Эстәлеккә күсергә

Индонезия тарихы

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Индонезия

Индонезия тарихы — Индонезия Республикаһының, шулай уҡ был илдең хәҙерге биләмәләрендә элек булған башҡат дәүләт төҙөлмәләренең, колониаль биләмәләрҙең һәм кешеләрҙең башҡа берлектәре тарихы.

Тарихҡа тиклемге осорҙа Индонезия территорияһында боронғо кешеләрҙең иң иртә ареалдарының береһе урынлашҡан була. Был биләмәләргә хәҙерге кешеләрҙең ата-бабалары килеп ултыра башлауы бынан 45 меңгә яҡын йыл элек башланған, артабан Азияның континенталь өлөшөнән бында күсенеүҙең миграцион тулҡыны бер нисә тапҡыр ҡабатлана.

Дәүләт берекмәләренең барлыҡҡа килеүе беҙҙең эраның I—III йөҙ йыллыҡтарында башлана. Урта быуаттарҙың иң эре дәүләттәренән Шривиджая (VII—XIII быуаттар) һәм Маджапахит (XIII—XVI быуаттар) билдәлелек ала, улар Малай архипелагының күп өлөшөн үҙ контролендә тота.

XVI быуаттың беренсе яртыһында төбәккә Европа колонизаторҙарының үтеп инеүе башлана. Көньяҡ-Көнсығыш Азияның был өлөшөн үҙләштереү өсөн көрәштә Нидерланд еңеп сыға һәм XX быуат башына хәҙерге Индонезияның ғәмәлдә барлыҡ территорияһын Нидерланд Көнсығыш Һиндостаны (рус. Нидерландская Ост-Индия) биләмәләре составында үҙ хакимлеге аҫтына берләштерә.

1945 йылдың 17 авгусында, Япония ғәскәрҙәренең өс йылға һуҙылған оккупацияһынан һуң Индонезияның бойондороҡһоҙлоғо иғлан ителә. Мөстәҡил һәм үҙ аллы дәүләттең аяҡҡа баҫыуын үҙҙәренең элекке колонияһы өҫтөнән контролде тергеҙергә ынтылған Голландия менән оҙайлы ҡораллы көрәш оҙатып бара. Илдең хәҙерге замандағы артабанғы тарихына хәрби режим урынлаштырыу менән тамамланған 1965 йылғы сәйәси көрсөк һәм 1990-сы йылдар аҙағындағы — 2000-се йылдар башындағы либераль-демократик үҙгәртеп ҡороуҙар мөһим этаптар булып инеп ҡалған.

Тарихҡаса булған дәүер

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Питекантроптың 1891 йылда Эжен Дюбуа тапҡан һөйәк ҡалдыҡтарының график һүрәтләнеше

Хәҙерге Индонезия биләмәләрендә боронғо кешеләр көн иткән иң иртәнге ареалдарҙың бер нисәһе урынлашҡан. Үҙәк Явалағы Бребес округының (Brebes Regency) Бумиаю (Bumiayu) районындағы Глагах (Glagah River) йылғаһы бассейнында табылған тура баҫып йөрөүсенең (Homo erectus) һөлдә ҡалдыҡтарының (арҡа һөйәгенең бер өлөшө, яңаҡ һөйәге һәм аҙау теше) йәше 1,8 миллион йыллыҡ булып баһалана[1][2].

Ява утрауының үҙәк өлөшөндә лә иң әһәмиәтле палеоантропологик асыштарҙың береһе яһалған: бында тура баҫып йөрөүсе кешенең ярымтөрөнөң (рус. подвид береһе булып билдәлелек алған Ява маймыл-кешеһенең рус. яванский обезьяночеловек ҡалдыҡтары табылған. Уларға Мадиун ҡалаһынан төньяҡ-көнбайыш йүнәлештә 35 саҡрым алыҫлыҡта ятҡан Триниль тапҡылығында 1890-сы йылдар башында Нидерланд тикшеренеүсеһе Эжен Дюбуа юлыҡҡан. Был ҡаҙылдыҡтар иртә палеолит осорона ҡарай, уларҙың йәше — от 700 меңдән 1 миллион йылға тиклем[3][4]. Һуңыраҡ Явала һәм башҡа утрауҙарҙа тура баҫып йөрөүсе кешенең башҡа ярымтөрҙәре вәкилдәренең ҡалдыҡтары табыла[5]. 1936 йылда Моджокерто ҡалаһы янындағы карьерҙа бала питекантроптың баш һөйәге табыла, ғалимдәр уның йәшен 1,1 миллиондан оло түгел тип билдәләгән[6][7][8]. Археологик ҡаҙыныуҙар үткәрелгән Сангиран ятҡылығында 0,7—1,15 миллион йыллыҡ питекантроптар менән бер рәттән айырыуса оло мегантроп (боронғо кешеләрҙең ҙур формала булған теш һәм яңаҡ һөйәктәре ҡалдыҡтары) табылған[9]. Соло йылғаһы буйында урынлашҡан Нгандонг ауылында 1931—1933 йылдарҙа явантроптар (Homo soloensis) ҡалдыҡтары табыла[10].

