебәрә алабыҙ шундай осраҡтарҙы йыйып. Маҡсатым - бары шул ине--Guram52 (әңгәмә) 08:23, 7 май 2019 (UTC
- Guram52, быныһы асылды, күрҙем. Унда әлеге лә баяғы яугир тураһында һорай икән. Уның буйынса ошонда махсус темалар ҙа бар, байтаҡ фекерләштек. Эйе, уныһы ысынлап та бәхәсле, ТК-ға сығарғанда ла була. Тик фиҙакәр кеүек һүҙҙәр, йәғни -кәр-ҡар, -гәр-ғар ялғаулылар унда инә торған осраҡ түгел. Alfiya55 (әңгәмә) 09:30, 7 май 2019 (UTC)
- Иң башта ҡуйылған һылтанмала уҡ шул һорау төркөм исеменән күсереп ҡуйылғайны бит. Тик торғандан яла яғылып ҡуйҙым.--Guram52 (әңгәмә) 10:21, 7 май 2019 (UTC)
Фиҙакәр
[сығанаҡты үҙгәртеү]Фиҙакәргә үлә-бата ҡаты ялғау ҡушырға тырышҡанды ғүмерҙә осрағаным булманы (гәзиттә эшләгәндә номер мөхәррирләгәндә көн һайын төрлө текстар ҡулдан пачкалап үтә). Фиҙакәрҙә фиҙәҡәр, фиҙаҡәр тигән хаталар ғына осрай (әлеге Википедия текстарында ла йыш быныһы). Дөрөҫ, һүҙлектәрҙә фиҙакәр ҙә, фиҙаҡәр ҙә бар. Әммә һуңғыһы корректор хатаһымы икән ул, төҙөүселәрҙең хатаһымы - кем белә инде. Һорауығыҙҙа конкрет осраҡтар булһа ине. Alfiya55 (әңгәмә) 04:03, 7 май 2019 (UTC)
- фиҙәҡәр һүҙле мәҡәләләр. Эшләнде --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 11:12, 7 май 2019 (UTC)
- фиҙаҡәр һүҙле мәҡәләләр. Эшләнде --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 10:17, 12 август 2019 (UTC)
- фиҙәкәр һүҙле мәҡәләләр. Эшләнде --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 10:17, 12 август 2019 (UTC)
Әйткәндәй, Башҡорт энциклопедияһында фиҙакәр һүҙе 9 мәҡәләлә, фиҙаҡәр һүҙе 11 мәҡәләлә ҡулланыла. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 05:37, 7 май 2019 (UTC)
Гүзәл Ситдиҡова кәңәштәре
[сығанаҡты үҙгәртеү]Вконтакте -нан күсерелде.
- Ошонда етди генә һөйләшеүгә саҡырам.
- Фекер алышыуға һәр кем инмәй, дөйөм аңлаша торған нәмәләр бар ине.
- Хәҙер 3 миҫал килтерәм, сөнки шулар буйынса һорауҙар тыуа:
- Викилаштырыу — дөрөҫ, вики талаптарына яраҡлаштырыу, вики рәүешенә әйләндереү.
- Ориентирование — ориентирлаштырыу түгел, ориентирлау, ориентир табыу. Ориентирлаштырыу — ориентирға әйләндереү мәғәнәһе бирә.
- Генерирующее — генерирлаштырыу түгел, генерирлау. Генерирға әйләндермәйҙәр, ә генерирлайҙар, йәғни етештерәләр.
- Йәғни, тәржемә иткәндә — лаштырыу, — ләштереү нимәгәлер әйләндереү мәғәнәһен бирә.
- Ябайыраҡ итеп алғанда:
- урыҫлаштырыу — урыҫҡа әйләндереү.
