Ҡәлмиә (ауыл)

Ҡәлмиә
	Ауыл
	Ҡәлмиә; татар. Калмия
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Татарстан
Муниципаль район	Туҡай
Ауыл биләмәһе	Ҡәлмиә
Координаталар	55°47′ с. ш. 52°45′ в. д.HGЯO
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1747 йыл
Халҡы	450 человек (2002)
Милли состав	татарҙар
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Почта индексы	423884
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	92 257 831 001
Код ОКТМО	92 657 431 101
Номер в ГКГН	0158867
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Ҡәлмиә

Ҡәлмиә — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһының Туҡай районындағы ауыл. Ҡәлмиә ауыл биләмәһенең административ үҙәге.

Географик урыны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауыл Игәт йылғаһы буйында, Яр Саллы ҡалаһынан төньяҡ-көнсығышҡа табан 32 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[1].

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡәлмиә — байлар ырыуы башҡорттарының ауылы. 1747 йылдан билдәле^[1]. 11-се башҡорт кантоны, Ырымбур губернаһы Минзәлә өйәҙенең Байлар улусы Турай түбәһенә ҡарай. 1865 йылда Минзәлә өйәҙе Өфө губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс, ауыл Күсәкәй улусы составына керә.

1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы осоронда ауыл халҡы Е. И. Пугачёв яғында әүҙем сығыш яһай^[1].

ХХ быуат башында ауылда ел тирмәне, 3 тимерлек, мәсет, мәктәп теркәлгән; 1912 йылдан земство мәктәбе эшләй^[2]^[1].

1920 йылда ауыл Татар АССР-ының Минзәлә кантоны, 1930 йылдан — Минзәлә районы, 1984 йылдан — Туҡай районы составына керә^[1].

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1795 йылда ир енесле 110 йән аҫаба башҡорт, 24 йән керҙәш башҡорт, 9 йән типтәр; 1859 йылда — 321 башҡорт, 7 типтәр; 1870 йылда — 595 башҡорт, 42 типтәр; 1912 йылда — 1231 аҫаба башҡорт, 215 керҙәш башҡорт йәшәй^[2].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: *^[1]*)
1870	1897	1906	1920	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989	2002
637	1034	1314	1543	1202	1223	1091	977	915	753	542	450

Инфраструктура[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауылда урта мәктәп, мәҙәниәт йорто, китапхана бар. Игенселек, малсылыҡ үҫешкән^[1].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия.
↑ ^2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 84—87. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[ТЭ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Татарская энциклопедия.

[АМБ-2] 2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 84—87. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[1]

[2]