Индонезия биләмәләрендә көн иткән боронғо гоминидтар вәкилдәре араһында табылған урыны исеме менән аталған флорес кешеһе айырым урын алып тора. Уның ҡалдыҡтары Флорес утрауында 2003 йылда үткәрелгән халыҡ-ара фәнни экспедиция барышында табыла. Тикшеренеүҙәр күрһәтеүенсә, уларҙың йәше 95-тән 60 мең йылға тиклем. Был төргә классификация биреү мәсьәләһе әлегә тиклем асыҡ ҡала килә. Башта ҡайһы бер ғалимдар уны кешенең рус. человека разумного иртә бер төрө тип ҡарарға тәҡдим итә[11][12][13], әммә шул уҡ Флорес утрауындағы тағы ла һуңыраҡ табышмаларҙан һуң уны тура баҫып йөрөүсе кешенең вағайған ярымтөрө итеп билдәләү тәҡдиме өҫтөнлөк ала[14][15].

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ Indonesia's Oldest Early Human Fossil Found in Brebes, 3 July 2019
  2. ↑ Human fossils, 300,000 years older than Sangiran man, found in Bumiayu, July 7, 2019
  3. ↑ Page last updated: March 29, 2016(недоступная ссылка)
  4. ↑ Whitten and others, 1996, p. 309
  5. ↑ Всемирная история|1955|loc=Т. I; Бандиленко и др.|1992—1993|loc=ч. 1|с=3
  6. ↑ Mojokerto. Мозговая коробка ребёнка 2-2,5-3 лет или 4-5-6 лет.
  7. ↑ Моджокерто - Mojokerto - Питекантроп V; Пернинг I; Perning I; FT 1 - Антропогенез.РУ
  8. ↑ Hyodo M., Nakaya H., Urabe A., Saegusa H., Shunrong X., Jiyun Y., Xuepin J. Paleomagnetic dates of hominid remains from Yuanmou, China, and other Asian sites // Journal of Human Evolution, 2002, V.43, №1, pp.27-41.
  9. ↑ Сангиран / Sangiran
  10. ↑ Нгандонг / Ngandong, Solo Man
  11. ↑ 'Hobbit' stirs scientific clash
  12. ↑ Покровский В. Homo floresiensis — метр с кепкой. Независимая газета (электронная версия) (10 октября 2004). Дата обращения 21 июня 2011
  13. ↑ Морвуд М., Сутикна Т., Робертс Р. Находка на острове Флорес // National Geographic — Россия. — 2005. — № 4. Архивировано 26 января 2007 года
  14. ↑ Homo floresiensis-like fossils from the early Middle Pleistocene of Flores
  15. ↑ Предки «хоббитов»: люди из Мата Менге