- Башҡортлаштырыу — башҡортҡа әйләндереү
- христианизация — христианлаштырыу, христианға әйләндереү
- Килешәм, әммә ҡайһы берҙә тәржемәләрҙе контекстан ҡарап эшләргә кәрәк. Спортивное ориентирование булғанда, тәржемәне спорт ориентирлашыуы тип алдыҡ, һүҙлек буйынса, ориентирлаштырыуы түгел. Был осраҡта ориентирлашыуы дөрөҫ, минеңсә. --З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 04:32, 2 март 2018 (UTC)
- 1)Ориентирование: беҙҙә ориентирлаштырыу тигән вариант осрағанын хәтерләмәйем, ә ориентирлашыу электән ҡулланыла килде, ул ориентир тигән исем һүҙ белдергән мәғәнәне эш-хәрәкәткә әйләндереүсе лаш+ыу ялғауҙары ярҙамында яһалған. Ориентир+лау ҙа, бәлки, дөрөҫтөр, әммә нәмәһелер етешмәй, тик шул етешмәгән ерен тотоп алып ҡына булмайыраҡ тора. 2)Генерирование менән генерация һүҙҙәре синоним һәм икеһе лә эшләп, сығарыуҙы, етештереүҙе аңлата. Мәғәнәһендә бер аҙ ғына айырма шәйләнә: генерирование тигәнендә эш-ғәмәл мәғәнәһе көслөрәк. Разборҙа былай: генер+ир+ова+ние, генер+ир+ующ+ая, генер+аци+я, йәғни генер тамыр, ҡалғандары аффикс. Генерирлау тиһәк, урыҫта һүҙҙең үҙаллы ҡулланылмай торған өлөшөн алабыҙ һәм башҡорт теленә неграмотный һүҙ индерәбеҙ булып сыға. Генерир тигән һүҙ урыҫта ла, башҡа телдә лә юҡ. Башҡа телдән һүҙҙе улай боҙоп-киҫеп алыу дөрөҫ булмай (генер+лау тигән форма дөрөҫөрәк булыр ине, тик ҡапылда ҡолаҡҡа ятмай). Башҡортсаға күсергәндә һүҙҙең йә тамыры, йә нигеҙе алына, йә тотош һүҙ үҙләштерелә. Беҙҙең ниндәйҙер һүҙлектә лә генерирлау бар, әммә был хата һүҙ. Уны тик генерация тигән (латинда generatio) тулы формала һәм мәғәнәлә генә алыу кәрәк. Эш-ғәмәлде белдереү өсөн -лау ялғауын ҡушабыҙ: генерациялау (генерациялаусы компания, электр энергияһы генерациялау һ.б.). Alfiya55 (әңгәмә) 07:00, 2 март 2018 (UTC)
- Генерирлау — алты мәҡәләлә осрай, бында ҡарарға була. Нимә эшләтәбеҙ? --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 07:04, 3 март 2018 (UTC)
- ТатВикиҙа ла генерациялау: Башкортстан генерацияләү компаниясе (Башкирская генерирующая компания). Оҡшаш: изолирующий - изолирлаусы тимәйбеҙ, изоляциялаусы тибеҙ. Торпедирующий - торпедалаусы, полемизирующий - полемикала ҡатнашыусы, проектирующий - проектлаусы, социализирующий - социализациялаусы, комбинирующий - комбинациялаусы һ.б., йәғни -ир- суффиксы башҡортсаға тәк просто ғына эйәреп килеп инә алмай. Минеңсә, герерирлаусы тигән инвалид һүҙҙән ҡотолорға кәрәк. Alfiya55 (әңгәмә) 08:38, 3 март 2018 (UTC)
- Эшләнде --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 09:56, 3 март 2018 (UTC)
Урыҫ йәки рус
[сығанаҡты үҙгәртеү]Бер мәғәнәләге термин ике төрлө яҙыла. Һүҙлектәрҙә, уҡыу һәм белешмә китаптарында ла ике төрлө осрай. Ирекмәндәр араһында ла фекерҙәр айырыла. Ваҡыт-ваҡыт һорап ҡуялар. Шуға был фекер алышыу темаһын астым. Үҙемдең фекерҙе һуңыраҡ яҙырмын. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 11:44, 19 февраль 2018 (UTC)
