Шулған

«Айыҡ ауыл» конкурсы еңеүсеһе

Ауыл
Шулған рус. Шульганово
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Тәтешле
Ауыл советы	Шулған ауыл Советы (Тәтешле районы)
Координаталар	56°09′12″ с. ш. 55°30′01″ в. д.
Ауыл с	ауыл
Халҡы	↘925 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Телефон коды	+7 333,334
Почта индексы	452843
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 250 860 001
ОКТМО коды	80 650 460 101
ГКГН номеры	0522554
Рәсми сайт	shulgan.ucoz.ru
Шулған

Шулған (рус. Шулганово) — Башҡортостандың Тәтешле районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 925 кеше. Почта индексы — 452843, ОКАТО коды — 80250860001.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	925	457	468	49,4	50,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек башҡорттар (9ҙ %) йәшәй.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Тәтешле): 40 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйәҙе): 40 км

Тарихы

1795 йылда Гәрәй һәм Юрмияҙ йылғалары буйында 22 хужалыҡтан торған 86 аҫаба башҡорт йәшәгән Шулған ауылы теркәлгән. 1816 йылда 25 йорт хужалығы һәм 91 ир-ат йәшәгән. 1834 йылда VIII ревизия 53 хужалыҡта 291 башҡорт йәшәй тип күрһәтә. Ауылда 6 ғаиләлә күп ҡатынлы, был барлыҡ ғаиләләрҙең 11,3 процент тәшкил итә.

1859 йылда ауылда 567 башҡорт (92 йорт) була. 1870 йылда 100 хужалыҡта 297 ир-ат һәм 280 ҡатын-ҡыҙ була. 1920 йылғы Совет халыҡ иҫәбен алыу 253 ихатала 1278 башҡортты иҫәпкә алған, 1816 йылда 91 ир-ат 18-е Ырымбур сик буйы һыҙығын һаҡлау өсөн хәрби хеҙмәттә булған.

1842 йылда 291 кешегә 960 бот ҡышҡы һәм 1448 бот яҙғы икмәк сәселә, йәғни бер кешегә 8,3 бот. 1870 йылда ауылда 3 тирмән була.

53 хужалыҡтың һәр береһендә 3,4 ат, һыйыр — 3,5, һарыҡтар — 4,0, кәзә — 2,7 булған. Умартасылыҡ менән шөғөлләнгәндәр (ауылда 155 дәдән һәм 16 умарта булған).

Башҡорт энциклопедияһы мәғлүмәте буйынса, 2002 йылға торошло ауылда урта мәктәп, балалар баҡсаһы, балалар һәм үҫмерҙәр өсөн социаль приют, амбулатория, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар. Ауылда мәсет булған.

Һылтанмалар

Ревизия мәғлүмәттәре

• Материалы поземельной переписи 1917 года по: с. Шулганово, т.1, Бирский уезд, Кызылъяровская волость; фонд Р-473, опись 1, дело 2515 2022 йыл 10 февраль архивланған.
• Материалы поземельной переписи 1917 года по: с. Шулганово, т.2, Бирский уезд, Кызылъяровская волость; фонд Р-473, опись 1, дело 2516 2022 йыл 10 февраль архивланған.
• Материалы ревизских сказок по: Иштиряева д., Бирский уезд, мещерякск. к-н; год 1834, фонд И-138, опись 2, дело 407д 2022 йыл 10 февраль архивланған.
• Материалы ревизских сказок по: Шулгинова д., Бирский уезд; год 1816, фонд И-138, опись 2, дело 165 2022 йыл 10 февраль архивланған.
• Материалы ревизских сказок по: Шулганова д., Бирский уезд, Кызыляровск.; год 1859, фонд i138, опись op2, дело 745 2022 йыл 10 февраль архивланған.
• Материалы ревизских сказок по: Шуганова д., Бирский уезд, 11 башк. к-н; год 1850, фонд И-138, опись 2, дело 641 2022 йыл 10 февраль архивланған.
• Материалы ревизских сказок по: Шулганова д., Бирский уезд, 11 башк. к-н; год 1850, фонд И-138, опись 2, дело 643 2022 йыл 10 февраль архивланған.

Видеоматериалдар

1. YouTube сайтында Видео История одного села. Шулганово. Татышлинский район