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • БСЭ3|статья= Индонезия|том=10|страницы=539—556|ref =БСЭ
  • Всемирная история: В 13 т. / Е. М. Жуков (главный редактор). — М.: Государственное издательство политической литературы (т. I—III); Издательство социально-экономической литературы (т. IV—IX); Мысль (т. X—XIII), 1956—1983.
    • Т. I, 1955, с. 22—24, 26—27
    • Т. II, 1956, с. 588—590
    • Т. III, 1957, с. 564—566
    • Т. IV, 1958, с. 650—658
    • Т. V, 1958, с. 340—345
    • Т. VII, 1960, с. 374—380
    • Т. VIII, 1961, с. 444—448
    • Т. IX, 1962, с. 131—135, 261—263, 459—460
    • Т. X, 1965, с. 167—171, 515—519
    • Т. XI, 1977, с. 361—374, 378—379
    • Т. XII, 1979, с. 354—365
    • Т. XIII, 1983, с. 368—375
  • Бандиленко Г. Г., Гневушева Е. И., Деопик Д. В., Цыганов В. А. История Индонезии: В 2 ч. — М., 1992—1993.
  • Дёмин Л. М., Другов А. Ю., Чуфрин Г. И. Индонезия. Закономерности, тенденции, перспективы развития. — М., 1987.
  • Другов А. Ю. Политическая власть и эволюция политической системы Индонезии. — М., 1988.
  • Другов А. Ю. Индонезия: политическая культура и политический режим. — М., 1997.
  • Другов А. Ю., Резников А. Б. Индонезия в период «направляемой демократии». — М., 1969.
  • Капица М. С., Малетин Н.П. Сукарно: политическая биография. — М., 1980.
  • Колосков Б. Т. Малайзия вчера и сегодня. — М., 1984.
  • Плеханов Ю. А. Общественно-политическая реформа в Индонезии (1945—1975). — М., 1980.
  • Шауб А. К. «Нагаракертагама» как источник по истории раннего Маджапахита (1293—1365). — М., 1992.
  • Юрьев А. Ю. Индонезия после событий 1965 года. — М., 1973.
  • Сonboy, Kenneth; Morrison James. Feet to the Fire: CIA Covert Operations in Indonesia, 1957–1958. — Annapolis: US Naval Institute Press, 1999. — 232 p. — ISBN 978-1557501936.
  • Crouch, Harold. The Army and Politics in Indonesia. — Revised edition. — L.: Equinox Publishing, 2007. — 388 p. — ISBN 979-3780509.
  • Delhaise, Philippe F. Asia in Crisis: The Implosion of the Banking and Finance Systems. — Hoboken: Wiley, 1999. — 292 p. — ISBN 9780471831938.
  • Evans, Kevin Raymond. The History of Political Parties & General Elections in Indonesia. — Jakarta: Arise Consultancies, 2003. — ISBN 979-97445-0-4.
  • Fatah, Eep Saefuloh. Bangsa Saya Yang Mengyebalkan. Catatan tentang Kekuasaan yang Pongah. — Jakarta, 1998.
  • Friend, Theodore. Indonesian Destinies. — Belknap Press, 2005. — 640 p. — ISBN 0-974-01137-6.
  • Hughes, John. The End of Sukarno — A Coup that Misfired: A Purge that Ran Wild. — Archipelago Press, 2002. — ISBN 981-4068-65-9.
  • Indrayana, Denny. Indonesian Constitutional Reform 1999—2002: An Evaluation of Constitution-Making in Transition. — Jakarta: Kompas, 2008. — ISBN 979-9251-43-5.
  • Jenkins, David. Suharto and his Generals. Indonesian Military Politics 1975–1983. — Ithaca and New York, 2010. — 332 p. — ISBN 6028397490.
  • Kahin, George McTurnan. The End of Sukarno — A Coup that Misfired: A Purge that Ran Wild. — Didier Millet, 2003. — 312 p. — ISBN 978-9814068659.
  • Mulyana, Slamet. A Story of Majapahit. — Singapore: Singapore University Press, 1976. — 301 p.
  • Panduan Parlemen Indonesia. — Jakarta: Yayasan API, 2001. — 1418 p. — ISBN 978-9799653215.
  • Poerwokoeoemo, Soedarisman. Daerah Istimewa Yogyakarta. — Gadjah Mada University Press, 1984.
  • Ricklefs, Merle Calvin. A History of Modern Indonesia since c. 1200. — 3rd edition. — Stanford University Press, 2002. — 495 p. — ISBN 978-0804744805.
  • Schwarz, Adam. A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. — 2nd edition. — Allen & Unwin, 1994. — 384 p. — ISBN 978-1863736350.
  • Sonata, Thamrin. Undang-Undang Politik. Buah Reformasi Setengah Hati. — Jakarta: Yayasan Pariba, 1999. — ISBN 979-95572-1-6.
  • Taylor, Jean Gelman. Indonesia: Peoples and Histories. — New Haven and London: Yale University Press, 2003. — ISBN 0-300-10518-5.
  • Vickers, Adrian. A History of Modern Indonesia. — Cambridge University Press, 2005. — ISBN 0-521-54262-6.
  • Whitten, Tony; Soeriaatmadja, Roehayat Emon; Suraya A. Ariff. The Ecology of Java and Bali. — Hong Kong: Periplus Editions, 1996. — 791 p. — ISBN 962-593-072-8.
  • Yumarma, Andreas. Unity in Diversity: A Philosophical and Ethical Study of the Javanese Concept of Keselarasan. — Rome: Editrice Pontificia Universita Gregoriana, 1996. — 236 p. — ISBN 88-7652-7265.
  • Ziegenhain, Patrick. The Indonesian Parliament and Democratization. — Singapore: Institute of Southeast Asian Studies, 2008. — 239 p. — ISBN 978-981-230-484-1.
  • Zoetmulder P. J. Kalangwan: A Survey of Old Javanese Literature. — The Hague: Martinus Nijhoff Equinox Publishing, 1974. — 588 p. — ISBN 9024716748.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Индонезия_тарихы&oldid=1090200» битенән алынған