Иҫке Йәнбәк

Ауыл
Иҫке Йәнбәк
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Ҡырмыҫҡалы районы
Координаталар	54°13′44″ с. ш. 55°33′41″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 235 805 007
ОКТМО коды	80 635 405 131
Иҫке Йәнбәк

Иҫке Йәнбәк (рус. Староянбеково) — Башҡортостандың Ҡырмыҫҡалы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 92 кеше. Почта индексы — 453004, ОКАТО коды — 80235805007.

Халыҡ һаны

Милли составы

2002 йылғы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса төп милләт — башҡорттар (99 %).

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1906 йыл	128
1920 йыл 26 август	152
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	182
1959 йыл 15 ғинуар	88
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	77
2002 йыл 9 октябрь	99
2010 йыл 14 октябрь	92	49	43	53,3	46,7

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Ҡырмыҫҡалы): 45 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Атйетәр): 11 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Дәүләкән): 35 км

Тарихы

Йәнбәк ауылы Стәрлетамаҡ өйәҙе Өршәк-Мең улусының Ҡаҙыш түбәһенә ҡарай, һуңынан унда йәшәүселәрҙең бер өлөшө бүленеп сығып, улар Дәүләкән районы Яңы Йәнбәк ауылын барлыҡҡа килтергәндән һуң, Иҫке Йәнбәк тип атала башлай. Был хәл XIX быуат аҙағы — XX быуат башында була. Һәр хәлдә 1902 йылда ауыл була.

XVIII быуат аҙағында Йәнбәк ауылында 15 йортта 76 кеше йәшәгән. Улар араһында 1765 йылда Сәйфулла ауылынан килгән ерһеҙ башҡорттар ҙа булған (1795 йылда 8 ир-ат). Бер нисә типтәр 1805 йылғы килешеү буйынса килеп урынлаша. VIII рәүиздә 145 аҫаба 25 йортта күрһәттелгән. 1825 йылда Мөхтәсип Дәүләтбай улы Сабаҡов һәм Баҙил Абыҙгилдин керҙәш була. 1859 йылғы X рәүиздә 60 ир-ат, шул уҡ күләмдә керҙәш башҡорт иҫәпләнгән. Бөтәһе 40 ихатала 120 ир-егет һәм 108 ҡатын-ҡыҙ булған. 1870 йылда 141 ир-ат һәм 130 ҡатын-ҡыҙ иҫәпләнә, хужалыҡтар — 49. 1902 йылда Иҫке Йәнбәк ауылында 23 йорта 55 ир-егет һәм 61 ҡатын-ҡыҙҙы күрһәтелә. 18 йылдан һуң уларҙың һаны 152 кешегә етә (79 ир-егет һәм 73 ҡатын-ҡыҙ). 28 йорт булған.

Халҡы — малсылар. Йәйгеһен улар йәйләүгә сыҡҡан. Урман кәсептәре, умартасылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. 1842 йылда 145 кешегә 24 бот ужым һәм 304 бот яҙғы иген сәселгән.

Ауылда мәсет һәм «мосолман училищеһы» булған.

Билдәле шәхестәр

• Кинйәғолов Барый Исмай улы (1.06.1948—25.06.2018), хужалыҡ һәм дәүләт эшмәкәре, хоҡуҡ белгесе. Юридик фәндәр докторы (2004). Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы һәм Башҡортостан Республикаһының 1-се саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Башҡортостандың атҡаҙанған төҙөүсеһе (1996), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1981). Салауат Юлаев ордены кавалеры (2006).