- Академ һүҙлектә, машфондта ла урыҫ тип бирелә. Ниндәй бәхәс бар бында? Һәр хәлдә беҙ бер фекергә килергә тейешбеҙ. Миңә һуғыш темаларына яҙырға тура килә, гел урыҫ тип яҙам. Урыҫ - башҡорт һүҙе. Кисә ҡуйылған мәҡәләнең атамаһын алыштырғанда "рус әрмеһе" тип ҡалдырылды. Бер фекергә килергә ине, сөнки урыҫ-япон, урыҫ- финляндия һуғышы мәҡәләләрен әле яҙырға кәрәк буласаҡ)--Тутыйғош (әңгәмә) 11:55, 19 февраль 2018 (UTC)
- Күп итеп яҙғайным, юйылды бит, тергеҙеп булмаймы?--Гүзәл Ситдиҡова (әңгәмә) 11:59, 19 февраль 2018 (UTC)
- Эҙләйем, таба алмайым. --Рөстәм Нурыев (әңгәмә) 12:02, 19 февраль 2018 (UTC)
- Тутыйғош менән бер ваҡытта яҙҙыртып, уныҡы сыҡты ла, минеке юйылды инде((. Ҡыҫҡаһы, совет осоронда "урыҫ" - һөйләштә, "рус" әҙәби телдә тип һаналды. Шуға Мостайҙың шиғыры "Рус түгелмен". Үҙгәртеп ҡороу осоронда һөйләштән әҙәби телгә күсте. Шуға күрә хәҙер хәл сыбар.Терминология комиссияһына шундай бәхәсле осраҡтарҙы йыйып тапшырайыҡ, телгә лә файҙа, эшебеҙ ҙә күренер. Минеңсә, милләт булараҡ "урыҫ" тигән урынлы, ә бына Рәсәйҙеке мәғәнәһендә булғанда "рус" тип яҙыу урынлы булыр ине. Сөнки армия урыҫтыҡы ғына түгел, Рәсәйҙеке. Бәлки унда осраҡтарҙа Рәсәй тип алырғалыр ҙа. Мәҫәлән, рәсәй-япон һуғышы, рәсәй-фин һуғышы--Гүзәл Ситдиҡова (әңгәмә) 13:22, 19 февраль 2018 (UTC)
- Урыҫ тип халҡыбыҙ быуаттар буйына әйтә килгән. Әле лә аулдарҙа урыҫ тип һәйләйҙәр. Шулай булғас, һүҙҙең доминанты урыҫ термины булырға тейеш. Һуңғы йылдарҙа, ниңәлер яңы сығарылғән дәреслектәрҙә рус тип төҙәтеп сыҡтылар. Был турала халыҡ белмәй ҙә ҡалды шикелле. Шуға күрә, халҡыбыҙ һөйләшкән һүҙҙәрҙе кире ҡайтарыу беҙҙең төп бурыс булып ҡала. Берәй ваҡыт, бәлки апрель-май айҙарында, ғалим-ғөләмәләр, һүҙлек төҙөүселәр, башҡорт теле уҡытыусыларын йыйып конференция уҙғарыу кәрәктер. Ошоға хәтле бәхәсле һүҙҙәрҙең келәтен булдырып, шул ҡор ваҡытында асыҡларға булыр ине. Бер ҡарарға киленер. Һуңғы йылдарҙа телдең үҙгәргәне ныҡ һиҙелә башланы бит. --Азат Хәлилов (әңгәмә) 13:46, 19 февраль 2018 (UTC)
- Бәлки, рус - Рәсәй дәүләтенә, ә урыҫ - милләткә бәйле. Мәҫәлән, батша армияһы — «Рус армияһы», урыҫ телендә яҙған шағир — урыҫ шағиры. --Ryanag (әңгәмә) 05:41, 20 февраль 2018 (UTC)
- Зөһрә Бураҡаева мәҡәләһендә урыҫ теле бот аша рус теле тип үҙгәртелгән булып сыҡты. Нишләп был ҡыҙыл тора тип, урыҫҡа әйлндергәйнем, күгәрҙе. Телгә, милләткә ҡағылышлыны булһа ла урыҫ тип ҡалдырмайбыҙмы ни? Мин үҙем шәхсән бар ерҙә лә урыҫ тип яҙыу яҡлымын. Урыҫ тек урыҫ))--Тутыйғош (әңгәмә) 05:26, 17 апрель 2018 (UTC)
- Был һорауҙы ла телселәргә бирергә кәрәк. Телмәрҙә урыҫ тип ҡулланабыҙ, шулай һөйләйбеҙ, әммә мәктәптә балалар урыҫ телен уҡымай, уларға рус теле уҡытыла. Уҡытыусылар ҙа рус теле уҡытыусылары. Википедияла урыҫ тип яҙып, балаларға рус тип өйрәтеп, уларҙың баштарын бутайбыҙ. Ғөмүмән, башҡорт теленең ысынлап та ҡатмарлы һәм баш ҡатырғыс булыуына, ниһайәт, үҙем ышана башланым :) Двойные стандарты, тигән һымаҡ, ҡатлы-ҡатлы ҡағиҙәләр. Барыһы ла абруйлы сығанаҡтар.--З. ӘЙЛЕ (әңгәмә) 07:09, 17 апрель 2018 (UTC)